Het Jazzfestival Middelheim dat in 1969 opgericht werd en van 2008 tot en met 2022 jaarlijks plaats vond rond de datum van het feest van Maria-Tenhemelopneming vormde voor onze parochie een aanleiding om jazzmusici uit te nodigen voor de concertmis van 15 augustus.
Tussen klassiek en jazz
Alhoewel Jazz Middelheim dit jaar – wat de datum betreft – verhuisd is naar Pinksteren hebben wij toch gemeend onze eigen traditie in ere te houden en de jazzconcertmis op de datum van de feestdag van 15 augustus te laten doorgaan. Het bekende duo Nathan Kerstens (piano) en Frank De Wolf (contrabas) werd deze keer versterkt met gastsolist Ronald Dedrie op de dwarsfluit. De lange interactie tussen Nathan Kerstens en Frank De Wolf stond ook tijdens de afgelopen concertmis weer garant voor mooie muzikale conversaties. Met de introductie van de fluitist Ronald Dedrie werden de klankleuren uitgebreider. Eigen aan een jazzconcert is het plezier dat de jazzmusici in het spelen met elkaar hebben en waarin ze ook ons, als hun publiek lieten delen. Het repertoire van de drie jazzmuzikanten bestond voor een deel uit composities van Frank De Wolf en speelde zich voornamelijk af op de grens tussen klassiek en jazz, en tussen frivool en ernstig.
Muzikale vormen in de jazz
Jazz is een muziekstijl die beïnvloed werd door West-Afrikaanse ritmes. Het ontstaan van de jazz hebben we te danken aan de Afro-Amerikaanse gemeenschap van New Orleans in de USA. Als muziektype was jazz voor hen een uitlaatklep voor de miserie van hun moeilijke levensomstandigheden als minderheid in een overwegend blanke gemeenschap. Ritmiek, wijze van uitvoering en toonvorming stammen af van de Afrikaanse muziek. De dosering van deze bestanddelen wordt bepaald door de muzikaliteit van de vertolker(s). We komen verschillende van elkaar te onderscheiden vormen tegen. De voornaamste zijn de blues, die van oorsprong langzaam gezongen worden en nogal zwaarmoedig zijn. Dan is er nog de boogie-woogie, een honky-tonk pianostijl met een meer swingend ritme, en de ragtime, een syncopische (verspringende) melodie en begeleiding.
Aanvankelijk werd de muziek van de Afro-Amerikaanse zwarten door het grote publiek niet gewaardeerd omdat ze vereenzelvigd werd met een lagere sociale status. Toen in 1930 ook blanken zich begonnen toe te leggen op het spelen van de jazzmuziek ontstonden jazzorkesten met zwarten èn blanken en werd jazz langzamerhand ook voor blanken een vorm van entertainment. Het woord jazz – dat vroeger als ‘jass’ gespeld werd met dubbele 's' in plaats van dubbele 'z' – onderscheidt zich van de Europese muziek door een drietal basiselementen: (i) de bijzondere verhouding van het ritme tot de vering tussen opstuwende en ontladende impulsen wat een grote vitaliteit tot gevolg heeft, aangeduid met het begrip swing; (ii) de uitermate belangrijke rol die de creatieve improvisatie in de uitvoering speelt; (iii) de toonvorming en de wijze van uitvoeren waarin zich de individualiteit van de solist weerspiegelt.
Gevarieerd programma
Na de verwelkoming door de lector speelde het trio Our Spanish Love Song van Charlie Haden en Pat Metheny. De Amerikaanse jazzmuzikant Charles Edward Haden (1937-2014) was een contrabassist, vooral bekend om zijn zingende baspartijen. Hij was tevens bandleider, componist en docent met een carrière van meer dan vijftig jaar. Hij droeg bij aan een revolutie in het harmonische concept van het basspel in de jazz door een stijl te ontwikkelen die soms de solist aanvulde en soms onafhankelijk speelde. Daardoor werden bassisten bevrijd van een strikt begeleidende rol. De Amerikaanse jazzgitarist Patrick Bruce Metheny (°1954) had in 1985 samen met de bekende David Bowie een grote hit met het nummer This is not America. Metheny heeft met bassist Charlie Haden verschillende projecten verzorgd. Zijn stijl combineert elementen van progressieve en hedendaagse jazz.
Na de eerste lezing hoorden we I’ll Be Seeing You van Sammy Fain (1902 1989). Fain, geboren als Samuel E. Feinberg, was een Amerikaanse componist van populaire muziek. In de jaren twintig, begin jaren dertig leverde hij bijdragen aan talloze liederen die deel uitmaken van The Great American Songbook. Hij was ook een populaire muzikant en zanger.
Frank De Wolf
Tijdens de offerande speelde het jazztrio een nummer van Frank De Wolf met de titel Pekky’s Waltz. Frank wordt gezien als een muzikale duizendpoot die zijn sporen heeft verdiend als dirigent, trompettist en contrabassist. Zo speelde hij met zijn eigen trio’s concerten in binnen- en buitenland. Daarbij wordt hij veel gevraagd voor orkesten, bigbands en jazzcombo’s. Terwijl we te communie gingen hoorden we Chega de Saudade van Tom Jobim. De van oorsprong Braziliaanse Antônio Carlos Jobim (1927-1994) maakte furore als songwriter, componist, arrangeur, zanger, pianist en gitarist. Het tweede communienummer A Farm with a view was opnieuw een creatie van Frank De Wolf.
Tot slot beluisterden we na de zegen It had to be you van Isham Edgar Jones (1894-1956). Deze Amerikaanse orkestleider, saxofonist, bassist en liedjesschrijver leidde in de jaren twintig en vroege jaren dertig een van de meest populaire dansorkesten. In dit nummer liet Frank De Wolf zijn mondfluitje weer horen. Toen de laatste tonen werden neergelegd werden de jazzmuzikanten onthaald op een daverend applaus.
Marjo Perry
De concertmissen zijn een organisatie van de Pius K-kerkraad i.s.m. het Artiestenfonds vzw.
Volgende concertmis op zondag 7 september met pianiste Nicole De Paepe en het hoorntrio Ernest Maes, Michiel Van Camp en Sabine Van Dingenen.
