Beste broeders en zusters, vandaag beginnen we met de Goede Week, de dagen waarop we met Jezus op weg naar het kruis reizen en anticiperen op zijn opstanding met Pasen. De liturgie van vandaag begint met de processie met palmtakken om ons te herinneren aan de plechtige intocht van Jezus naar Jeruzalem. De mensen spreiden hun groene takken en jubelden: “Hosanna; gezegend de Komende in de naam des Heren; Hosanna in den hoge!
In de lezingen van vandaag worden ook de gebeurtenissen van Jezus ‘lijden’ in hun geheel verkondigd. Die gebeurtenissen zullen opnieuw worden aangekondigd wanneer we de liturgieën van het paastriduum vieren – de vieringen van het Avondmaal op Witte Donderdag, de Goede Vrijdag en de Paaswake.
Vandaag zijn er veel invalshoeken om deel te nemen aan het lijdensverhaal van Jezus. In het lijdensverhaal van Jezus zijn er zoveel vragen omtrent de band tussen lijden en menswaardigheid. Er zijn zoveel vragen, maar geen of weinig antwoorden of oplossingen. Ik vraag me af: Is er in ons begrip van menswaardigheid nog plaats voor het lijden? Moeten we het lijden ten alle koste bestrijden en vermijden? Of moeten we het lijden toelaten? Is er nog plaats voor het lijden in onze samenleving vandaag? Hoe dan ook, welke mensbeeld schuilt er in lijden? Welke houding neemt de mens in tegenover lijden vandaag? Raakt het God wel dat mensen lijden? Waar staat God in het lijden van de mens? Staat Hij erbuiten? Of lijd Hij met de mens mee? Is er in Gods voetsporen lijden te zien? Of is Hij helemaal verdwenen als we lijden?
In onze samenleving vandaag lijkt het alsof lijden en menswaardigheid als het ware twee gescheiden wegen zijn. Of toch, twee wegen die uit elkaar moeten gescheiden worden. ‘Pijn lijden hoeft toch niet meer in onze tijd’ zeggen velen. We hebben moeite om het lijden een plaats te geven. We hebben in onze samenleving vandaag een gebrek aan lijdenscultuur. We streven naar een stralende samenleving weg van alle lijden en pijn. Lijden voor ons is niet te verzoenen met menswaardig leven.
Beste broeders en zusters, het lijdensverhaal van Jezus dat we net beluisterd hebben leert ons dat lijden te verzoenen is met menswaardig leven. Het leert ons dat Jezus een mens was als wij. Niets menselijk behalve zonde ontgaat Hem, ook in zijn lijden. Hij voelde zich angstig en verlaten.
Laten we maar eerlijk zijn: lijden is erg. Lijden kan de hele persoon meezuigen. Lijden mag niet verheerlijkt worden. Maar we moeten ook tegelijk durven aanvaarden dat er geen leven is zonder lijden; groot of klein. Lijden en pijn zijn deel van het grote mysterie van het menszijn. Lijden en menswaardigheid kan je onderscheiden maar niet scheiden. De vraag moet zijn: Hoe kunnen we waardig lijden? Hoe kunnen we omgaan met lijden in de voetsporen van Jezus?
Misschien is lijden niet het grootste probleem van de lijdende. Meestal is de verlatenheid die de lijdende voelt dat meestal veel pijn doet. Jezus heeft dat ook in zijn lijdensverhaal vandaag ervaren: Hij werd verraden door een van zijn intieme leerlingen. Op het donkerste uur van zijn leven vielen zijn leerlingen in slapen in plaats van met hem te blijven waken en te bidden, driemaal verloochent Petrus Hem, Pontius Pilatus waste zijn handen van de hele zaak, de menigte die jubelden Hosanna en die Hij goede daden verricht had, schreeuwden met luider stem; ‘Kruisig Hem’. Het toppunt was zijn verlatenheid door de God die Hij altijd Abba Vader riep.
Ondanks dit alles, bleef Hij met volle overgave in zijn lijden vertrouwen op Gods liefde en trouw die alle kwaad overwint. Misschien moeten we als gelovigen ons lijden herformuleren vanuit het lijdensverhaal van Jezus. Jezus heeft geleden, maar nooit was Hij zijn hoop op Gods nabijheid en redding verloren. God staat ons altijd in ons lijden bij. Ook als we het niet uitdrukkelijk kunnen opmerken.
Laten we nooit alleen lijden. Laten we ook de mensen die lijden (groot of klein) nooit alleen laten. Lijden doe je nooit alleen. Er is altijd nood aan contact, nabijheid, vriendschap en steun. We hebben de (A)andere altijd nodig. Het kan de andere met klein letter zijn: onze medemensen, geliefden, nabije en steunende omgeving en zo voort. Maar het kan ook de Andere met hoofdletter zijn: God, Jezus die met ons en naast ons lijdt.
Een ding is zeker: Er is geen leven zonder lijden. Er is ook geen lijden zonder leven. Gelukkig maar! Als we moeten lijden, laten we het doen in hoop op Gods verheerlijking en redding. Laat deze worden ons oriënteren in onze meditatie en gebeden in deze Goede Week, uitkijken naar onze verheelijking met Pasen. Amen.