Uitvaart
Een storm van emoties overvalt je als je afscheid moet nemen van iemand met wie je het leven deelde. In deze woelige periode wil onze kerkgemeenschap nabijheid bieden, medeleven en deelneming; Maar ook een houvast, hoop over de grens van de dood. De uitvaartliturgie geeft hieraan gestalte. Een gemeenschap komt samen en deelt het verdriet, de wanhoop, de pijn. Tegelijk klinkt een diepe hoop: dat Gods liefde sterker is dan de dood en het afscheid.
Jezus zie: "Ik ben de verrijzenis en het leven. Wie in Mij gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven en ieder die leeft in geloof aan Mij, zal in eeuwigheid niet sterven. Gelooft gij dit ?" (Joh.11, 25-26)
Voorbereiding van de dienst
De begrafenisondernemer contacteert de parochie waar de naaste familie wil dat de uitvaartliturgie voor de overledene zal worden gecelebreerd. Volgens de laatste richtlijnen van onze bisschop is de uitvaartdienst standaard een gebedsdienst, al dan niet voorgegaan door een priester of een door de bisschop hiervoor aangestelde voorganger. Het blijft mogelijk op uitdrukkelijke aanvraag en gezien de verbondenheid van de overledene met de plaatselijke geloofsgemeenschap om de uitvaart met een eucharistieviering te doen.
Een aantal onderdelen van de uitvaartdienst vragen om een persoonlijke invulling; Het is mooi als familie en vrienden hieraan hun medewerking willen verlenen.
Het aanwezig stellen van de overledene: met woorden of symbolen herinneren we ons de persoon van wie we afscheid nemen.
Lichtritus
Iemand ontsteekt de kaarsen bij de kist of urne met het vuur van de paaskaars.
Voorbede
We verwoorden de bede waarmee we ons tot God richten.
Woorden van afscheid
Iemand spreekt uit eigen naam of uit naam van de aanwezigen een afscheidswoord tot de overledene.
Muziek
Op verscheidene momenten van de dienst past muziek. Het is goed samen te zoeken naar geschikte muziek, die klinkt tussen de lezingen en tijdens de afscheidsgroet (offergang) aan de overledene.
"Nooit wordt droefheid bodemloos: God houdt zijn handen open en heel ons leven, doods en broos, draagt Hij door vrees en hopen. Herinnert Hij zich niet hun naam als wachters op de morgen? Die in de nacht zijn voorgegaan, zijn in zijn trouw geborgen."
Deel 1: Opening van de Dienst
Processie met kist of urne
We staan recht als onze overledene in de kerk naar voren wordt gedragen.
Ondertussen weerklinkt orgelmuziek, zingen we een lied of beluisteren we een cd.
We plaatsen onze overledene vooraan in de kerk, te midden van de familie en vrienden, bewaren enkele ogenblikken van ingetogen stilte en zetten ons neer.
Begroeting en welkom door de voorganger
De voorganger spreekt een woord van welkom uit, duidt de betekenis van ons samenzijn en nodigt uit tot gebed en samen vieren rondom onze overledene.
Aanwezig stellen van onze overledene
Uitdrukkelijk willen we diegene van wie we afscheid nemen in ons midden aanwezig stellen. We brengen hem of haar in herinnering. Eén of twee mensen kunnen dit in ons aller naam doen, ook de voorganger zelf kan dit doen. Hierbij kan ook een kruisje met naam aangereikt worden.
(Dit gedeelte kan besloten worden met een stukje muziek.)
Lichtritus
Tijdens de Paaswake wordt ieder jaar opnieuw een grote Paaskaars ontstoken als teken van Jezus die verrezen is. Doorheen lijden en dood ging Jezus een weg ten leven. Tijdens deze afscheidsviering willen wij uitdrukking geven aan ons geloof dat niet de dood maar wel het leven het laatste woord heeft. Het licht van de kaarsen, die wij hier ontsteken, wil dit geloof uitdrukken: een teken van hoop te midden van onze pijn bij dit afscheid.
Gebed om ontferming
Wanneer wij afscheid nemen van iemand die ons lief of vertrouwd is, beseffen we meer dan anders dat we tegenover hem/haar tekort zijn geschoten. Daarom bidden wij om ontferming.
(Heer ontferm U of Kyrie kan gezongen of gebeden worden)
Openingsgebed
Bij het begin van deze viering willen wij ons ook heel uitdrukkelijk voor God plaatsen. Hij is het die ons ook nabij blijft in deze moeilijke ogenblikken.
Deel 2: Dienst van het Woord
1. Lezing
Er is maar één lezing die aan het evangelie voorafgaat. De lector kondigt de lezing aan.
De lezing van het woord van God is van groot belang. Hierin wordt ons verrijzenisgeloof verkondigd. De bijbelse boodschap leert ons niet alleen de overledene liefdevol te gedenken, maar is ook een oproep tot getuigenis van christelijk leven.
Bij de keuze van de lezing houdt men rekening met de persoon van de overledene en/of met de omstandigheden van het overlijden. Een verwijzing naar de liturgische tijd van het jaar is ook zinvol en kan de keuze van de schriftlezingen inspireren.
2.Lied of psalm of muzikaal intermezzo
3. Het aanbrengen van het Evangelieboek
De voorganger neemt het grote Evangelieboek en draagt het voor zich uit naar de lezenaar.
De voorganger opent het boek op de plaats van de evangelielezing
4. Lezing uit het Evangelie
Wanneer het evangelie gelezen wordt staan we recht. Het is een uiting van respect voor Gods Woord.
De voorganger kondigt het spreken van de Heer aan met de woorden: ‘De Heer zij met u’, en wij antwoorden met ‘En met uw Geest’. Dan kondigt de voorganger aan uit welk evangelie gelezen wordt en wij antwoorden na de lezing met ‘Lof zij U, Christus’.
Het evangelieboek, het symbool van Christus, wordt bewierookt om zo Christus zelf te vereren die tot ons spreekt.
5. Homilie
Het getuigenis van ons verrijzenisgeloof is belangrijk.
De homilie is verkondiging van de christelijke boodschap over dood en leven.
6. Stille Tijd
7. Voorbeden en Onze Vader
We bidden niet alleen voor de overledene en voor de familie en kennissen, maar ook voor de grote noden van kerk en wereld.
Een eenvoudige acclamatie zorgt ervoor dat de deelname aan het gebed zo groot mogelijk is. De lector besluit elke voorbede met: ‘Laat ons bidden’, waarop wij biddend antwoorden ‘Wij bidden U, verhoor ons Heer.’
Na de voorbeden nodigt de voorganger de gemeenschap uit om samen rechtstaande het Onze Vader te bidden.
Zusters en broeders,
zoals Jezus zelf in het uur van zijn dood
met groot vertrouwen
tot de hemelse Vader heeft gebeden,
zo willen wij in dit uur van afscheid met zijn woorden bidden.
Onze Vader, die in de hemel zijt
geheiligd zij uw naam
uw rijk kome
Uw wil geschiedde op aarde zoals in de hemel
geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren
en leid ons niet in bekoring,
maar verlos ons van het kwade
Want van u is het koninkrijk en de kracht
En de heerlijkheid in eeuwigheid
Amen
Deel 3: De afscheidsliturgie
Groet aan de overledene
Hier nodigt de voorganger de aanwezigen uit om letterlijk en figuurlijk een stap voorwaarts te zetten naar de overledene toe.
Wij worden uitgenodigd op een waardige en eerbiedige manier de overledene te groeten en eer te betuigen voor al hetgeen hij/zij in zijn/haar leven betekend heeft.
Wij kunnen dit doen door rustig en respectvol naar voren te komen en onze hand op het kruisbeeld / kruisje met de naam van de overledene te leggen. Voor christenen is dit een teken van ons gelovig aanwezig zijn in deze viering.
Het kruisbeeld is tevens een rechtstreekse verwijzing naar de figuur van Jezus, de Christus en Zijn manier van leven. We ontvangen hierbij het gedachtenisprentje als aandenken.
(ondertussen klinkt rustige achtergrondmuziek of orgel)
Woorden van afscheid/afscheidsritueel
Hier wordt de mogelijkheid geboden aan iemand van de familie / vrienden / verenigingsleven / werkomgeving hetzij in eigen naam, hetzij in naam van de organisatie, een afscheidswoord uit te spreken.
(al dan niet afgesloten met een lied dat, of muziek die expliciet verwijst naar het leven van de overledene).
Hier wordt de kist / urne enerzijds met doopwater als verwijzing naar het doopsel van de overledene besprenkelt en anderzijds bewierookt als teken van eerbied en waardering voor de overledene. (hierbij staat iedereen eerbiedig recht)
Einde van de viering
Het kruisje met de naam van de overledene wordt op het altaar gelegd. De voorganger nodigt de familie uit op de zondagseucharistie waarin dit kruisje zal opgehangen worden op een vaste plaats in de kerk. Dit is een teken van verbondenheid met de grotere parochiegemeenschap.
Rond Allerheiligen zal de familie opnieuw uitgenodigd worden in de zondagsviering waar zij het kruisje van hun dierbare overledene mee naar huis kunnen nemen.
In processie naar buiten: voorganger en eventueel kruis voorop. Ondertussen rustige muziek / CD.
