Op zondag 20 november vieren we het feest van Christus Koning, officieel het hoogfeest van ‘Christus, Koning van het heelal’ genoemd.
Oorspronkelijk was de naam van dit feest voluit ‘Feest van het Koningschap van Jezus Christus’. Het werd in het leven geroepen door paus Pius XI met de encycliek ‘Quas primas’ van 11 december 1925. De toenmalige paus zag in het koningschap van Christus “het werkzame heilsmiddel tegen de storende machten van deze tijd”, waarmee hij vooral het toenemende atheïsme en de secularisatie bedoelde.
Aanleiding voor de instelling van dit feest was tevens de 1600ste verjaardag van het concilie van Nicea (325). Dat concilie erkende dat Christus ‘één in wezen met de Vader’ is, een theologische uitspraak waarop het koningschap van Christus gestoeld is. Pius XI liet het feest plaatsvinden op de laatste zondag van oktober, vlak voor Allerheiligen dus. Quas primas verwoordt het als volgt: “alvorens wij de glorie van alle heiligen (1 november) vieren, (wordt) de roem en heerlijkheid verkondigd van Hem die in al zijn heiligen en uitverkorenen triomfeert”. In die tijd werd het feest enthousiast onthaald. Het was dan ook een totaal andere tijd dan nu, een tijd waarin de kerk veel macht had. Het feest werd toen ook met de nodige pracht en praal gevierd en baadde in een triomfalistische sfeer. Denken we hierbij alleen nog maar aan de lofzang die op dit feest gezongen werd: Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat! (Christus overwint, Christus regeert, Christus heerst!). Katholieke jeugdbewegingen marcheerden met vlag en wimpel door de straten en zongen strijdliederen. Vooral de Chiro, die in 1934 ontstond, was sterk door de thematiek van Christus Koning doordrongen.
Na het Tweede Vaticaans Concilie zijn bij de herziening van de liturgische kalender niet alleen datum en naam veranderd, maar kreeg het hoogfeest ook een andere dimensie. Sindsdien wordt het hoogfeest van ‘Christus, Koning van het heelal’ gevierd op de laatste zondag van het liturgische jaar, dus de zondag vlak voor het begin van de advent. Op die manier heeft men het kosmisch en eschatologisch karakter van het koningschap van Christus meer in het licht willen plaatsen. Christus’ koningschap strekt zich uit vanaf de schepping van al wat zichtbaar en onzichtbaar is tot aan het uiteindelijk herstel op de laatste dag, want “het heelal is geschapen door Hem en voor Hem” (Kol. 1, 16).
Door de plaatsing op de laatste zondag van de tijd door het jaar past dit feest goed in de thematiek van die zondagen en die van de eerste zondagen van de Advent. Op die zondagen vertellen de lezingen in de liturgie ons vooral over de eindtijd. Dan gedenken wij de wederkomst des Heren, die wij belijden in de geloofsbelijdenis: “Hij zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen levenden en doden en aan zijn rijk komt geen einde.” Ook is het koningschap van Christus ontdaan van zijn triomfalisme. Hij is geen koning met een gouden kroon en scepter, geen Koning die macht nastreeft. Jezus is een Koning van een ander soort. Hij is Koning ten dienste van de anderen, een koning gezeten op een ezel, wiens troon een kruis is, wiens kroon een doornenkroon is.
Dit jaar wordt dan ook op het feest van Christus Koning Lucas 23,35-43 gelezen, waar we Jezus aan het kruis zien hangen, bespot, en hangende tussen twee misdadigers. Boven aan het kruis staat in Griekse, Romeinse en Hebreeuwse letters: “Dit is de koning der Joden.” Niets triomfalistisch dus, maar een koning wiens koninkrijk er één is van armen en minstbedeelden, van hongerigen en dorstigen. Een Koning die zichzelf ontledigt en slechts vrede nastreeft.
Pastor Gino
