Preek
Als iemand gaat solliciteren voor een nieuwe baan, dan zal die allicht vragen hoeveel uren arbeid er verwacht worden. Als de ander dan zou antwoorden dat hij of zij alles vraagt, alle beschikbare tijd, misschien wel zestien uur per dag of nog meer, dan zou dat uiteraard onthaald worden met hoongelach, of zelfs diepgemeente verontwaardiging en protest. Geen werkgever mag immers alles van een werknemer vragen; de werknemer heeft in de eerste plaats ook een eigen leven en het spreekt voor zich dat dit moet gerespecteerd worden.
Iets van die verontwaardiging zou de eerste lezing of het evangelie van vandaag kunnen te beurt vallen. Twee keer komt er een weduwe in voor, twee keer gaat het erom dat zij alles geeft, in het evangelie zelfs haar laatste cent, letterlijk te nemen. En dan moet je weten dat er in die tijd voor weduwen geen sociale bescherming bestond. Geen zogenaamd overlevingspensioen, alleen wat eventueel spaargeld en vervolgens de bedelstaf. Ik kan uw geschrokken reactie al horen: wordt dit ons tot voorbeeld gegeven vandaag? Zou er echt een God zijn die zozeer alles, tot het laatste toe van ons verwacht, opeist in feite, eigenlijk tot in het absurde?
Als het hier zou gaan over een relatie van geven en nemen, een verhouding met rechten en plichten, zoals bijvoorbeeld een arbeidscontract, dan zou u overschot van gelijk hebben. Niemand heeft recht op de totaliteit van de ander. De gedachte alleen is weerzinwekkend. Maar in de relatie met God gaat het niet over rechten en plichten. Je treedt daar binnen in de orde van de liefde en daarbinnen kan het wel degelijk gebeuren dat iemand alles geeft. Ik denk aan ouders met een gehospitaliseerd kind, die zo ongeveer in het ziekenhuis wonen en niet meer in hun eigen huis. Ik denk aan een koppel waar het voorkomt dat de nood van de één de grenzen van de ander steeds meer doet verleggen of aan volwassen kinderen, die tot het uiterste gaan in hun inzet voor hun zorgbehoevende ouders. Ja, als het gaat over liefde, zijn er andere wedmatigheden.
Het is in die betekenissfeer niet zozeer de kwestie dat men alles zou moéten geven. Eigenlijk kan het er nooit over gaan dat iemand alles van mij opeist. Het gaat er in de logica van de liefde juist omgekeerd over dat er een innerlijk verlangen bestaat, waarbij men alles wíl geven. Het is immers een context waarbij dat geven je juist rijker maakt en je een voldoening schenkt of een geluk, dat via geen andere weg te vinden is.
Als het over God gaat gaat het over liefde. God is niet een soort wetgever, die die ons instructies geeft en bevelen, wat we moeten doen en laten. In de eerste plaats verlangt Hij dat we hem zouden liefhebben, zoals Hij ons liefheeft. Het is in die zin dat de liturgie ons vandaag het voorbeeld geeft van twee weduwen, die juist verlangen om alles te geven. Maar die ook veel terugkrijgen: geluk dat nergens anders te vinden is. Het treft overigens dat Jezus in het evangelie niet met uitdrukkelijk vraagt om de weduwe na te volgen. Hij vergelijkt haar gewoon met sommigen, die uit zijn op prestige en die misbruik maken van hun statuut Die nemen in plaats van te geven. Jezus stelt dat aan de kaak, maar hij vraagt dus niet expliciet om de weduwe na te volgen en tot het laatste te geven. Wie geeft, maakt immers zelf de keuze. Het is de keuze van de liefde.
De tweede lezing hanteert een geheel andere woordenschat. In vergelijking met het voorgaande is spreken over offer en afkopen van zonde minder gemakkelijke taal. Maar ook hier kun je de betekenis met enkele leessleutels verstaanbaar maken. Zonde lees je als er niet toe gekomen zijn om lief te hebben; alles wat ons belet om er voor de ander te zijn. Daar tegenover staat het offer van Jezus, die uit liefde, geheel zelf vergeten zichzelf helemaal weggeeft, tot op het kruis. Zijn voorbeeld inspireert en doet de kringloop van altijd maar meer 'onszelf' stilvallen en doet ons naar de ander gaan. Zo worden wij, al zijn we soms (of vaak) liefdeloze mensen, toch aanvaardbaar in Gods ogen. Het is Jezus liefde tot het uiterste, die ons redding brengt.
De lezing wijst ons zo op een ander aspect van de liefde: ze is genezend voor wie haar ontvangt en evengoed voor degene die haar geeft.
Eén week na Allerheiligen, aan het einde van het kerkelijk jaar, wil de liturgie het hebben over de dingen die er toe doen, ook in het licht van de eeuwigheid. Daarbij gaat het over liefde. Anders dan al het vergankelijke is zij immers blijvend. Misschien moeten we in het dagelijkse leven wat minder op zoek gaan naar wat we zouden willen krijgen, en meer ontvankelijk proberen te zijn voor God warmte, die ons wil doen geven. Daarin ligt echte onvergankelijkheid!
Pastor Tony Frison
