Sirach 3, 2-6. 12-14 Lucas 2, 41-52
zondag 29 december 2024
Beste mede-parochianen
Vandaag horen we in het Lucasevangelie de allereerste woorden uit de mond van Jezus. Toen zijn ouders na een reis ter gelegenheid van het paasfeest naarstig naar hem op zoek waren en Jezus na een zoektocht van drie in de tempel in Jeruzalem vonden, zei Jezus “Wist ge dan niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?”
Tijden zijn duidelijk veranderd. Vandaag zouden we ons als ouders veel sneller ongerust maken als we ons kind niet direct terugvinden. Ook het huis van mijn Vader heeft een hele transformatie doorgelopen.
Het huis van de Vader kennen we vooral als de kerk waarrond een groot deel van ons leven was opgebouwd. Het volstaat te kijken naar de steden en dorpen in Europa en ver daarbuiten die vorm hebben gekregen rondom de kerken. Je kan je moeilijk een stad inbeelden zonder kerken. Dat is in de Sovjet-Unie en haar satellietstaten geprobeerd tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw: steden creëren zonder kerken. Bewoners hebben dat ervaren als naargeestige, losse verzamelingen van woonfabrieken waarmee niemand enige verbondenheid mee voelde[1]. Zonder kerkgebouw – en de metafysische oriëntatie die het biedt- lijkt ook elke wereldse samenhang te verdwijnen, stelt Denis Baert, filosoof, in 'Levende Stenen', een boek uitgegeven in 2024 rond de Kathedraal van Antwerpen[2].
Maar wat als de kerken nu leeg lopen, wat dan met die verbondenheid?
Op die vraag gaan Bart Paepen en Christian Devos dieper in in hetzelfde boek 'Levende Stenen' [3]. Beiden zijn actief in de Onze-lieve-Vrouwekathedraal als pastoor en als directeur verantwoordelijk voor de dagelijkse werking. Ze inspireren zich hiervoor op een exhortatie van Johannes Paulus II uit 1999: 'Dies Domini', waar de paus spreekt over de beleving van zondag als "Dag van de Heer". Vroeger gingen we “naar de ecclesia” (ter kerke). Nu gaan we “naar de mis”. Het gaat dus niet enkel over de viering van de eucharistie, maar ook om tijd te maken voor andere aspecten van deze beleving in de kerkgemeenschap. Wat vroeger eenvoudiger was omdat er veel gebeurde in en rond de parochie, lijkt dit anno 2024 minder evident. Kijk maar terug naar onze eigen parochie die opgericht werd in 1960 en die een enorme vlucht kende in de jaren daarna met een heel actieve kerkgemeenschap.
Willen we opnieuw aan een vitale kerkgemeenschap bouwen dan moeten we als parochiekerk meer aanbieden dan de enkel de eucharistie. Bart Paepen en Christian Devos zien drie stappen:
- Meer ruimte creëren: Vroeger was de kerk voorbehouden voor de missen. Vandaag hebben we nog enkel een viering op zondag. Op de andere tijdstippen moeten we kerk beschikbaar kunnen maken voor andere activiteiten. Bijvoorbeeld voor concerten of optredens in onze kerk.
- Participatie van de gelovigen verhogen: De mis eindigt rond 12 uur. Ter kerke gaan doe je ook daarna bv. door samen te zijn na de viering op de eerste zondag van de maand ter gelegenheid van de concertmissen.
- Aanbod ontwikkelen: In de kathedraal in Antwerpen worden groepen uitgenodigd op causerieën of jongerengroepen of wordt er gesproken rond de uitgave van een boek of een schilderij. Of in Mechelen organiseren ze een wandelgids rond 8 historische kerken. Ook Pius X heeft veel te bieden als parochiekerk opgericht in brutalistische stijl naar een ontwerp van architecten Paul Meekels en Lode Wouters uit 1961.
Er is nog veel werk om terug een levendigere kerkgemeenschap te worden en te zorgen voor verbinding in deze wijk. Hiervoor hebben we mensen nodig die zich willen inzetten en ook een huis waar we dit alles in kunnen organiseren en dit sluit perfect aan bij mijn taak als penningmeester om jullie naar jaarlijkse gewoonte toelichting te geven over de inkomsten en uitgaven van onze kerk.
FINANCIEEL JAARVERSLAG 2024
In dit verslag gaan we dieper in op de evolutie van de ontvangsten, de uitgaven en de investeringen in 2024 en vergelijken we ze over een periode van 10 jaar.
INKOMSTEN
De inkomsten (oranje lijn) hebben in 2024 de dalende trend van de afgelopen jaren voortgezet maar gelukkig in mindere mate. De inkomsten dalen nog steeds en bedragen nu € 16.398 voor 2024 tegenover € 16.546 in 2023. Deze trend is toe te schrijven aan de dalende inkomsten uit de omhalingen (groene balk) die nu € 7.352 bedragen tegenover € 8.150 in 2023. De inkomsten uit uitvaarten en misintenties (paarse balk) die in de coronajaren sterk gedaald waren, zijn terug gestegen. Gelukkig kunnen we sinds 2014 ook rekenen op een jaarlijkse tussenkomst van het stadsbestuur (donkerblauwe balk). Sinds 2022 zijn we op zoek gegaan naar andere bronnen van inkomsten (zie rode balk: kerkverhuur). Waar we in 2023 konden rekenen op een aantal koren en muzikanten die Pius X hadden gekozen om hun optredens te verzorgen, is het dit jaar iets minder geweest. Naast de wekelijkse vieringen verheugen we ons in zes doopsels, verwelkomen we jaarlijks een 43-tal jongeren voor hun vormsel en hebben we in onze kerk afscheid genomen van 25 parochianen.
| |
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
2021
|
2022
|
2023
|
2024
|
|
doopsels
|
21
|
18
|
23
|
9
|
16
|
3
|
1
|
9
|
10
|
6
|
|
vormsels
|
44
|
26
|
36
|
46
|
36
|
56
|
36
|
58
|
38
|
43
|
|
uitvaarten
|
34
|
33
|
47
|
32
|
21
|
22
|
26
|
23
|
18
|
25
|
|
huwelijken
|
0
|
1
|
3
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
UITGAVEN
De uitgaven (blauwe lijn), die in 2022 en 2023 spectaculair hoog waren, stabiliseren zich in 2024 op een gemiddeld niveau van € 16.000, iets hoger dan de uitgaven van voor de coronaperiode. Zoals jullie vaststellen wordt de hoogte van de uitgaven vooral bepaald door de energiekosten (groene balk). Na corona en met de oorlog in Oekraïne was er een schaarste op de energiemarkt waardoor de prijzen voor de verwarming van onze kerk in 2022 verdrievoudigden. In de loop van 2023 zijn de energieprijzen gedaald, maar de uitgaven voor water, gas en elektriciteit bedroegen nog steeds meer dan € 10.000. Dit jaar zijn onze energiekosten gedaald naar € 4.500. Dit komt omdat we voor meer dan €2.000 aan creditnota’s hebben gekregen voor de afrekening van het vorig jaar. Gemiddeld gezien rekenen we op een jaarlijkse energiekost van € 7.000 tot € 7.500. De overige uitgaven voor de werking van onze kerk worden nauwlettend opgevolgd. Onder de diverse kosten (het donkerblauwe blokje) vinden we de werkingskosten terug als kopieerkosten, de bijdrage aan het bisdom, hosties, miswijn, monumentenzorg, bloemen, de vergoedingen voor het koor en het gebruik van ReligioSoft, het boekhoudpakket voor onze kerk. Deze kosten daalden in 2024 omdat we vorig jaar meerdere onderhoudswerken hebben betaald. Dit jaar was er de uitgave voor het inhuren van een architect.
SAMENVATTING VAN DE INKOMSTEN EN UITGAVEN
De bovenstaande grafiek is een samenvatting van de inkomsten en uitgaven over een periode van 10 jaar .
Onze inkomsten (blauwe balk) bleven min of meer stabiel tot einde 2019 en schommelden jaarlijks rond de € 23.000 à € 24.000. Gedurende de coronaperiode daalden ze heel sterk om terug te hernemen in 2022, maar in 2023 kenden we terug lagere inkomsten in essentie door minder kerkgangers.
De werkingskosten (rode balk) bleven stabiel tot zelfs licht dalend tot in 2021 (ongeveer € 15.000). De grote kostenposten zijn verwarming, elektriciteit en verzekeringen. In 2022 zijn de energiekosten spectaculair gestegen. In 2023 bleven we met een zeer hoog kostenniveau werken en konden we het jaar afsluiten met een positief resultaat dankzij de tussenkomst van de stad (oranje balk).
In 2024 hebben we de tering naar de nering kunnen zetten en eindigen we het jaar zo goed als break-even (een minimaal verlies van € 87,00). Dit resultaat is optimistisch omdat we in 2024 voor € 2.000 aan creditnota’s hebben ontvangen op de voorschotten voor onze energiekosten van 2023.
INVESTERINGEN, BUDGET EN LANGE TERMIJNPERSPECTIEF
In 2024 hadden we geen grote investerings- of onderhoudswerken gepland. We moeten nog wel de factuur betalen voor de herstellingswerken aan de verwarmingsinstallatie.
Voor 2025 zullen we voor de derde keer op rij een verlieslatend budget indienen bij de stad Antwerpen. De inkomsten hopen we stabiel te houden op € 16.000 voor 2025. Voor de kosten voorzien we een toename tot € 20.000. Enerzijds gaan de energiekosten zich terug op een normale positie zetten van € 7.000 tot € 7.500 per jaar en anderzijds gaan we kosten hebben om de lange termijn visie voor onze kerk te kunnen uitwerken.
Deze lange termijn visie wordt mede bepaald door ons overleg met de stad Antwerpen. Ik citeer hier mijn tekst van de vorige jaren: “Vooreerst was en is er nog steeds de discussie rond de pastorie waar de stad verplicht is (na meer dan 10 jaren) een ruimte ter beschikking te stellen aan o.a. de kerkraad om te vergaderen. Daarnaast waren er de projecten om de kerk in te richten voor andere dan puur religieuze activiteiten (het vorige kerkenplan) en waarvoor investeringen in de toegankelijkheid, de brandveiligheid en het onderhoud (zoals het dak) noodzakelijk zijn en ten laatste is er ook het rapport van momentenwacht dat een lijst van actiepunten oplijst met aandacht voor dak en dakkoepels, betonrot, herstellen van metselwerk, voegwerk en ontroesten van de ijzeren delen, …”
Het goede nieuws is dat ons dossier subsidieerbaar is bevonden door het agentschap binnenlandsbestuur, met goedkeuring van de stad Antwerpen en het Bisdom. We werken nu, samen met een architect, aan het administratieve en technische luik om het dossier gesubsidieerd te krijgen. Dit is de opdracht voor de kerkraad voor 2025. Vooraleer we finaal beslissen, moeten we ons ook buigen over de lange termijn bestemming van onze kerk. In het meest recente kerkenplan voor de stad Antwerpen werd Pius X aangeduid als een 'B-kerk'. Dit houdt in dat we binnen een periode van 5 jaar moeten zoeken naar een herbestemming of nevenbestemming van de kerk. 2025 wordt dus een cruciaal jaar voor de toekomst van onze kerk.
We blijven onze kerk en onze parochie een warm hart toedragen. Spijtig genoeg hebben afscheid moeten nemen van onze pastoor, maar gelukkig kunnen we rekenen op een schare aan toegewijde, enthousiaste parochianen die ons helpen deze uitdagingen aan te gaan in de vieringen. Ik denk hier aan onze kosters, lectoren en de mensen die met de schaal rond gaan, de eerste communie en het vormsel verzorgen, de vrijwilligers die regelmatig de kerk en het kerkplein een beurt geven, het koor en nog zovele anderen.
In de begroting noch in onze rekeningen komt deze kost te voorschijn. Ze doen dit allemaal met liefde en vooral in stilte. Ik stel daarom voor als teken van dank en appreciatie ook het nieuwe jaar goed in te zetten en een stille collecte te houden.
De Kerkraad en de penningmeester van Pius X wensen u allen een voorspoedig en gezond 2025.
Erik Clinck
[1] Naar Franz Rosenzweig (1886-1929) , één van de belangrijkste filosofen en theologen van de twintigste eeuw.
[2] Dennis Baert is filosoof en jurist verbonden aan het Instituut voor joodse Studies aan de Universiteit van Antwerpen. Lees reflectie 12 uit Levende Stenen, De Kathedraal van Antwerpen, uitgegeven door Ertsberg in 2024.
[3] Levende Stenen, De Kathedraal van Antwerpen, hoofdstuk 15: Wordt de kathedraal nog gebruikt? Over de rol van een kathedraal in een seculiere tijd.
