De liturgie van de vierde Adventszondag kiest uit de lange psalm 89 de volgende verzen: 2-5 en 27-29. Een tip: schrijf ze even over, dat is op zich al een vorm van verstilling en aandachtig gebed.
Goed om weten
In de verzen 2-3 opent de psalmist zijn lied en gaat meteen naar de kern: Gods eeuwige genade en trouw. ‘Genade en trouw’, daarin klinkt weer wat Israël doorheen alles van God verwacht en daadwerkelijk ontvangt (zie psalm 85 van de tweede Adventszondag). Dat universele heil wordt in de volgende verzen particulier. Daar komt God zelf aan het woord om het verbond met David en zijn dynastie te bevestigen (zie 2Sam 7).
Uitvoerig bezingt de psalm dit verbond. Maar dan komt vers 31en slaat de sfeer om. Er is sprake van ontrouw en schending van het verbond door Davids nakomelingen. In vers 39 barst een wanhoopskreet open: ‘nu verstoot Gij uw gezalfde; hoe lang nog?’. En het laatste beeld is een messias die door alle volken wordt bespot …
Misschien is dit goed om weten als we, nu Kerstmis snel nadert, lezen en zingen over de ‘Zoon van David’: ook dit lot zal hem niet bespaard worden. In de stal van Kerstmis staat reeds de kruisbalk …
Misericordias Domini in aeternum cantabo
Dit prachtige refrein uit de liturgie van Taizé is precies vers 2 van psalm 89. In het Latijn staat het eerste woord in het meervoud, net zoals in het Hebreeuws. De psalm bezingt dus Gods medelijden in het meervoud, zijn onuitputtelijke vindingrijkheid als het erom gaat aan mensen te tonen dat Hij van hen houdt en nieuwe kansen wil geven.
‘De genaden van de Heer altijd bezingen’: dit ene vers is op zich al krachtig genoeg om de laatste dagen van onze weg naar Kerstmis te inspireren. Ja, we mogen zingen, ons niet door het duister laten verlammen. Zingen, niet vanuit een soort naïeve ontkenning van de werkelijkheid maar omdat God ons reden tot vreugde geeft. We mogen altijd opnieuw zingen. Ook als de zin tot zingen ons vergaan was bij alles wat gebeurt, mogen we ons herpakken.
De Messias
Het ‘kerstverhaal’ is ontelbare keren herverteld, vaak om bij te dragen aan een sfeer van gezelligheid en warmte in donkere dagen. Soms wordt het geactualiseerd door in de personages van het verhaal armen van vandaag te zien, vluchtelingen, daklozen, … Daarnaast is het evenwel van belang voor ogen te houden dat ook het zgn. kerstverhaal zijn wortels heeft in de joodse Bijbel en cultuur. Anders kunnen we niet echt begrijpen wat Mattheus bijvoorbeeld wil zeggen als hij Jozef ‘zoon van David’ noemt*, en de pasgeborene ‘koning van de Joden’. Of waarom Lucas het belangrijk vindt bij monde van de engel te melden dat het kind van Maria ‘de troon van zijn vader David’ zal krijgen, dat hij ‘tot in eeuwigheid koning zal zijn over het volk van Jacob’. Of waarom Jezus in Betlehem geboren moet worden, ‘de stad van David’, waar de engelen hem verkondigen als ‘de Messias, de Heer’.
Het bidden van psalm 89 herinnert ons eraan hoe het uitzien naar de Messias, d.w.z. de koning naar Gods hart, zoals David geroepen was te worden, wezenlijk is voor het Bijbelse geloof. Als wij willen groeien in dat geloof (en geen ander), dan is het goed om ons open te stellen voor het verlangen naar de Messias.
Dit is veel meer dan een kwestie van de juiste kennis van Bijbel en geloof. De messiaanse hoop is als een hefboom om ons los te wrikken uit religieus verpakte zelfgenoegzaamheid of uit de berusting die ook ons gelovigen kan bevangen. Want lam en wolf liggen nog niet samen, kalf en leeuw eten nog niet samen, aan veel te veel armen wordt nog geen recht gedaan (zie de gestalte van de Messias in Jesaja 11,1-10). Zich laten bezielen door de messiaanse hoop is verlangen naar vrede, niet alleen met mooie intenties bij de voorbede, maar ook zeer concreet, door mee te werken aan vrede door gerechtigheid. De Messias is geen zoethouder, hij maakt onrustig … en hoopvol.
Maria
Bij psalm 24 hebben we het begin van haar Magnificat beluisterd: Maria maakt God groot. Verder in haar lied klinkt heel krachtig, bijna opstandig de messiaanse hoop. In het evangelie van de vierde Adventszondag horen we het bezoek van de engel aan Maria, kind van een volk dat, onderdrukt en uitgebuit, blijft vasthouden aan God die bevrijdt.
Hieronder kan je luisteren naar een zetting van het Angelus (‘De engel heeft aan Maria geboodschapt’) door de bij ons weinig bekende Franz Biebl (1906-2001). Nu we in de kerstsfeer komen, kiezen we een uitvoering door de Wiener Sängerknaben, maar op een manier zoals je ze vermoedelijk niet eerder hebt gezien.
