Op 10 mei viert de Kerk het feest van de heilige pater Damiaan. We kennen hem allemaal. We hebben over hem geleerd op school en we herinneren ons ook hoe hij in 2005 werd gekozen tot ‘grootste Belg aller tijden’. Velen onder ons weten ook nog hoe hij in 1995 door paus Johannes Paulus II werd zaligverklaard tijdens een openluchtviering bij de basiliek van Koekelberg. In 2009 werd hij door paus Benedictus XVI heiligverklaard in Rome. Leden van zijn familie, De Veuster – waarvan een tak in Stokkel woont-, koning Albert en koningin Paola, kardinaal Danneels en een aantal bewindslieden uit Belgiê waren daarbij aanwezig.
Sindsdien mag pater Damiaan als heilige worden vereerd en kunnen we hem eigenlijk ‘Sint-Damiaan’ noemen. Maar velen blijven ‘pater Damiaan’ zeggen, ofwel : ‘de heilige pater Damiaan’. In elk geval maakt hij deel uit van ons collectief Vlaams en Belgisch geheugen. Hij is iemand op wie wij trots mogen zijn.
We kennen allemaal zijn levensverhaal : hij werd geboren in Tremelo, ging in het klooster bij de paters Picpussen, studeerde in Leuven en in Parijs, werd missionaris, ging leven bij de Hawaïaanse melaatsen (mensen die besmet zijn met lepra) op Molokaï, raakte zelf besmet door de lepra en stierf aan die besmettelijke ziekte op 15 april 1889. Dat is heel kort gezegd wat we allemaal min of meer weten. Maar er steekt een bewonderenswaardig leven achter.
Voor dat leven en dat voorbeeld danken we God op de feestdag van pater Damiaan op 10 mei. Maar niet alleen op die dag, natuurlijk. Hoewel, die dag heeft op zich al iets bijzonders. De feestdag van de meeste heiligen valt op hun sterfdag. Maar pater Damiaan is gestorven op 15 april, en dat valt dikwijls in de Goede Week of de Paasweek (zoals dit jaar trouwens) en in die weken worden er geen heiligen herdacht. Dus heeft men beslist om pater Damiaan te gedenken op 10 mei. Dat is de datum van zijn aankomst op het eiland Molokaï in 1873. Waarschijnlijk weet u ook nog wel dat indertijd de melaatsen of lepra-lijders van de eilandengroep Hawaï werden opgepakt om besmetting te vermijden en gedeporteerd naar een ontoegankelijke landtong van het eiland Molokaï. Daar kregen ze wel wat voedsel – door schepen aangebracht-, maar weinig medische hulp, en moesten ze leven in penibele omstandigheden.
In een oudere biografie van pater Damiaan uit 1937 – ‘Damiaan de melaatse’ van John Farrow - wordt op ontroerende manier beschreven wat er gebeurd is op 10 mei 1873. Zijn bisschop, Mgr Maigret, in wiens gezelschap Damiaan per boot de reis naar Molokaï had gedaan, was met de roeiboot even mee aan land gegaan. « Daar hij geen woorden kon vinden om tegen Damiaan te zeggen, wendde de bisschop zich tot de melaatsen, die hen rondom stonden aan te gapen. ‘Tot nu toe, mijn kinderen’, zeide hij in hun taal, ‘zijt ge verlaten en onverzorgd geweest. Maar dat zal niet langer zo zijn. Ik heb u iemand gebracht, die een vader voor u zal wezen, en die u zo liefheeft, dat hij voor uw welzijn en terwille van uw onsterfelijke zielen, niet aarzelt om één van de uwen te worden, om met u te leven en te sterven.’ Zijn hand ging met een zegenend gebaar omhoog en Damiaan viel op zijn knieën. Nog een paar haastige woorden van vaarwel, en in doodse stilte zagen de mensen, hoe de bisschop terugging naar de boot en daarmede de band met de buitenwereld voor hen had opgehouden te bestaan. »
Maar Damiaan ging aan het werk. Hij verbetert de levensomstandigheden van zijn parochianen, deelt hun bestaan en zorgt voor een bloeiend liturgisch en parochiaal leven om zijn mensen te kunnen bemoedigen en hun geloof te verdiepen, en zo de hoop in hen levend te houden. In de meest recente en zeer degelijke biografie van Damiaan in het Nederlands – ‘In verbondenheid’ door Ruben Boon, uitgeverij Halewijn 2022, lezen we : « Als dokter van de ziel paste Damiaan elke dag een universeel medicijn toe dat ook op Molokaï doeltreffend was. Hij beschreef het recept in zijn medisch handboek : ‘1 portie Geduld, 2 porties Opgewektheid, 2 porties Levenswijsheid, 2 porties Moed en 1 portie Volharding, vermengd met warme koffie met aangenaam humeur’ » (p.165).
Dat is een recept dat ook ons kan helpen in ons dagelijks leven als christen.
Heilige pater Damiaan, bid voor ons en inspireer ons om Gods liefde te kunnen doen voelen aan onze medemensen in onze concrete zorg voor hen.
Pastor Benno.
