Oorsprong van de parochie
Algemeen wordt aangenomen dat Willibrord (658-739), of zeker zijn volgelingen, de eerste geloofspredikers waren in de "Vier Ambachten".
In 1108 telden de "Vier Ambachten" slechts drie parochies: Assenede, Boekhoute, Axel; Hulst had toen een hulpkerk. De kerken uit die parochies werden toegewijd aan het H. Kruis. Uit Assenede ontstond o.a. Wachtebeke. Tot in de eerste helft van de 16de eeuw was de kerk van Assenede de hoofdkerk; Wachtebeke betaalde een jaargeld aan de pastorie van Assenede.
Oudste geschiedenis van het kerkgebouw
Wanneer juist de kerk van Wachtebeke werd gesticht, is niet gekend, doch zonder twijfel was het na 1199. Er was immers geen sprake van een kerk te Wachtebeke toen de bisschop van Utrecht, Dirk II, in 1199 aan het Sticht van Sint-Pieters toelating verleende om een kapel op te richten op een moergrond, geschonken door de Graaf van Vlaanderen, gelegen tussen Kalve en Wulfsschoot. Deze kapel had alle voorrechten van een parochiekerk. Kort daarna moet de kerk van Wachtebeke ontstaan zijn. De Sint-Catharinakerk, georiënteerd naar het Oosten, naar Jeruzalem, is een typische parochiekerk in baksteen, opgetrokken naar het patroon van de Zuid-Nederlandse éénbeukige hallenkerkjes.
De godsdiensttroebelen op het einde van de 16de, begin 17de eeuw, hebben Wachtebeke zwaar getroffen. Daarop volgde een afwisselende troepenbezetting. die ook dikwijls plundering en brandstichting tot gevolg had. Wanneer bisschop Maes in 1611 zijn visitatie hield, bleek de toestand van de kerk al vrij gunstig te zijn: het vormsel kon toegediend worden in een sterk beschadigde kerk, doch onder een lekvrij dak. Toen bisschop Triest op 17 augustus 1636 Wachtebeke visiteerde, vond hij de kerk in goede staat: er was zelfs een nieuwe vloer gelegd.
In maart 1646 vond bisschop Triest de kerk in allerellendigste toestand: de altaren stukgeslagen, de loden dakgoten en regenpijpen gestolen, de muren aangetast door regenwater. Veel lof had hij over voor de parochianen: dezen droegen edelmoedig bij tot het herstel van de kerk en tot de aankoop van de ornamenten.
Wanneer op 23 mei 1686 bisschop de Hornes zijn visitatie deed, zag hij een kerk die hoognodig aan herstelling toe was. Teneinde raad werden de tien meest gegoede parochianen van Wachtebeke samengebracht, met de bede om financiële hulp.
In de loop van de volgende eeuwen werden nog verschillende restauratiewerken uitgevoerd. Wij vermelden de voornaamste herstellingen van de 20ste eeuw.
Herstellingen in de 20ste eeuw
Op 6 oktober 1895 werd, onder pastoor B. D'hont, de "herstelling van den noordkruis beuk" goedgekeurd. Op 17 augustus 1896 werden de gebroeders De Bruyne uit Ledeberg aanbesteders verklaard.
Na de dood van pastoor D'hont (1901) wordt op de vergadering van 1 maart 1903 gesproken over het herstellen van de westgevel.
Op 27 maart 1903 werden de herstellingswerken toegekend aan August Clemminck, aannemer te Zaffelare, voor het afkrabben van het witsel langs de oost- en westkant en de vervanging van de vensters door nieuwe, die met de stijl der kerk overeenkomen.
Op 27 mei 1910 werd de nieuwe dekenij Lochristi opgericht. Wachtebeke maakt er deel van uit, samen met Lochristi, Kruisstraat, Mendonk, Moerbeke, Overslag, Zaffelare, Zeveneken en Sint-Kruis-Winkel.
In de vergadering van oktober 1912 besluit de raad met pastoor Van der Stee, ,,de kerk te laten schilderen, eenvoudig en licht, door de gebroeders Alfons en Jules De Caluwé”.
In 1946 werd de kerk opnieuw herschilderd door Jules De Caluwé. De oude schildering (1913) in waterverf, werd afgewassen, en de ge weken muur (middenbeuk links, tussen hoogzaal en toren) met eternietplaten recht gemaakt. Het hoogkoor werd hersteld in olieverf. Dit was de laatste opdracht door pastoor Ch. Camerman gegeven. (Kort daarna ging hij op rust.)
In 1952 werd de nieuwe sacristie gebouwd door Albert Van Mossevelde, in opdracht van pastoor J. Perquy, die in 1957 koor en middenbeuk liet schilderen door Jules De Caluwé.
Op 12 januari 1966 werd E.H. Remi Van Baeveghem tot pastoor benoemd en reeds op 3 april wordt het oprichten van een nieuw altaar in het vooruitzicht gesteld, volgens de richtlijnen van het 2de Vaticaans Concilie. Sindsdien staat de priester tijdens de eucharistieviering met het gelaat naar het volk gekeerd.
Op 1 januari 1969 werd Wachtebeke verheven tot dekenij met als pastoor-deken E.H. Remi Van Baeveghem. De dekenij omvatte Wachtebeke, Overslag, Moerbeke, Kruisstraat, Koewacht, Sint Kruis-Winkel, Zelzate en Debbautshoek.
Op 3 januari 1971 besloot de kerkraad dat de kerk hersteld moest worden.
Omwille van haar artistieke waarde werd de kerk bij Koninklijk Besluit van 1 februari 1978 "beschermd monument" verklaard. De kerk en haar onmiddellijke omgeving werden samen "beschermd dorpsgezicht" verklaard "omwille van hun historische waarde".
In 1979 werd onderzocht hoe de vier heiligenbeelden achteraan in de kerk te laten restaureren, de lambrizering te laten herstellen en het altaar aan te passen, door de opendraaiende delen van de communiebank in de voorkant van het altaar in te werken.
Na het overlijden van pastoor-deken Remi Van Baeveghem op 17 augustus 1983, werd de dekenij Wachtebeke opgeheven, en de Sint Catharinaparochie maakt nu opnieuw deel uit van de dekenij Lochristi.
Op 1 oktober 1983 wordt de nieuwe pastoor, E.H. Jozef Ryckaert, benoemd. Op 7 april 1991 besluit de kerkraad de herstellingen van de lambrisering en het uitvoeren van de schilderwerken zelf aan te vatten, zonder staatssubsidies. De werken aan de elektrische installaties werden wel betoelaagd. Er werd een beroep gedaan op de mildheid van de parochianen en op een tussenkomst van de gemeente.
De herstellingswerken aan de kerk werden beëindigd rond Pasen 1993.
In oktober 1998 werd pastoor Johan Laureyns pastoor in Wachtebeke (en Overslag). Op het einde van zijn actieve loopbaan stond hij mee aan de wieg van de hervorming naar de nieuwe Bavoparochie. In functie daarvan vroeg de bisschop hem om na zijn 75e verjaardag nog twee jaar zijn taak als pastoor te blijven waarnemen.
In mei 2019, op zijn 77e verjaardag, ging hij op emeritaat.
Pastoor Chris Simoens werd de nieuwe pastoor van de nieuwe Bavoparochie, waarvan kerkplek Sint-Catharina Wachtebeke deel uitmaakt.
Eind 2019 werd de parochie O.L.Vrouw Geboorte Overslag opgeheven en fusioneerden de parochies van Wachtebeke en Overslag tot één nieuwe administratieve parochie (niet te verwarren met de grotere Bavoparochie die op pastoraal vlak één geheel vormt).
Op 1 oktober 2022 ging pastoor Chris Simoens op 67-jarige leeftijd met pensioen. Op dat ogenblik laat het priestertekort zich reeds voelen en kon het bisdom geen nieuwe pastoor aanstellen.
Op deze feestdag van de H. Bavo, werd Petra Mussche, reeds 25 jaar parochieassistent, aangesteld tot pastoraalcoördinator van de H. Bavoparochie, waaronder kerkplek Wachtebeke.
E.H. Chris Simoens werd tegelijkertijd benoemd tot aangesteld priester. Petra kan op hem beroep doen voor de bediening van de sacramenten. (Zie fotoalbum van deze aanstellingsviering en receptie).
Intussen stond de kerk in de stijgers. Het dossier voor de buitenrestauratie was reeds 10 jaar eerder voor het eerst op tafel gekomen. Deze restauratie omvatte de afbraak en heropbouw van stukken steunberen en bakstenen, voegwerken van de buitenmuren, vervanging van kapotte leien op het dak, vernieuwing van de dakgoten en restauratie van de toren. Ook de houten deuren werden gerestaureerd of vernieuwd. Met als kroon op het werk de houten dubbele deur van het kerkportaal.
Tijdens de werken maakte amateurfotograaf Frans D'hoore een uitgebreide fotoreportage. De montage kan u binnenkort hier bekijken.
De restauratiewerken zelf duurden 2 jaar en werden feestelijk afgerond op zondag 4 juni 2023, ter gelegenheid van de Openkerkendag. (Zie fotoalbum van deze feestelijke dag).
Kerkschatten
Foto's van enkele kerkschatten zijn terug te vinden op de website van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium
Meer informatie
Je vindt onze kerk ook terug op belgiumcuriosities.be.
Bron
Naar teksten van André en Achiel Roets.