Jan de Paduwaplein, 1140 Evere
De Sint-Jozefkerk en haar geschiedenis
Er was eens, honderd jaar geleden...
We schrijven zondag 22 april 1906. Evere viert feest. De nieuwe kerk, die opgedragen werd aan Sint Jozef, zal ingewijd worden. Deze kerk, die opgetrokken is in de 'wijk van de twee huizen' met de grond van ter plaatse, werd gebouwd in amper twee jaar tijd. Pastoor Jean De Paduwa, pastoor van Sint Vincentius, legde de eerste steen op 19 juni 1904.
Er weerklinken kanonschoten. De notabelen en vooraanstaanden van Evere zijn aanwezig. De kinderen van de scholen defileren in stoet. Ze worden vergezeld door twee fanfares met glimmend koperwerk. De straten worden versierd met banieren en papieren slingers en de wind speelt met de gekleurde papiersnippers, die op de straat zijn uitgestrooid. Voor de kerk staat een talrijke menigte. Pastoor Jean De Paduwa, die door ziekte erg verzwakt is, opent en zegent de Sint Jozefskerk. Van zijn toespraak blijven de laatste woorden "Ite ad Joseph" nagalmen, want hier wordt een levende parochie geboren. Nochtans zal het tot 16 mei 1906 duren vooraleer de parochie Sint Jozef officieel wordt opgericht door een koninklijk besluit.
Op 20 juli 1906 sterft eerwaarde Jean De Paduwa ten gevolge van griep. Op 9 juli 1906 doet priester Jos Van Parijs zijn blijde intrede in Sint Jozef, als pastoor van de nieuwe parochie. Overbodig om te zeggen dat de kerk stampvol zit op die dag. De vespers worden met veel luister gevierd en het feest eindigt met een vuurwerk.
Waarom een nieuwe kerk te Evere?
Op het einde van de 19e eeuw is de bevolking van de gemeente Evere sterk toegenomen. In amper tien jaar tijd ging ze van 2786 naar 3892 inwoners. Het centrum van Evere is gesitueerd rond de Sint Vincentiuskerk, maar achter de kerkhoven trekt de wijk van de Tweehuizen meer en meer mensen aan. De Sint Vincentiuskerk bevindt zich op drie kwartier afstand. Ook al worden er elke zondag meerdere vieringen gecelebreerd, ze is te klein om plaats te bieden aan alle parochianen. De toenmalige pastoor, Jean De Paduwa, werpt zich op als spreekbuis van de inwoners van de wijk van de Tweehuizen bij de gemeentelijke overheid. Hij stelt voor om een nieuwe kerk te bouwen langs de Leuvensesteenweg. Het is dan oktober 1902. In april 1903 geeft het college van burgemeester en Schepenen groen licht voor het project. Er wordt werk gemaakt van de administratieve plichtplegingen en de nodige fondsen worden ingezameld.
Pastoor Jean De Paduwa is ontegensprekelijk de spil van het project. Hij wordt bijgestaan door iemand die lange tijd anoniem blijft. Historici menen vandaag dat het gaat om François Joseph Artus*. Deze laatste heeft geijverd bij zijn vrienden en kennissen om de nodige giften voor de bouw van de nieuwe kerk, meer bepaald bij de genereuze weldoenster Golette-Kridelka. Hij heeft ook giften ingezameld om de kerk te bemeubelen en te versieren. De beelden van St Benedictus en van St Jozef, die we tot op vandaag vereren, werden in 1905 geschonken. De 14 staties van de kruisweg dateren uit dezelfde periode.
Pastoor Jean De Paduwa engageert zich tot zijn laatste cent om de nieuwe constructie te betalen. Hij schenkt een terrein van 8 aren, waarop de kerk zal gebouwd worden. Hij verkoopt andere goederen en gaat een lening aan op het ogenblik dat de fondsen dreigen te ontbreken.
De latere parochianen van Sint Jozef zijn zich zeer bewust van de generositeit van hun pastoor. Dat blijkt uit de volgende zin uit de toespraak van een inwoner, die werd uitgesproken bij de eerste steenlegging:
"Een nieuwe periode begint voor ons: doordat ze het ons gemakkelijker maken om aan onze gelovige plichten te voldoen zal deze kerk ongetwijfeld een nieuwe wijk doen onstaan. Uw mooi werk zal dus een dubbel doel bereikt hebben. Aan uw initatief, Eerwaarde heer pastoor, bescheiden priester, zullen we het ontstaan van de wijk te danken hebben."
De toenmalige bewoners hadden het bij het recht eind. Vandaag is 'Paduwa', de naam van de pastoor-weldoener, de naam geworden van de hele wijk.
Hoe zag de wijk eruit aan het einde van de 19e eeuw ?
Volgens mijnheer Van Laethem**, toenmalig schepen te Evere, waren er toen zeshonderd inwoners in de wijk van de twee huizen. De grond ging goed van de hand en verschillende huizen worden in de omgeving gebouwd.
De foto's van die tijd laten een kerk zien die in een open vlakte is opgetrokken. Ze wordt nog niet, zoals vandaag het geval is, omgeven door huizen. Dat geldt trouwens ook voor de parochieschool, die in 1939 wordt gebouwd te midden van de open velden.
In de loop van de tijd wordt ze mooier
De kerk die we nu zien verschilt weinig van de kerk zoals ze door de eerste parochianen van Sint Jozef werd gekend. Tijdens de inzegening van de kerk was de klokentoren nog niet gebouwd. Hij werd opgetrokken in 1931.
Zes smalle vensters verlichtten het koor. In 1916 werden zij omgevormd tot drie ramen. Dank zij giften kunnen in dat zelfde jaar de eerste twee glasramen geplaatst worden in het koor. Andere glasramen werden aangebracht in 1933.
De pastoor van Everberg schonk een houten altaar op het koor in 1906. Tijdens de vijfentwintigste verjaardag van de kerk kon de kerkfabriek, dank zij het legaat van een parochiane, een nieuw hoofdaltaar bestellen bij de Leuvense beeldhouwer J Van Uytvank. Daarin werden de relieken van de martelaren Felix en Candide verzegeld.
Het orgel dat zich op het hoogzaal bevindt komt uit Vlaanderen en dateert vermoedelijk van 1820. Het werd bij verschillende gelegenheden gerestaureerd. De laatste restauratie dateert van 1992.
Twee klokken werden tijdens de bouw van de kerk besteld bij een Doornikse gieterij. De ene van 850 kg kreeg als naam "Guillaume", de andere woog 350 kg en heette "Joseph". Ze werden gezegend in mei 1910.
De laatste klok kende een aantal tegenslagen. Op een zondag in mei 1927 liet ze een wanklank horen. Joseph was gescheurd. Na heel wat omzwervingen wordt ze hersmolten en opnieuw geïnstalleerd in 1931.
Tijdens de oorlog van 1940-1944 werden de klokken in beslag genomen, zoals in zovele kerken is gebeurd. De kleinste werd vervangen in 1948. De grootste echter kreeg pas een vervanger in 1988 dank zij het fonds voor de oorlogsschade.
In de loop van de tijd wordt ze ouder
Kinderen worden geboren, groeien, trouwen. De kringloop van de generaties gaat zijn gang. Langzaam wordt het kerkgebouw ouder en vertoont het tekenen van slijtage. In november 1984 kan men lezen in het blad van de Franstalige pastoraal:
'Voor het altaar van Maria staat een verzameling van allerhande recipienten. De dames die zorgen voor de schoonmaak van de kerk, hebben al hun verbeelding aan de dag gelegd om het waardevolle hemelse vocht op te vangen. Het lijkt wel of aan hun verbeelding een beiaard is ontsproten, te oordelen naar de diverse klanken wanneer de hemel de sluizen genereus open zet...'
In februari 1986 wordt het project van de restauratie van de kerk goedgekeurd. De werken beginnen in de lente. De ouderdomssleet is belangrijker dan eerst werd gedacht. Nieuwe dossiers, bestekken, stellingen en bijkomende werken. Twintig keer opnieuw moet men eraan beginnen.
Op 6 januari 1990 is een eerste fase van de werken beëindigd. 'De gerestaureerde kerk moet gevierd worden'. De parochianen worden uitgenodigd op een receptie na een tweetalige viering. Een gedenksteen wordt in de noordelijke muur van de kerk gemetseld.
Het interieur van de kerk wordt vernieuwd in de loop van 1990. Alles is klaar om het podium te installeren en nieuw meubilair te bestellen. Dankzij de opbrengst van een tombola en de giften van parochianen kan men een nieuw altaar en ambo bestellen bij een Naams kunstenaar, Jean Villame. De tafel van het brood en de tafel van het woord zijn in hout uitgewerkt en kregen de kleuren van de bakstenen die uit de Everse grond werden gehaald.
Bron: uitgave n.a.v. het 100-jarig bestaan, maart 2006
