Het kerstfeest is hét familiefeest bij uitstek. Velen kijken ernaar uit om samen te tafelen en elkaar geschenken te geven. Het is voor velen een gezellig en verbindend familiegebeuren.
Er zijn families die samen naar de middernachtmis of de eucharistieviering op kerstdag gaan. Ze houden eraan om het goede nieuws van Jezus’ geboorte samen te vieren.
Er zijn ook families waar dit niet meer gebeurt of niet gevierd kan worden omdat kinderen, schoonkinderen of kleinkinderen weinig of niets met kerk en geloof hebben of ervan vervreemd zijn. Het kan voor wie gelooft, moeilijk en pijnlijk zijn als het niet meer lukt om tijdens het kerstfeest het kerstverhaal voor te lezen of samen te bidden voor de feestmaaltijd begint.
‘Wat zouden we kunnen doen om toch iets van het kerstgebeuren te laten klinken?’ is een vraag die we regelmatig horen.
Hieronder vind je eenvoudige rituelen en impulsen rond de kerstboom of bij de kerststal. Ze zijn uitgewerkt voor volwassenen en kinderen samen. Helemaal onderaan staan enkele suggesties voor een groep van volwassenen die rond Kerstmis samenkomt.
Misschien vind je hier een goed idee voor in jouw familie of vriendenkring. Zalig Kerstfeest!
|
EENVOUDIGE RITUELEN EN IMPULSEN ROND DE KERSTBOOM OF BIJ DE KERSTSTAL
voor volwassenen en kinderen samen
|
Kerstpost
Naast de kerststal staat een mandje. In het mandje liggen kleine enveloppen met als afzender Maria, Jozef, Jezus, Caspar, Melchior, Balthasar, de herders en de dieren. Er is post vanuit de kerststal! In elke envelop zit een wens van één van de kerstfiguren. Iedere gast mag een envelop uitkiezen en mag de bijhorende wens voorlezen.
Bij wijze van voorbeeld:
- Ik heb een wens van Maria. Zij wenst aan ieder van ons de kunst van de huiselijkheid: dat we een plek mogen hebben waar we ons echt thuis voelen, een warme en gastvrije plek, waar het gezellig is en waar we onszelf kunnen zijn.
- Ik heb een wens van Jozef. Hij wenst ons de kunst van de dienstbaarheid: dat we ons eenvoudig en bescheiden inzetten voor anderen.
- Ik heb een wens van het kindje Jezus. Hij wenst ons de kunst van de openheid: dat voor ons iedereen gelijkwaardig mag zijn, dat we elkaar bekijken met de ogen van de liefde.
- Ik heb een wens van de herders. Zij wensen ons de kunst van de verwondering: dat we rijkdom zien in kleine, eenvoudige dingen.
- Ik heb een wens van Caspar. Hij wenst ons de kunst van de eerbied: dat we respect mogen tonen voor iedereen met wie wij samenleven.
- Ik heb een wens van Melchior. Hij wenst ons de kunst van de stilte: dat we af en toe rust mogen vinden.
- Ik heb een wens van Balthasar. Hij wenst ons de kunst van de gulheid: dat we iedereen steeds het allerbeste gunnen.
- Ik heb een wens van de dieren. Zij wensen ons de kunst van de nabijheid: dat we ons verbonden mogen voelen met mensen veraf en dichtbij.
Een ster bij de kerststal
Kennen jullie het verhaal van de ster die boven de kerststal hangt? Luister goed:
Op een avond kwamen alle sterren bijeen.
We hebben iemand nodig om de weg te wijzen naar een stal, zei de grote ster.
“Ik moet het noorden al aanwijzen”, zei de Poolster, “ik kan het zeker niet doen.”
“Ik moet dringend mijn stralen oppoetsen”, zei een andere ster. “Dus liever niet.”
“Ik wou net een paar dagen vakantie nemen”, zei een andere ster.
En zo ging het maar door.
Tot een klein sterretje overbleef.
“Wil jij de weg wijzen naar de stal?”, vroeg de grote ster.
Het sterretje bloosde. Nog nooit had iemand hem zoiets gevraagd.
“Denk je dat ik dat kan? Ik ben maar een heel klein sterretje!”
“Dat kun je zeker”, zei de grote ster.
Het sterretje ging boven de stal staan.
Toen het zag dat in de stal de kleine Jezus in een kribbe lag, begon het uit alle macht te stralen en te schitteren.
Wijze mannen in een ver land zagen een schitterende ster.
“Er is een koning geboren”, riepen ze blij.
Ze gingen op weg naar waar de ster stond.
Toen ze de pasgeboren Jezus gevonden hadden, gaven ze Hem hun mooiste geschenken.
En het kleine sterretje ... dat bleef maar stralen en schitteren.
Bron: C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, Uitgeverij Averbode, 2014, p. 200.
Kleine sterren, heel eenvoudige mensen en kinderen hebben de beste ogen om Jezus te kunnen zien en hebben het grootste hart om Jezus te kunnen voelen. Zij zien en voelen als geen ander wanneer en waar het kindje Jezus dicht bij ons is. Het sterretje boven deze kerststal ziet en voelt dit ook. Het ziet en voelt wanneer Jezus dicht bij ons is in ons gezin of in onze familie tijdens deze kerstperiode. Bijvoorbeeld: het ziet hoe wij elkaar troosten, het voelt wanneer wij zorg dragen voor elkaar, het ziet wanneer wij elkaar vergeven, het merkt wanneer wij elkaar helpen, het lacht mee wanneer wij samen plezier maken.
Beeld je in dat het sterretje zou kunnen praten. Wat zou het sterretje vertellen over wat hij heeft gezien en gevoeld in ons gezin, in onze familie, op school, op het werk of elders? Elke gast die daar iets wil over vertellen mag dat doen terwijl hij een theelichtje bij de kerststal zet.
Verwondering bij de kerststal
We lezen het klassieke kerstverhaal bij de kerststal, bijvoorbeeld in de versie van het Mosterdzaadje (een hertaling door Kolet Janssen).
We verwonderen ons over het verhaal aan de hand van enkele 'ik vraag me af'-vragen.
We gaan samen op zoek naar antwoorden.
Er zijn geen foute of juiste antwoorden. Elk authentiek antwoord is juist.
- Ik vraag me af waar jij in de stal gaat staan. Bij wie wil jij het liefst dichtbij zijn? Wat wil je hem of haar zeggen?
- Ik vraag me af wat de os dacht toen hij een kindje in zijn voederbak zag liggen.
- Ik vraag me af wat de herders dachten of voelden toen zij het pasgeboren kindje in de kribbe vonden.
- Ik vraag me af wat er in Maria en Jozef omging toen er geen plaats voor hen in de herberg was.
- Ik vraag me af hoe het voor de kribbe was om het pasgeboren kindje Jezus te dragen en warm te houden.
- Ik vraag me af wat de ster gezien heeft in die bijzondere nacht.
- Ik vraag me af ...
Mijn plek bij de kerststal
Nodig iedereen uit om in de speelhoek of de speelgoedkist op zoek te gaan naar een figuurtje dat bij hem of haar past (bijvoorbeeld een Lego-, Playmobil- of Disneyfiguurtje).
Daarna zeg je: “Ik vraag me af waar jouw plekje is in de kerststal. Plaats jouw figuurtje op de plaats waar jij het liefst wilt staan.”
Iedereen wordt uitgenodigd om dit één voor één te doen. Wie wil, mag zijn plek toelichten.
Bij wijze van voorbeeld:
- Ik sta dicht bij het kindje Jezus omdat ik het kindje goed wil zien.
- Ik sta aan de deur van de kerststal. Ik bekijk het hele kerstgebeuren liever vanop afstand.
- Ik ga bij de dieren staan. Ik wil eens kijken hoe alles eruitziet vanuit hun perspectief.
- Ik sta bij de herders omdat ik mij op mijn gemak voel bij eenvoudige mensen.
- Ik sta bij Maria omdat ik samen met haar een wiegeliedje wil zingen.
- Ik sta dicht bij Jozef omdat ik houd van mensen die dienstbaar zijn, mensen op wie je kunt rekenen.
- Ik sta dicht bij ...
Hartjes bij de kerststal
In de kerststal vinden we Jozef, Maria, het kindje Jezus, de dieren. Misschien staan er ook herders of Wijzen bij. Ik vraag me af wat deze mensen voelen in hun hart. Kies één figuur uit de kerststal uit en vraag je af wat die persoon op dit moment zou kunnen voelen. Leg één voor één een hartje bij de figuur die je gekozen hebt en vertel wat jij denkt dat deze persoon voelt.
Bij wijze van voorbeeld:
Ik denk dat het kindje Jezus blij is omdat het lekker slaapt.
Ik denk dat Maria een beetje bezorgd is.
Ik denk dat Jozef heel trots is op zijn zoon.
Ik denk dat de herder wat verlegen is.
Ik denk dat de Wijze heel dankbaar is om dit bijzondere moment mee te maken.
Ik denk dat de ezel zich verwonderd afvraagt wat er allemaal gebeurt in zijn stal.
Een eenvoudige lichtritus
We steken samen kaarsen aan voor alle figuren in de kerststal.
We steken een kaars aan voor de herders, voor alle mensen die zorgzaam omgaan met anderen, die zorgen dat er niemand achterblijft.
We steken een kaars aan voor de Wijzen, voor alle mensen die eerbied hebben voor de mensen met wie ze mogen samenleven.
We steken een kaars aan voor de dieren en voor alle mensen die met hun warme nabijheid het verschil maken voor anderen.
We steken een kaars aan voor Jozef die in alle eenvoud dienstbaar was, en ook voor iedereen die met een vaderlijk hart in de wereld staat.
We steken een kaars aan voor Maria die 'ja' zei tegen het onverwachte in haar leven en die al het mooie én moeilijke dat gebeurde in het leven van haar kind in haar hart bewaarde. We steken deze kaars ook aan voor al wie op een moederlijke manier het leven van anderen mooier maakt.
We steken een kaars aan voor het kindje Jezus dat het goede nieuws bracht dat God heel dichtbij is. We steken deze kaars ook aan voor iedereen die met de eerlijkheid en de puurheid van een kind de wereld meer kleur geeft.
Een kerst-dankbrief bij wijze van gebed
Iemand van de familie – één van de volwassenen, bijvoorbeeld een oma of opa – leest op kerstavond een dankbrief voor. De brief is aan God gericht of aan Jezus of Maria. Zo wordt de inhoud van de brief een gebed.
De dankbrief blikt terug op de familiale gebeurtenissen in het voorbije jaar. Zowel vreugde als verdriet kunnen erin aan bod komen. Het is belangrijk dat er over alle aanwezige (en eventuele afwezige) familieleden iets gezegd wordt waarvoor de briefschrijver dankbaar is.
Bij wijze van voorbeeld en aanzet:
Goede God, (of lieve Jezus, lieve Moeder Maria)
Wat ben ik blij dat we opnieuw met onze familie Kerstmis kunnen vieren. Ik geniet van al onze familiesamenkomsten. Ik dank u daarvoor.
Het voorbije jaar vloog voorbij. Het was een goed jaar, ook al liep niet alles naar wens. Ik dank u voor alles wat ons dichter bij elkaar bracht.
Ik dank u, God, voor Hanna, die in februari geboren werd in het gezin van Kobe en Helena. Ze hebben zo naar hun kindje uitgekeken. Ze hebben lang op hun kindje moeten wachten. Het is mooi om te zien hoe zorgzaam Helena met Hanna omgaat en hoe Kobe vertederd naar zijn dochter kijkt en van haar geniet. Wat zijn we gezegend met Hanna’s guitige lach.
Ik dank u voor Olivier, die in het eerste leerjaar zit en zo fier is dat hij al lezen kan. Wat geniet ik ervan als we samen een boekje lezen. Ik geniet ook van zijn grote eetlust als hij hier ’s woensdags bij ons is. Dank u, God, voor zo’n lieve kleinzoon.
Ik dank u voor Emma, voor haar nieuwe job. Dat Emma na moeilijke jaren herleeft, is zo mooi om te zien.
Enzovoort.
Het is een brief helemaal op maat van de familie en van de familiegebeurtenissen.
Je kunt bijvoorbeeld eindigen met:
Dank voor alles, God (Jezus, Maria).
Zegen en bewaar onze familie ook in het jaar dat komt. Help ons wanneer we het moeilijk hebben. Inspireer ons bij alles wat op onze weg komt. Sterk ons zodat we telkens opnieuw kiezen voor het goede en voor de liefde.
Het rode pakje onder de kerstboom – een speciaal ‘familiecadeau’
Rond de kerstboom, bij het uitdelen van de pakjes.
Na het uitdelen van de cadeautjes blijft er nog één pakje onder de kerstboom liggen: een rood pakje. Het is ‘van niemand’… Of misschien toch wel … Een van de volwassenen neemt het pakje en vertelt er het volgende verhaal bij:
"Dit is een heel speciaal cadeautje. Dit pakje zit vol met mooie, dankbare gevoelens. Het is een doorgeefpakje. Er hoort een bijzondere opdracht bij: het komende jaar mag het rode pakje doorgegeven worden aan iemand in het gezin of in de familie die je graag voor iets wilt bedanken: voor een goed gesprek, voor een fijne knuffel, voor een helpende hand, voor een glimlach, voor warme nabijheid, voor een lekker maal, voor een fijn moment van samen spelen, of voor zoveel andere dingen. Let op: maak het pakje niet open, anders vliegt wat er in zit, weg! Laat het pakje het hele jaar door een reis maken langs alle gezins- en familieleden. De tocht van het rode pakje mag nu beginnen…"
Deze volwassene geeft het rode pakje aan een persoon naar keuze en vertelt waarom hij of zij die persoon wil bedanken.
Bijvoorbeeld: de gastvrouw voor het warme onthaal, een petekindje voor zijn of haar enthousiasme, een familielid voor zijn of haar er-zijn als iemand het moeilijk heeft, …
De persoon die het pakje ontvangt, mag het in de komende weken doorgeven aan iemand anders in het gezin of in de familie, samen met een woord van dank.
Alternatief:
Het rode pakje kan je naar eigen smaak ook anders invullen. Zo kan het ook een pakje zijn gevuld met bijzondere wensen: wensen voor een fijne vakantie, voor goede examens, voor een tof catechesejaar, voor zelfvertrouwen bij een wedstrijd, enzovoort. Iedereen die het pakje ontvangt, krijgt dan in de loop van de volgende weken of maanden een warme wens te horen.
Kerstliederen zingen
Het je er al eens aan gedacht om kerstliederen te zingen tijdens het uitdelen van de pakjes? Het brengt het kerstgebeuren binnen en zorgt voor sfeer.
Selecteer vooral enkele klassieke kerstliederen. Je vindt ze op Spotify of YouTube. Je kunt de tekst van de liederen ook afdrukken, zodat wie de tekst niet (meer) kent, toch meezingen kan.
Tussen het uitdelen van de pakjes door zing je een kerstlied. Als je met een grote groep bent, zing je een lied nadat er enkele pakjes uitgedeeld zijn. Na het lied ga je verder met de pakjes, waarna je opnieuw een kerstlied zingt.
Voorbeelden van kerstliederen die ook in de kerk gezongen worden:
- De herdertjes lagen bij nachte, zij lagen bij nacht in het veld
- Stille nacht, heilige nacht
- Er is een kindeke geboren op aard
- Komt allen tezamen, jubelend van vreugde
- O dennenboom
- Gloria in excelsis Deo
Eenvoudige kerstgebeden
Goede God
Het is nu Kerstmis.
Alle mensen
de herders, de herbergier,
en ook wij
zijn nu dicht bij Jezus gekomen.
We noemen Hem:
het Licht der Wereld.
En Hij vraagt aan ons:
laat je licht schijnen voor elkaar.
Goede God, help ons dan om dat te doen.
Bron: Geloven Thuis
God, om uw licht bidden we voor alle mensen
die nu geen huis hebben.
Voor mensen die gevlucht zijn
en onder de blote hemel moeten slapen.
Voor mensen die dakloos zijn,
die hun thuis kwijt zijn geraakt.
Om uw licht bidden we voor iedereen die zich eenzaam voelt,
die niet thuis is bij andere mensen.
Breng hen thuis, God,
dat ze een goed plekje vinden in onze wereld,
die toch het huis is van ons allemaal.
Amen.
Bron: Geloven Thuis
|
EENVOUDIGE RITUELEN EN IMPULSEN VOOR DE KERSTPERIODE
voor volwassenen
|
Een tafelmoment tussen de gangen door
Iemand leest de volgende tekst:
Kerstmis.
We pakken de doos met kerstversiering uit.
Een kind hangt een engel boven in de boom.
De engel draagt een lint in zijn handen: “Eer aan God in de hemel, en vrede op aarde voor de mensen van wie Hij houdt.”
Een engel in de kerstboom. Maar meestal zit een engel ergens aan de rand van mijn blikveld, bijna buiten beeld. Engelen zijn nooit veraf. Een winkelbediende die echt moeite doet om te vinden wat ik zoek. Een postbode die mijn te grote envelop netjes achter mijn geranium verstopt, zodat ik hem vind maar niemand anders. Een kleinzoon die je heel even een inkijkje in zijn gedachten geeft. Een zorgzame huisgenoot of buur.
Fijngevoelig zijn, de weg wijzen en beschermen, elkaar goed nieuws vertellen. We kunnen het allemaal. Het geeft me vleugels om het te zien gebeuren. Niet van die imposante engelenvleugels zoals op oude schilderijen. In blauw en rood en goud. Eerder een stel kleine, praktische vleugeltjes, volledig opklapbaar, niet groter dan mijn schouderbladen. Precies groot genoeg om af en toe van geluk een eindje de lucht in te springen. Soms is de hemel heel dichtbij.
Deze tekst is geïnspireerd door de volgende bronnen: Bijbel in 1000 seconden – Vertellen met Kerstmis, Blog ‘Het seizoen van de engelen’ en 'Blog 'Vleugels' van Kolet Janssen.
Opdracht:
In de kerstboom hangen kaartjes met engelen die elk een specifieke eigenschap hebben. Alle genodigden mogen een kaartje nemen met die engel die zij aan hun zijde willen hebben tijdens het komende jaar. Je kan ook bij elk bord een mini-envelop leggen. Daar kan elke genodigde het gekozen kaartje in steken, als een soort van ‘schat’ of ‘aandenken’ om mee te nemen naar huis. Wie wil, kan er iets bij zeggen.
Naar kaartjes met engelen en hun eigenschappen
Alternatief:
Je kunt ook de engel uitkiezen die je volgend jaar voor anderen zou willen zijn.
Een kerst-dankbrief bij wijze van gebed
Iemand van de familie- of vriendenkring leest op kerstavond een dankbrief voor. De brief is aan God gericht of aan Jezus of Maria. Zo wordt de inhoud van de brief een gebed. De dankbrief blikt terug op de gebeurtenissen in het voorbije jaar. Zowel vreugde als verdriet kunnen erin aan bod komen. Het is belangrijk dat er over alle aanwezige (en eventuele afwezige) familieleden of vrienden iets gezegd wordt waarvoor de brieflezer dankbaar is.
Een voorbeeld en aanzet vind je bij de impulsen voor jong en oud samen. Pas de inhoud van je brief toe op de groep volwassenen (vrienden, familie, collega’s, buren, …) die samenkomt.
