(AVS -reportage 3 februari onderaan)
Wat hebben 427 kerken, 3 broers en 20 jaar met elkaar gemeen?
Tot eind februari kan je dat komen ontdekken in de Gentse Sint-Niklaaskerk.
“Het laatste waar men aan denkt, zijn de geschriften”.
Het is een uitspraak van Geert Van Bockstaele, de man die eind jaren 1990 een ambitieus plan opvatte dat hem uiteindelijk tot in alle hoeken van Oost-Vlaanderen zou leiden. Als historicus op zoek naar bronnen werd hij immers geconfronteerd met de vaak slechte bewaartoestand van hedendaagse kerkarchieven uit zijn regio. Wanneer de archieven materieel wél goed in orde waren, bleef hun inhoud echter vaak nog een mysterie. Geëngageerd en ondernemend als hij is, besloot Geert hieraan iets te doen.
Wat begon met de inventarisatie van één kerkarchief, liep al snel een beetje uit de hand. Zijn actie resulteert vandaag, ruim 20 jaar later, in een volledige prospectie en in de meeste gevallen ook inventarisatie van de 427 kerkarchieven uit het bisdom Gent. De éénmanszaak van Geert leidde bovendien tot een structurele samenwerking tussen het Rijksarchief en het bisdom.
Maar het mooiste van dit verhaal? In de loop der jaren groeide het “bedrijfje” uit tot een echte familieonderneming toen Geert versterking kreeg van zijn broers Marc en Julien.
Het drietal legde jarenlang vele kilometers af, ontruimde honderden kasten, zolders, kelders en locaties die je alleen maar als “zeer divers” kan labelen, op speurtocht naar bedreigd archief.
Door de sluiting van steeds meer kerken en de fusie van parochies, was dit vaak letterlijk een race tegen de klok.
Het documentaire erfgoed van heel wat parochiegemeenschappen – dat snel wordt vergeten te midden van de visueel meer tot de verbeelding sprekende kerkschatten – wisten ze zo van de vergetelheid of soms zelfs de papiercontainer te redden. Het merendeel van deze archieven berust vandaag in het Rijksarchief Gent, waar ze ook raadpleegbaar zijn voor het publiek.
“Oost-Vlaamse kerkarchieven: 3 broers, 427 parochies, 20 jaar later” is de tentoonstelling waarmee het Rijksarchief Gent en het bisdom Gent hulde willen brengen aan het titanenwerk van Geert, Marc en Julien Van Bockstaele.
Immers, daarmee spelen zij voor eens en voor altijd in de “Champions League” der vrijwilligers.
Tegelijk is het een ideale gelegenheid om de diversiteit en de rijkdom van 19de- en 20ste-eeuws kerkarchief in de kijker te zetten. Deze “oude papieren” vertellen ons niet alleen over de lotgevallen van de imposante kerkgebouwen, die de skyline van elk dorp of stadsgedeelte kleur geven. Ze beperken zich evenmin tot de eindeloze, maar bijzonder waardevolle opsomming van doop-, huwelijks- of begrafenisgegevens.
Wie in de kerkarchieven duikt, komt vooral ook terecht in het hart van een lokale gemeenschap.
Activiteiten, verenigingsleven, foto- of beeldmateriaal, toespraken, sporen van of over muziekgezelschappen, amateurtheater, sportclubs, het parochiezaaltje, de plaatselijke scholen en hun buitenschoolse activiteiten, … niets kan het dorpsleven of het sociale weefsel van een stadswijk tussen 1800 en pakweg 1980 in een meer kleurrijke vorm weergeven. Met andere woorden: alle inspanningen om deze archieven in kaart te brengen, te recupereren en te inventariseren waren het meer dan waard.
De “gebroeders Van Bockstaele” hebben ondertussen, in primeur, de tentoonstelling kunnen bezichtigen die tijdens de voorbereiding voor hen een goed bewaard geheim was gebleven. Wil je die zelf ook komen ontdekken? Wees welkom, en laat zeker een berichtje na in het gastenboek!
Waar en wanneer?
Kooromgang van de Sint-Niklaaskerk (Korenmarkt Gent, ingang via Cataloniëstraat).
De tentoonstelling is elke dag vrij te bezoeken van vrijdag 28 januari t.e.m. zondag 27 februari 2022, tussen 10u en 16u (met uitzondering van de misuren, nl. 11u op week- en zaterdagen, 10u op zondag).
Door wie?
Concept tentoonstelling door Tine Decosemaker, publiekshistorica, in het kader van een stage publieksgeschiedenis (Universiteit Gent / Rijksarchief Gent). Uitwerking door Rijksarchief Gent en bisdom Gent.
Rijksarchief Gent (Annelies Somers en Joke Verfaillie)
Bagattenstraat 43
9000 Gent
09/265 76 70
rijksarchief.gent@arch.be
Bisdom Gent (Ludo Collin)
Bisdomplein 1
9000 Gent
09/225 16 26
archief@bisdomgent.be
Bekijk hieronder de reportage die de regionale televisie AVS maakte: