Synodaal werken
Voor de eigen werking van de parochieploeg hebben we ten slotte aandacht besteed aan een synodale manier van werken. Het vertrekpunt vormde een inspirerende omschrijving van wat synodaliteit is uit het syntheserapport van de synode (oktober 2023):
“Synodaliteit behelst wederzijds luisteren, dialoog, gemeenschappelijk onderscheidingsvermogen en het creëren van consensus als een uitdrukking die Christus aanwezig brengt in de Heilige Geest, waarbij eenieder beslissingen neemt in overeenstemming met zijn of haar verantwoordelijkheden.”
Het bijzondere aan deze omschrijving is dat ze de fundamenten van synodaal werken – luisteren, dialoog, onderscheiding en consensus – integreert in een spiritueel traject. Het gaat hier niet simpelweg om een trendy vergadertechniek of een blitse communicatie-tool. Wat de Kerk op het oog heeft, neigt eerder naar een bekering van het hart. Kunnen we op een dusdanige manier met elkaar overleggen, onderscheiden en consensus zoeken, dat het werk van de Geest en wat Hij voorheeft met de Kerk in onze contreien alle ruimte krijgt? Kunnen we zo ‘vasten’ op onze eigen overtuigingen, dat er iets groters en ruimers aan het licht kan komen, namelijk wat God voor ogen heeft?
Klik hier voor de infographic over synodaliteit in de parochieploeg.
Gesprek in de Geest
De oktobersynode heeft een concrete werkwijze voorgesteld waarin de ontvankelijkheid voor de Geest maximale kansen krijgt, namelijk het gesprek in de Geest. Het is een eenvoudige methode die gemeenschappen, ploegen en overlegorganen de vreugde laat ervaren “deel te krijgen aan het licht van het geloof en Gods wil te zoeken in een authentiek evangelische sfeer, waarin de niet mis te verstane stem van de Heilige Geest kan gehoord worden” (Syntheserapport synode, oktober 2023, nr. 2 d). Het gesprek in de Geest beoogt een dynamiek van onderscheiding op gang te brengen, door te focussen op de kwaliteit van het luisteren en spreken. Dit wordt gerealiseerd aan de hand van een stappenplan, dat door de moderator van het gesprek in de Geest wordt aangebracht en begeleid. Een dergelijk gesprek vereist van de deelnemers een aanzienlijke innerlijke bereidheid om zich een nieuwe manier van doen eigen te maken.
Er zijn twee noodzakelijke houdingen die fundamenteel zijn voor dit proces: actief luisteren en spreken vanuit het hart. Het doel van actief luisteren is de anderen te begrijpen zoals ze werkelijk zijn. We luisteren niet alleen naar wat de ander expliciet uitdrukt, maar ook naar de diepere bedoelingen en gevoelens die achter de woorden schuilgaan. Dit actieve luisteren neemt de ander serieus als een gedoopte, als iemand die de gave van Gods Geest heeft ontvangen. Het is een oordeelsvrij luisteren, gericht op het begrijpen van hoe de Geest via de ander tot ons spreekt. Dit vereist van de luisteraar aanzienlijke openheid en betrokkenheid, en vaak ook het vermogen om 'te vasten' op de eigen overtuigingen of de repliek die vaak al in ons hoofd klaarzit. In een gesprek in de Geest ligt de focus niet op standpunten en meningen, maar op de persoon naar wie we luisteren, op onszelf en op wat we op spiritueel niveau ervaren. De kernvraag is: ‘Wat gebeurt er zowel in de ander als in mij, en hoe is de Heer hier aan het werk?’
Naast actief en oordeelvrij luisteren is het spreken vanuit het hart een tweede noodzakelijke vaardigheid om effectief synodaal te kunnen werken. Op een kalme en onbevangen manier uiting geven aan jezelf, je ervaringen, gedachten en gevoelens lijkt soms eenvoudiger dan het werkelijk is. Het vereist een veilige omgeving waarin wat je zegt verwelkomd wordt, zelfs als het afwijkt van de opvattingen van anderen. Daarnaast vraagt het een zekere mondigheid en (taal)vaardigheid om de waarheid zoals je die ziet en beleeft te delen zonder ze op te dringen aan anderen. Wanneer het spreken echter werkelijk vanuit het hart plaatsvindt, vanuit die innerlijke ruimte waarin je Gods ingevingen verneemt, wordt het een genereus geschenk dat je aan de ander aanbiedt. En dat geeft weer ademruimte!
Klik hier voor de infographic over het gesprek in de geest.
Klik hier voor de deelnemersbundel.
Dit artikel verscheen in het maartnummer van Kerkplein (32/1).
