In een wereld die geteisterd wordt door eigenwaan, boosheid en polarisatie is het nodig om de weg te gaan van respect, vertrouwen en barmhartigheid.
Op 10 mei 1873 zette Jozef De Veuster, door ons beter gekend als Pater Damiaan, voet aan wal op Kalaupapa, Molokai. Gedurende zestien jaar engageerde hij zich als mens en priester voor de vele mensen met lepra, verbannen en voor altijd gescheiden van familie en vrienden.
Lees verder onder de foto.
Tijdens het laatste Geertruicafé op donderdag 28 september nam Ruben Boon ons – met veel enthousiasme – mee in de voetsporen van Damiaan. Ruben is niet alleen historicus, maar bovenal de gedreven coördinator van het Damiaanmuseum in Tremelo. Hij schreef ook het onlangs verschenen boek: In verbondenheid. Een meerstemmige blik op Damiaan. Zoals omschreven op de achterflap van het boek geeft hij een nieuwe meerstemmige blik op Damiaan. Door te luisteren naar Hawaïaanse getuigenissen krijgt Damiaan plots veel meer kleur. Hij past in meerdere hokjes en overstijgt ze ook. Hij was een witte man die koste wat kost wilde integreren in de Hawaïaanse samenleving. Hij droeg de Europese, westerse en ook de Hawaïaanse cultuur in zich zonder met één ervan mee samen te vallen. Hij koesterde bepaalde vooroordelen die als racistisch en paternalistisch kunnen bestempeld worden. Toch voelde hij zich vooral met iedereen verbonden over grenzen van ziekte, cultuur en en religie heen. In wie hij was en wat hij deed gaf hij gestalte aan enkele fundamentele Hawaïaanse waarden: ohana, mālama en aloha: familie, zorg en respect, solidariteit.
Wat is de juiste wijze van leven? Wat is een goede maatschappij? Ruim 400 jaar vóór onze Socrates beide vragen. Het antwoord op deze vraag is niet eenvoudig en ook niet eenduidig. Bij Damiaan, op Molokai vinden we een antwoord dat inspirerend kan zijn.
Waar wij voortdurend moeten ervaren dat verschil en andersheid voor de meeste mensen een bedreiging vormen is de spiritualiteit, de levensvisie en de levenswijze van Damiaan het duidelijkste bewijs dat diversiteit rijkdom is, dat juist ons anders-zijn een menselijke meerwaarde is. Om dit te ontdekken moeten we durven loslaten, zowel het eigen vertrouwde ik als het vertrouwde leven, zelfs de eigen comfortzone. Wie niets loslaat kan niets nieuws ontdekken. Niet de rijkdom van andere culturen, van andere gemeenschappen, niet de rijkdom van andere mensen, niet de rijkdom van zij die moeten leven met een beperking, van zij die ziek zijn, van mensen die moeten leven in armoede of uitgesloten worden. We moeten het geloof, de moed en het vertrouwen hebben dat elke mens in zich de kiemen draagt van een menswaardig bestaan, dat elke mens groeien kan op voorwaarde dat hij daartoe de nodige levensruimte krijgt. Is men minder mens omdat men ziek is, omdat men – niet overeenstemmend met de gangbare normen – een zogenaamde beperking heeft.
Damiaan heeft bewezen dat het tegendeel waar is. Hij heeft mensen laten uitstijgen boven zichzelf. Hij heeft een gemeenschap opgebouwd waar menselijke tekorten werden aangevuld door menselijke rijkdom. Wat jij te kort hebt, heb ik misschien te veel en omgekeerd. Vanuit het evangelie gaf Damiaan hierop een inspirerend antwoord en verkondigde de wereld omgekeerd, niet: blijf eraf want het is van mij, maar ontvang en neem want wat van mij is, is ook van jou. Hij belichaamde de evangelische spiritualiteit van breken en delen, ongeacht de verschillende levensvisie, godsdiensten en culturen, de dag van vandaag zo nodig.
Vertrekkend vanuit de eigenheid en de eigenwaarde van elkeen liet Damiaan mensen opnieuw geboren worden, liet hij hen hun eigen veerkracht ontdekken. Ondanks de ongetwijfeld vele moeilijkheden en menselijke strubbelingen, ondanks tegenstand en tegenslag, werd Molokai een gemeenschap getuigend van veerkracht en levensblijheid.
Groeiend in een proces van samen-mens-worden, in een proces van gemeenschapsvorming gebaseerd op wederzijds respect wilde Damiaan koste wat kost tot de Kalaupapa gemeenschap behoren.
In een wereld die geteisterd wordt door zoveel eigenwaan, boosheid en polarisatie is het meer dan ooit nodig om de weg te gaan van begrip en respect, van vertrouwen en barmhartigheid.
Het is levensnoodzakelijk om lokaal en wereldwijd meer samen te werken tegen elke vorm van uitsluiting en vernedering en de waarden van ohana, mālama en aloha daadwerkelijk gestalte te geven.
Om dit te bereiken hebben we wellicht ook behoefte aan Damiaans medicijn met het volgende recept: één portie geduld, twee porties opgewektheid, twee porties levenswijsheid, twee porties moed en één portie volharding, vermengd met warme koffie en een aangenaam humeur.
