In Jezus’ tijd spreekt elke Jood over de komst van de ‘Gezalfde’, de Messias, een goede koning, uit Davids geslacht. Het kleurt de verbeelding. Leven onder een despoot als Herodes de Grote is immers miserabel. Het snakken naar een bevrijder des te intenser.
Gretig leest men de oude profetieën. Allereest die zegenspreuk van Bileam: “Ik zie het al, een ster komt op uit Jacob, een scepter uit Israël…” (Numeri 24, 17). Hiermee voorspelde Bileam Mozes’ overwinning op het leger van Balak, de koning van de Moabieten. Die had met zijn troepen de toegang tot het ‘Beloofde Land’ geblokkeerd. Nog eeuwen na de oversteek van de Jordaan lezen en herzeggen de Israëlieten graag die heerlijke belofte. En mettertijd beginnen ze te geloven dat een heldere ster het teken zal zijn dat hun Messias definitief op komst is.
Ook later schreef de profeet Micha: “Gij echter, Bethlehem in Efrata, al zijt gij klein onder Juda's geslachten, toch zal er, zeg Ik, iemand uit u komen die over Israël gaat heersen” (Micha 5, 1). Helemaal in de lijn dus van Gods eed gezworen aan koning David (uit Bethlehem), namelijk dat zijn geslacht zal voortduren tot welzijn van heel het land, en ver daarbuiten.
Vrome mensen putten troost en weerstand uit Gods erewoord, dat het voorgoed beter wordt. De ‘Wijzen uit het verre Oosten’ kennen die heilsverwachtingen slechts van horen zeggen. Het zijn sterrenkijkers, astronomen die een vreemd hemellichaam observeren. In Jeruzalem vragen ze simpel om regulatoir advies aan koninklijke deskundigen.
Hiermee schetst Matteüs het drama. Langs de ene kant gaan buitenstaanders op goed geluk af op zoek, en vinden ze na hun zware trek uiteindelijk toch die langverwachte koning. Inmiddels zitten Schriftgeleerden hun profeten wel mooi uit het hoofd te citeren, maar steken ze zelf geen poot uit. Die laatste tien kilometertjes naar Bethlehem stappen ze niet. Ofschoon ze ‘t beter weten zullen ze het kind in de kribbe dan ook niet te zien krijgen.
Herodes’ historie is een toemaatje. Om zijn koningskroon niet kwijt te spelen heeft dat stuk Viervorst al familieleden omgebracht, tot bloedeigen zonen toe. Zoiets vergeten mensen niet rap. Grootheidsdrang en achtervolgingswaan gaan hand in hand. Elk gerucht over troonpretendenten doet des dwingelands knieën beven. We kennen dat. Ook diens trawanten vallen voor complottheorieën. Sluw speelt de potentaat zijn politieke spel, zijn ‘game of thrones’. Plaats en tijd wil hij tijdig, exact en ‘top secret’ op zijn bureau. Vooral geen risico lopen nu. En met een berekende leeftijdsmarge maait hij kleuters en zuigelingen weg.
Vanaf Zijn geboorte zien we al wat Jezus’ leven zal zijn. Wij herkennen Hem niet. Houden Hem voor een oplichter. Onruststokers laten we liefst oppakken… En toch is Hij de Gezalfde. Al wie Hem oprecht zoeken vinden de weg.
Ludwig Van Heucke sj.
