Kerkelijk uitvaart: een woordje uitleg.
2. Kerkelijke uitvaart in het kort
Er is in onze samenleving grote verscheidenheid gegroeid in de manier waarop mensen afscheid nemen van een overledene. Er spreidt zich een waaier van rituelen, gebruiken en zinzoekende teksten uit over de crematoria en funeraria, de begraafplaatsen en strooiweiden. Als christelijke gemeenschap willen we hierin onze positie bepalen met een eigen aanbod. Dit wordt gekenmerkt door een drietal karakteristieken. Wij kiezen, in de eerste plaats, voor een 'gelovige' viering van het laatste afscheid. Dit wil zeggen: we houden niet alleen een gedachtenis voor de overledene maar we bidden tot God en we gedenken Christus. We leven mee met de droefheid van de nabestaanden maar “niet als mensen die geen hoop bezitten''. We brengen het evangelie ter sprake en het geloof in verrijzenis.
Ten tweede: het gaat bij ons om een 'kerkelijke' uitvaart. Dit wil zeggen: het wordt niet louter professioneel afgehandeld door een begrafenisondernemer en de voorganger in de plechtigheid. De gemeenschap, vertegenwoordigd door een equipe van medewerkers, neemt afscheid van een van haar leden.
Een kerkelijke uitvaart kan twee vormen hebben: uitvaart in het kader van een eucharistieviering of een uitvaart in het kader van een woord- en gebedsdienst.
In het eerste geval ben je aangewezen op een priester en volg je de ritus van de klassieke eucharistieviering.
Een woord- en gebedsdienst kan voorgegaan worden door een priester, maar evenzeer door een gebedsleid(st)er. In de opbouw van deze viering is iets meer vrijheid mogelijk.
Tijdstip kerkelijke uitvaart
Een kerkelijke uitvaart kan plaatsvinden in principe elke voormiddag, behalve op zon- en feestdagen.
Op zaterdag kan het om 10u of 11u30.
Op weekdagen is een ander aanvangsuur mogelijk. Let op: in de kerk van Oostakker is er een uitzondering op donderdag: dan kan het niet eerder dan 10u30 omwille van een vroege dienst in die kerk elke donderdag.
Kerkelijke uitvaart aanvragen
U geeft te kennen aan de begrafenisondernemer of u een kerkelijke uitvaart wenst. Hij contacteert de parochie op het nummer van de uitvaarttelefoon (0492 096 066). De parochie zorgt ervoor dat een voorganger de familie contacteert om een afspraak te maken voor een persoonlijk gesprek. In de eerste plaats is deze ontmoeting bedoeld als blijk van medeleven en steun in moeilijke ogenblikken van pijn en afscheid. In dit gesprek komt de uitvaart aan bod en eventueel enkele mooie herinneringen van de overledene die in de uitvaart ter sprake kunnen komen.
Alleen de afspraken voor de kerkelijke viering dienen met de pastoor of gebedsleid(st)er te gebeuren. Alle andere formaliteiten worden best via de begrafenisondernemer geregeld.
Begraven is van alle tijden
Reeds van oudsher begraven mensen hun geliefden doden. De eerste zichtbare sporen hiervan zien we al bij de Neanderthalers die bij hun doden allerhande zaken nalieten opdat hun geliefden het na de dood het goed zouden stellen. De zorg voor een waardig afscheid zit in de mensheid ingebakken.
Tijdens de middeleeuwen heeft paus Innocentius III aan de toen zes bestaande werken van barmhartigheid de zevende toegevoegd: de doden begraven. Hiermee wilde hij uitdrukken dat ook voor christenen de zorg voor gestorvenen belangrijk is en de zorg voor een verzorgde uitvaart tot een van de taken van de Kerk behoort.
Ook vandaag willen mensen afscheid nemen van hun geliefden op een manier die zij wensen. De context is vandaag anders dan vroeger, waar er haast uitsluitend kerkelijke uitvaarten waren. Men kan nu uit een ruim aanbod kiezen: kerkelijke dienst, dienst in een aula van een crematorium of een funerarium, uitvaart met een kist of een urne…
Wie kiest voor een kerkelijke uitvaart doet dit omdat men zelf gelovig is en de overledene binnen de gemeenschap van gelovigen aan God wil toevertrouwen; of men kiest ervoor omdat het de uitdrukkelijke wens was van de overledene; of hij of zij is altijd gelovig en misschien praktiserend gelovig geweest en uit respect hiervoor kiest men als familie een ‘dienst in de kerk’.
Uitvaart: met eucharistie of een gebedsdienst?
Binnen de H. Bavoparochie wordt de mogelijkheid geboden om een uitvaart binnen een eucharistieviering of met een gebedsdienst te houden. Vooral de laatste keuze vraagt wat duiding. In de loop der jaren is het gemeengoed geworden dat een uitvaart plaatsvond in het kader van een eucharistie. Velen denken daardoor dat de uitvaart op zich een sacrament is. Dat is echter niet zo, hoe belangrijk dit moment ook is voor de Kerk en haar gelovigen. Om deze verwarring tegen te gaan en de eigenlijke betekenis van een uitvaart tot haar recht te laten komen, nl. in een gelovige context afscheid nemen van een dierbare en deze binnen de kerkgemeenschap waartoe hij of zij behoorde toevertrouwen aan God vanuit de hoopvolle belofte van de Verrijzenis, kiest het bisdom en onze parochie ervoor om eerder te opteren voor een gebedsdienst dan een eucharistie. Een tweede reden is eerder pragmatisch. Er zijn steeds minder priesters voor handen om voor te gaan in een uitvaart met eucharistie. In onze parochie zijn we op korte tijd van drie dienstdoende priesters naar één gegaan en dit over een zeer uitgestrekt gebied. Op lange termijn is het onhoudbaar voor één persoon om binnen dat uitgestrekte gebied van de Bavoparochie alle uitvaartplechtigheden voor te gaan.
We merken dat steeds meer mensen kiezen voor een uitvaart met een gebedsdienst. Uiteraard was er de coronatijd waarin we verplicht werden de afscheidsmomenten met een gebedsdienst te voorzien. We merken dat velen de meerwaarde van deze diensten hebben mogen ervaren en nu opteren voor een gebedsdienst.
Mensen willen hun afscheidsmoment van hun dierbare liefst zo persoonlijk mogelijk doen. Een gebedsdienst geeft hiertoe meer mogelijkheden dan een eucharistie waar de dienst gebonden is aan een op voorhand vastgelegd stramien.
Zowel een uitvaart binnen een eucharistie als met een gebedsdienst kunnen met een kist of een urne gebeuren. Binnen ons christelijk geloof is echter een afscheidsplechtigheid met een kist het meest zinvolle en opteren we daarvoor. Dat heeft een reden: we nemen afscheid van het lichaam van de overledene waarrond we een laatste maal biddend aanwezig zijn als gemeenschap. Deze persoon is door zijn of haar doop opgenomen binnen de kerkelijke gemeenschap. Door de doop deelt de overledene in het paasmysterie van de Verrijzenis van Christus. Vandaar gebruiken we in een uitvaart ook symbolen als de paaskaars, besprenkeling met doopwater, bewieroking van het lichaam dat de tempel was waarin Gods Geest werkzaam was, het kruisbeeld enz. In de ‘orde van dienst’ voor uitvaarten kan men lezen “Het is passend eer te brengen aan het lichaam van een overledene gelovige, dat de tempel van de heilige Geest is geweest”. Het is in onze lichamelijkheid dat God ons wil ontmoeten. Vandaar opteren we ervoor eerst afscheid te nemen rond het lichaam, dat verwijst naar wie de persoon is geweest, en pas daarna kan het lichaam door vuur gecremeerd worden of in de aarde geborgen worden. We willen als gemeenschap deze geliefde biddend begeleiden tot over de grens van de dood en zorgen voor een rustplaats voor zijn/haar lichaam.
U kiest een kerkelijke uitvaart, en nu?
De uitvaartondernemer neemt contact met de coördinator van uitvaarten in de parochie om de kerk te reserveren op het gewenste tijdstip. Een team van drie gebedsleidsters staan naast priester Chris voor u klaar om samen met u een kwaliteitsvolle en waardige dienst te verzorgen. Na het contact van de uitvaartondernemer met de coördinator zal u zo snel mogelijk door één van hen gecontacteerd worden om dit belangrijk moment voor te bereiden.
‘Eens het rouwrumoer is verstomd’
Onze H. Bavoparochie beschikt over een team van vrijwilligers die een luisterend oor willen bieden en u nabij zijn namens onze kerkgemeenschap ‘eens het rouwrumoer is verstomd’. Na de eerste weken vallen doorgaans de meeste bezoeken weg en kan het gemis om uw geliefde scherper naar voren komen. Waar de samenleving weinig rouwtijd geeft en het ‘normale leven’ snel hervat moet worden, willen we als gemeenschap ruimte geven voor het eigenlijke rouwproces. We willen u ook dan bijstaan en zal één van onze vrijwilligers contact nemen. Dit aanbod is uiteraard vrijblijvend.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, aarzel niet om contact op te nemen met: Petra Mussche, pastoraalcoördinator of Priester Chris Simoens.
