Het nieuwe ‘Onze Vader’ gezongen.

Hoorde U het ook donderen in Keulen (of in Rome) toen U via de pers vernam dat eind 2016 het Onze Vader zou veranderen? Dacht U ook: wat halen ze nu in hun hoofd? Waarom moeten ze nu zo’n gebed aanpassen? Iets wat we van kindsbeen aan van buiten hebben geleerd wijzig je toch niet zomaar? En waarom? Zijn de woorden van Jezus dan veranderd? Hebben we ons leven lang op een slechte manier en met de verkeerde woorden gebeden?

 Natuurlijk niet. Maar wat is dan wel de oorzaak van deze verandering? De liturgische teksten staan opgetekend in wat we noemen het ‘Missaal’. Je vindt er de gebeden voor elke zondag van het kerkelijk jaar, de vaste teksten van de eucharistieviering, de tafelgebeden, en dus ook het Onze Vader. De Latijnse versie van dit boek werd in 2002 aangepast en dit was voor Rome tevens de aanleiding om erop aan te dringen dat de verschillende vertalingen van het missaal werden herzien. Dat een degelijke aanpassing gebeurt is op zich trouwens goed, want taal evolueert, en het is dan ook logisch dat we ons niet meer met woorden van pakweg 300 jaar geleden tot God richten in ons gebed. Voor het Nederlandstalig gebied is men volop bezig met deze vertaling, maar ze is nog bijlange niet klaar. De Vlaamse en Nederlandse bisschoppen wilden toch dat er nu reeds een tipje van de sluier zou worden gelicht, en ze besloten om de vernieuwde vertaling van het ‘Onze Vader’ vroeger in voege te laten treden, meer bepaald op de eerste adventszondag van 2016, 27 november a.s. dus. 

Het is goed om weten dat er tot nu toe in de Rooms Katholieke Kerk twee Nederlandstalige versies van het Onze Vader zijn: een Nederlandse en een Vlaamse, of om het anders te zeggen, een noordelijke en een zuidelijke versie. Toch wel vreemd voor zo’n klein taalgebied! Met het nieuwe Onze Vader komt er dus een eind aan dit euvel. Vanaf de komende advent zullen we dus zowel in Nederland als in Vlaanderen met dezelfde woorden het Onze Vader kunnen bidden. Dat maakt het des te handiger voor ons wanneer we bijvoorbeeld eens op vakantie in Nederland naar een viering willen gaan.

Maar gaat het hier dan om een totaal nieuwe tekst van het Onze Vader? 

Helemaal niet! Er werd voor gekozen om zo weinig mogelijk te veranderen. Er mochten enkel wijzigingen worden aangebracht daar waar de Nederlandse en Vlaamse versie van elkaar verschilden. Er moesten ook evenveel aanpassingen zijn voor zowel Nederlanders als Vlamingen (niemand mocht dus achtergesteld worden) en de nieuwe tekst moest ritmisch goed in de mond liggen. Vandaar dat er dus slechts enkele kleine wijzigingen zijn voor ons Vlamingen: ‘hemelen’ wordt ‘hemel’, ‘als’ en ‘gelijk’ worden ‘zoals’ en ‘geheiligd zij uw naam’ wordt ‘uw naam worde geheiligd’. Kleine veranderingen dus, die toch de nodige aandacht zullen vragen, want de macht der gewoonte is niet te onderschatten.

Voor één zin heeft men echter zowel voor Nederland als voor Vlaanderen een totaal nieuwe keuze gemaakt. De zin ‘en leid ons niet in bekoring’ was in Nederland en Vlaanderen hetzelfde. Toch vond men dat ook deze zin veranderd moest worden. Uiteindelijk werd het ‘en breng ons niet in beproeving’. Men was immers van oordeel dat het woord ‘bekoring’ een verkeerd beeld schets van wie God is. Bekoring heeft te maken met ‘verlokking tot zonde’, ‘aanzetten tot kwaad’, en de zin kon de indruk wekken dat het God zelf was die ons tot zonde bracht. Zo is God echter niet! Daarom is ‘beproeving’ een meer zuivere vertaling. In de Bijbel zien we immers dat God mensen wel vaker op de proef stelt: denken we maar aan Abraham die zijn zoon Isaak moet offeren, of Jezus zelf die veertig dagen op de proef wordt gesteld in de woestijn. Daar gaat het dan steeds om het feit dat God mensen in een situatie brengt waar ze moeten kiezen voor of tegen God. In die zin betekent de bede ‘en breng ons niet in beproeving’ dat we in moeilijke omstandigheden steeds zouden blijven kiezen voor God, dat we niet ontrouw zouden worden aan God, en dat Hij, wanneer we in zo’n situatie terecht komen, ons zou sterken en ondersteunen.

Een nieuw Onze Vader dus. Het eindresultaat mag er best wezen. Het klinkt beter dan het oude, en het is vooral een teken van eenheid met onze noorderburen. Zo’n nieuwe tekst veranderen die we reeds zo lang kennen is niet eenvoudig. Daarom is het goed dat er ook een nieuwe melodie gemaakt is. Want zingend leren we een tekst vaak veel gemakkelijker van buiten.

Maar hopelijk snijdt deze nieuwe vertaling van het Onze Vader ook veel dieper. Het kan een gelegenheid zijn om dit oude gebed, dat we soms misschien op automatische piloot bidden, opnieuw te herontdekken. Het is een uitdaging om in de komende periode dit gebed intenser en bewuster te bidden, beseffend wat een rijk gebed dit wel is. Laten we deze kans met beide handen aangrijpen, om nog bewuster te bidden met de woorden die Jezus ons heeft geleerd. Zo wordt dit oude gebed dan echt nieuw!

Pastor Gino