Waar lig je wakker van? Wat mogen we na de coronapandemie nooit meer vergeten?
Ik vind het belangrijk dat wij uit crisissen leren en ingrijpen waar nodig is. Maar gebeurt dit wel? Heeft de mensheid geleerd uit WO I? Twee decennia later had je de voorbereiding op WO II... Tijdens diezelfde WO I had je in 1917 de Spaanse griep of Corona I. Waarom is daar tijdens mijn humaniora quasi niets over verteld? Volgens viroloog Steven Van Gucht zou er wereldwijd slechts 1 herdenkingsteken te vinden zijn aangaande die epidemie die 50 miljoen mensen het leven kostte: een klein kruis in een onooglijk plaatsje in Frankrijk! Waarom heeft men dat onder de mat geveegd? Hallo leraren geschiedenis en/of historici en leraren wetenschappen?! Meer kennis daarover had van bij het begin van de coronacrisis de mensen sneller tot inzicht gebracht om de coronamaatregelen van bij het begin maximaal op te volgen. Te veel tijd verloren dus. En dat in een land met kwakkelende regeringen… 9 gezondheidsministers? Hebben wij geld te veel misschien? We zitten met een deficit van 36 miljard euro. We zijn nog maar net wakker van de financiële crisis en hupsakee 36 miljard. Wat met de welvaart van de komende generaties? Wij hebben zelf 2 kinderen. Daar lig ik wakker van.
Wat ik dan belangrijk vind?
Dat we eens goed nadenken over hoe we bezig zijn en hoe lang onze blauwe planeet dit nog kan uithouden. Moeder aarde weent bitter. Iedereen wil opnieuw tot de gewone orde van de dag terugkeren. Maar kan dit nog wel? Doen alsof je neus bloedt… ‘Dwazen…onverstandigen …’ (Lucas 11,40 e.v.) ‘Ze hebben ogen maar zien niet…’ Psalm 115,5 e.v.). Of dat we er tenminste lessen uit trekken. Welke lessen? Waakzaam blijven en ons voorbereiden.
Een bijbels thema, trouwens. Lees er maar eens Matteüs 25,1-13 op na over ‘de domme en de verstandige bruidsmeisjes’. Waren we voorbereid op de financiële crisis? Neen, want de financiële wereld vermengde de spaarbanken met investeringsbanken wat betekent dat ze maar weinig respect hadden voor vooral de kleine spaarder. In de jaren 60 gaven we elke maandagmorgen als kind 40 frank aan de meester voor onze spaarrekening van de ASLK, om sparen te stimuleren. Vandaag komt het alleen neer om consumeren te stimuleren. Alleen voor de groei! Maar hoelang kan onze planeet die groei nog uithouden? Daarbij komt dan nog die wereldwijde globalisatie. En is net die corona geen gevolg op deze soort globalisatie? Ik schrijf opzettelijk het woordje ‘soort’ bij omdat filosofisch en religieus bekeken globalisatie in teken staat van verbondenheid wat natuurlijk positief is. Wij wereldburger. Maar globalisatie in economische en hier specifiek neo-liberale betekenis. Het is duidelijk dat deze pandemie hier een globalisatie-crisis is. De blauwe planeet kan dit niet meer aan. Low-cost vliegtuigtickets die ons verplaatsen naar Zuid-Europa voor een prijs veel goedkoper dan een treinticket van Ninove naar de kust… De dagelijkse files naar ons werk, het massatoerisme, de dagelijkse verkeersslachtoffers (!), de wereldconflicten en oorlogen, enz…
Door de globalisatie verplaatsen we onze productieketen naar goedkopere meestal Aziatische autoritaire landen. Daar moeten bedrijven en multinationals minder rekening houden met milieueffecten en is het goedkoper gezien weinig sociale zekerheid en vakbonden onbekend terrein blijken. In Peking nam tot 2017 het vervuilingsniveau apocalyptische vormen aan. Hele weken was de lucht gelig grijs en zweefden er dermate veel deeltjes rond dat automobilisten sommige dagen moeite hadden niet voortdurend op elkaar te botsen. De kranten meldden dat tal van kinderen en oude mensen in het ziekenhuis belandden, puur omdat ze zuurstof tekortkwamen. De meeste deeltjes in de lucht zijn afkomstig van fabrieken en de kolencentrales die rondom de enorme stad staan. De regering heeft niet meer gedaan dan de vervuiling naar landelijke gebieden te verplaatsen…
De klimaatverandering waartegen zoveel jongeren uit middelbare scholen 2 jaar geleden voor manifesteerden zijn eveneens een wereldwijde opstand tegen de globalisering. Megasteden palmen meer en meer bossen (jungle) in waardoor een kortsluiting ontstaat tussen mens en fauna. Een voorbeeld: op Sri Lanka is er meer en meer een strijd tussen de olifant en de mens. Oorzaak: er wordt meer en meer grond afgenomen van die dieren die van generatie op generatie dezelfde routes aflegden maar nu door uitbreiding van woningpercelen zich geblokkeerd weten. Die routes zitten m.a.w. in hun genen. Zelfs elektrische afsluiting kan hen niet tegenhouden. Olifanten zijn zo slim dat ze boomstammen ontwortelen om deze te gebruiken als hefboom om zo door de woonpercelen hun route zoals van oudsher te bewandelen op zoek naar… In Brazilië heb je hetzelfde probleem door het inpalmen van de jungle door de mens…
En zo kunnen we verder gaan… Daar bestaat ook voldoende goede literatuur over die je gemakkelijk kan van vinden in onze stadsbibliotheek.
Maar hoe gaat het nu met jou?
In zekere zin gaat het goed. Ik schrijf in ‘zekere zin’ omdat ik iemand ben die nogal onrustig en temperamentsvol van aard is. Het eerste is negatief, het tweede is (was) ideaal voor mijn job: leraar r.k. godsdienst in het Atheneum van Geraardsbergen. Ik schrijf met opzet: ‘rooms katholiek’ gezien ik op mijn werk een diversiteit van ideologieën heb gekend. De corona heeft mijn onrust niet verbeterd. Uiteindelijk ben ik zoals zovelen bezorgd voor dat virus. Ikzelf kan mij beschermen gezien ik met pensioen ben, maar mijn huisgenoten hebben rechtstreeks of onrechtstreeks (student) met onderwijs te maken. Dan heb je altijd die angsten van besmetting of je krijgt een signaal van ‘laag risico’ op je app omdat je iemand hebt gekruist die zich niet aan de quarantaine heeft gehouden…
Ik stond dan ook totaal achter de sluiting van de scholen vlak voor de paasvakantie gezien het gevaar voor leerkrachten die van verschillende leeftijden zijn en met of zonder onderliggende aandoeningen in volle winter voor de klas moeten staan met alle vensters en deuren open om te proberen met vol enthousiasme hun leerstof te verkopen. In een periode van snel stijgende curves. Hoe doen ze het? …. Dat er door een communicatieprobleem geen afstandsonderwijs kon worden gegeven kan er bij mij nog steeds niet in. Maar ook leerlingen en studenten hebben het niet gemakkelijk. Vooral de eerstejaars in het hoger onderwijs. Daar leef ik geweldig mee mee. Gelukkig dat mijn dochter op Erasmus is kunnen vertrekken naar de universiteit van Oulu in Finland. Gezien de uitgestrektheid en de lage bevolkingsdichtheid in deze natuurstreek (Noord-Westen van Finland) staan de curves daar beter.
Wat is jouw wens voor de toekomst ‘postcorona’?
Dat we eruit leren. Maar hebben we dat gedaan na de financiële crisis? Een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen. Een mens wel? Laten we beginnen met meer respect te creëren t.o.v. de medemens en de schepping. Te consuminderen. Vliegtickets aan 8 euro is decadent... Een discoweekendje naar Ibiza…? Of zoals de filosoof Alain de Botton schreef over ‘De kunst van het reizen’… Je kan ook reizen via literatuur of National Geographic: minder stress! Sommigen leefden van reis naar reis, van vakantie naar vakantie. Voor hen gaf corona meer rust in het gezin. Trouwens, overdaad schaadt. Heeft corona ons niet geleerd dat reizen niet altijd heel ver hoeft te zijn? En wat zeggen de wetenschappers: hoe kunnen we ons voorbereiden om dit naar de toekomst toe zoveel mogelijk in te dammen? Is het waar dat we van crisis naar crisis zouden vallen? Volgens prof. Jonathan Holslag (VUB) zou de volgende crisis uit een heel andere hoek kunnen komen en bijv. militair kunnen zijn. Zijn we daarop voorbereid? Waren we voorbereid op WO II? Op de bancaire crisis? Op de pandemie? Mondmaskers?
Een ezel stoot zich inderdaad geen tweemaal aan dezelfde steen. Zullen we lessen getrokken hebben uit deze pandemie of gaan we gewoon verder tot de orde van de dag? Doen we verder zoals in de pre-coronatijd of niet? Mensen hebben voldoende veerkracht om terug recht te staan en te werken aan een leefbare wereld en omgeving in harmonie met de schepping. Daar geloof ik in en daar hoop ik op. Toch moeten we blijven oog hebben voor de signalen. Zowel op politiek als op maatschappelijk en ecologisch gebied. Onze verantwoordelijkheid opnemen en respect hebben waarvoor onze voorouders hebben gevochten: voor een gezonde volwassen democratie.
Het gevaar van populisme is groot. Zeker in het digitaal tijdperk. Verkeerd stemmen kan zware gevolgen hebben, denken we maar aan de Brexit… Democratie is zoals de liefde: je moet er blijven aan werken om niet in de klauwen te vallen van goedkope demagogie. Het kiezen van leiders is van ontzettend groot belang voor onze toekomst. Wereldleiders en presidenten à la Poetin, Erdogan, Xi Jinping, al-Assad, Kim Jong-un, Trump, Bolsonaro. President Jair Bolsonaro van Brazilië ontkent vandaag nog steeds de impact van het virus met als gevolg van 4000 doden/dag… Daardoor ontwikkelen zich verder varianten en vormen dit een bedreiging voor de rest van de wereld. Dan heb je nog de populisten en populistische partijen uit onze entourage…
Vandaar het belang in onderwijs van de humane vakken zoals geschiedenis, godsdienst/levensbeschouwing, literatuur, talenkennis… naast de wetenschappen.
Last but not least: het deels terugbrengen van de productieketen vanuit de verre meestal aziatische landen… Werk aan de winkel dus.
Maar laten we vooral de hoop nooit opgeven. Alles komt goed zegt de optimist. Ten koste waarvan vraagt zich de realist af? Een pleidooi voor realistisch optimisme dus.
Andere artikels #dit is onze gemeenschap
