‘Sterkte doet ons ‘nee’ roepen’ - paus Franciscus [catechese]
De catechese tijdens de algemene audiëntie van paus Franciscus op woensdag 10 april 2024, uit het Italiaans vertaald door Marcel De Pauw msc.
Geliefde broeders en zusters, goedendag!
De catechese is vandaag gewijd aan de derde van de hoofddeugden, namelijk de sterkte. Ons uitgangspunt is de beschrijving die de Catechismus van de Katholieke Kerk: “De sterkte is de morele deugd die in moeilijkheden standvastigheid en volharding verzekert in het streven naar het goede. Ze bevestigt het besluit aan de bekoringen te weerstaan en de struikelblokken in het morele leven te overwinnen. (n 1808).”
Dat zegt de Catechismus van de Katholieke Kerk over de deugd van sterkte.
Ze is dus de meest “strijdvaardige” van de deugden.
De eerste van de hoofddeugden, de voorzichtigheid, wordt vooral in verband gebracht met de rede van de mens. De rechtvaardigheid heeft haar thuis in de wil. Deze derde deugd, de sterkte, wordt door de scholastieke auteurs en door die uit de oudheid in verband gebracht met wat men pleegt te noemen “het driftleven” (appetito irascibile). Het oude denken had nooit een mens zonder driften voor ogen: dat zou een steen zijn. Men kan ook niet beweren dat driften noodzakelijker wijze een restant van de zonde zijn. Hoe dan ook: driften moeten opgevoed worden, moeten georiënteerd worden, gezuiverd worden door het water van het Doopsel, of beter door het vuur van de Heilige Geest.
Een christen zonder moed, die zijn kracht niet op het goede richt, die niemand stoort, dat is een nutteloze christen.
Laten we hieraan denken!
Jezus is geen doorschijnende, kiemvrije God die de menselijke gevoelens niet zou kennen. Integendeel. Bij het sterven van zijn vriend Lazarus barst Hij in tranen uit en in sommige van zijn uitspraken klinkt zijn gepassioneerde geest door, zoals wanneer Hij zegt: “Vuur ben Ik op aarde komen brengen en hoe verlang Ik dat het reeds oplaait!”(Lc 12,49). En bij het zien van de handel in de tempel heeft Hij krachtdadig opgetreden (cfr Mt 21,12-13). Jezus had driften.
Inwendige vijanden
Laten we nu komen tot een existentiële beschrijving van deze zo belangrijke deugd die ons helpt vrucht te dragen in het leven. De ouden – zowel de Griekse filosofen als de christelijke theologen – onderkenden in de deugd van sterkte een dubbele oriëntatiebeweging: een passieve en een andere actieve.
De eerste is gericht op ons binnenste. Er bestaan inwendige vijanden die we moeten overwinnen, ze dragen namen als: angst, vrees, schuwheid, schuld. Allemaal krachten die in ons binnenste actief zijn en die in sommige omstandigheden ons verlammen.
Veel strijders verliezen nog voor ze de uitdaging aangaan!
Dat komt omdat zij zich geen rekenschap geven van die inwendige vijanden. De sterkte is op de eerste plaats een overwinning op onszelf. De meeste angsten die in ons ontstaan, zijn niet realistisch en zullen nooit werkelijkheid worden. Het is dus beter de Heilige Geest te aanroepen en alles met geduldige sterkte aan te pakken. Een probleem per keer, naar gelang ons vermogen, maar niet alleen! De Heer is met ons als we op Hem vertrouwen en oprecht het goede zoeken. Dan kunnen we in elke situatie rekenen op de goddelijke Voorzienigheid die ons schild en harnas is.
Uitwendige vijanden
De tweede oriëntatie van de deugd der sterkte is van een meer actieve aard. Naast de interne beproevingen zijn er uitwendige vijanden, dat zijn de beproevingen van het leven, de vervolgingen, de moeilijkheden die we niet verwacht hadden en die ons verrassen. We kunnen pogen te voorzien wat ons zal overkomen, maar in hoge mate is de werkelijkheid gemaakt van onvoorzienbare gebeurtenissen en op deze zee wordt onze boot soms door de golven heen en weer geschud. De sterkte zal dan van ons koene mariniers maken die niet schrikken en zich niet laten ontmoedigen.
De sterkte is een fundamentele deugd, omdat zij het kwaad in de wereld ernstig neemt.
De een of de ander doet alsof het niet bestaat, dat alles goed loopt, dat de menselijke wil soms niet blind is, dat in de geschiedenis geen duistere krachten aanwezig zijn die de dood met zich voeren. Het volstaat echter een geschiedenisboek te doorbladeren, of de kranten, om de laagheden te ontdekken waarvan we soms slachtoffer zijn en soms de daders: oorlogen, geweld, slavernij, onderdrukking van de armen, nooit genezen wonden die blijven bloeden.
De deugd der sterkte doet ons reageren en “neen” roepen, een beslist “neen” tegen dit alles.
In ons comfortabele Westen, dat alles enigszins verdund heeft, dat de weg der volmaaktheid heeft omgevormd tot een eenvoudige organische ontwikkeling, die geen behoefte heeft aan strijd omdat alles eender is, ontwaren we soms het gezonde heimwee van de profeten. Maar storende mensen en zieners zijn zeldzaam. We hebben nood aan iemand die ons verdrijft van ons zachte zitje waarin we ons genesteld hebben en op besliste wijze ons “neen” doet herhalen tegen het kwade en tegen al wat ons tot onverschilligheid brengt. “Neen” aan het kwade en “neen” aan de onverschilligheid. “Ja” aan de weg, de weg die ons vooruit brengt en ons daarom doet strijden.
Dan zullen we in het Evangelie de sterkte van Jezus opnieuw ontdekken en haar leren van het getuigenis der heilige vrouwen en mannen. Dankjewel!
Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
