Hanswijk
Rond het oude Mechelen, dat door wallen was omgeven, lagen verscheidene buitenwijken. Eén daarvan was Hanswijk. Deze wijk verwierf al vroeg bekendheid. De Hanswijk kreeg deze bekendheid door de legende waarbij een vaartuig met daarop een houten Mariabeeld ter hoogte van Hanswijk vastliep.
Ontstaan Mariaverering
Een schip met koopwaren kwam langs de Dijle aan; aan boord bevond zich ook een houten Mariabeeld. Ter hoogte van Hanswijk liep het vaartuig vast. Na vergeefse pogingen om het weer vlot te krijgen, brachten de bootslui het beeld aan wal en het schip kwam los. Dit was voor hen een duidelijk teken dat Maria hier haar verblijfplaats koos.
Hoewel de legende ons niet juist zegt wanneer dit precies gebeurd is, wordt 988 als het beginjaar van de verering van O.-L.-Vrouw van Hanswijk wordt beschouwd. Volgens de overlevering was de Mariaverering al drie eeuwen oud toen de Dalscholieren in 1288 naar Mechelen kwamen om het heiligdom te bedienen.
Ontstaan van de Hanswijkprocessie
Ook het verhaal van het ontstaan van de processie is een in elkaar vloeien van werkelijkheid en vrome gegevens.
In 1272 werd Mechelen door onlusten en pest geteisterd. Ten einde raad namen de bewoners van Hanswijk hun toevlucht tot de Lieve Vrouw en droegen ze biddend haar beeld naar de stad.
Opgeschrikt door de grote menigte, sloten de burgers de poorten. Toen zij echter de woorden "Monstra te esse matrem – Toon dat gij onze moeder zijt" zongen, ging de oude Brusselse poort open en kon de ommegang de stad binnentrekken. Toen kort daarop de kwalen ophielden, werd uit dankbaarheid beloofd het Mariabeeld elk jaar in een processie door de stad te dragen.
Verdere verloop
Het Mariabeeld kende een groeiende verering. De oude kapel buiten de wallen werd spoedig te klein. Er werd een eerste kerk gebouwd, die in 1578 door de geuzen werd vernield.
Een tweede kerk werd opgericht binnen de wallen. Toen ook deze te klein werd begon men in 1663 aan de bouw van een nieuwe kerk. Het bouwwerk duurde tot 1678 en werd gebouwd volgens de plannen van de Mechelse architect Lucas Faydherbe.
In 1876 werd het Mariabeeld, in naam van de paus Pius IX, door Kardinaal Dechamps gekroond. Het was de bekroning van negen eeuwen volksdevotie tot O.-L.-Vrouw van Hanswijk.
Op 6 oktober 1987, bij de opening van de millenniumviering van de verering van O.-L.-Vrouw van Hanswijk (988 – 1988), werd de Hanswijkkerk plechtig tot basiliek verheven door Kardinaal Danneels in naam van paus Johannes-Paulus II. Ter gelegenheid van deze Jubelfeesten bracht Mechelen dankbaar hulde aan haar Lieve Vrouw die ons nu reeds meer dan duizend jaar lang haar moederlijke bescherming heeft geboden.
