Eerder (editie 24 april) publiceerden we het mooie afscheidswoord van Dirk Notte, zorgdirecteur, maar ik nodigde hem uit voor een gesprek. Hij wou komen op voorwaarde dat zijn trouwe Ruiseleedse kompaan, Linda, mee mocht komen. Het werd een boeiende middag met geanimeerde gesprekken over ouder worden, zorg, zorgplanning.
Wie?
Eind de jaren 80 besloten de zusters van de Congregatie O.L.V. van 7 Weeën Ruiselede om de directiefuncties over te dragen aan leken. Het is onder hun vleugels dat Dirk Notte, in 1989, als nursing directeur van het woonzorgcentrum Mariawende zijn loopbaan in de bejaardenzorg van de congregatie startte. Later werd hij ook directeur van woonzorgcentra in Ruiselede, Dentergem en Brugge. Bij de omvorming tot vzw Curando in 2014 werd hij directeur van woonzorgzone Curando Oost. Op 31 maart 2024 nam hij definitief afscheid van de West-Vlaamse zorgorganisatie Curando.
Linda kende hij vanuit WZC Ruiselede waar ze werkte als coördinator van de logistieke dienst. Met 60 ging ze met pensioen maar ze volgde hem op zijn vraag naar Beernem. Ze waren een hechte tandem.
Zusters en evoluties
Jarenlang waren de zusters aanwezig en zichtbaar in de scholen en toen nog ‘rustoorden’ of ken je de eerdere term ‘ouwemannenhuis’ nog. Vanuit hun christelijke inspiratie waren ze mensen nabij, ze telden geen uren. Wie herinnert zich nog. Zr. Alberta in Beernem, Zr. Henriëtte in Ruiselede, Zr. Angèle Van Houcke in Dentergem, Zr. Ornelis in Brugge. Ze zaten ’s nachts aan het sterfbed van mensen die geen familie nabij hadden. Tijden evolueren. Waar men vroeger rapper naar een ‘rusthuis’ trok omdat de partner gestorven was, of omdat men de zorg voor een kind met een beperking of de zieke partner niet alleen meer aankon, kan men nu met ondersteuning langer thuisblijven. Het was sociale inhuizing destijds. De meeste mensen zijn 85+ voor ze naar een WZC komen. Je moet nu erg zorgbehoevend zijn voor je in een WZC terecht kan maar er is een rist aan andere ondersteunende formules gecreëerd: thuiszorg, thuisverpleging, dagopvang, assistentiewoning, maaltijden aan huis, nachtdienst. LDC (lokaal dienstencentrum). Het begon ooit met drie zetels in het WZC, weet Linda nog. Mensen die nood hadden aan contact, konden er overdag terecht, een maaltijd gebruiken, aan een activiteit deelnemen. Nu is er LDC Den Tap met zoveel faciliteiten voor een brede groep van de bevolking.
Ouderenzorg
Dhr. Van Gorp, CM- voorzitter gooide begin april de knuppel in het hoenderhok toen hij forse uitspraken deed over euthanasie en weinig respectvol sprak over zorgbehoevende ouderen als een berg vlees. Zijn bedoeling was vooral de manier van ouderenzorg te bekijken of te herbekijken. In 2050 zal het aantal 80-plussers verdubbeld zijn, van 640.000 vandaag naar 1,2 miljoen. Dementie zal verder toenemen. Financieel wordt medische zorg en de druk op woonzorgcentra daardoor onhoudbaar, aldus Van Gorp. Sommige ouderen zijn ook levensmoe, laat hen dan kiezen ‘om het leven terug te geven’. (door middel van euthanasie)
Dirk heeft het heel moeilijk met de term levensmoe. In zijn carrière hoorde hij geen ouderen zeggen dat ze levensmoe waren, zegt hij. Wel is er angst voor pijn, voor erg afhankelijk worden, voor tot last zijn van kinderen, voor de dood. Vaak is men eerder lijdensmoe dan levensmoe. Waar men vroeger ouderen die ziek waren meteen naar een ziekenhuis doorverwees en er soms therapeutische hardnekkigheid was (ten allen prijze mensen behandelen) is de visie bijgestuurd. Voor wie in een WZC gaat wonen, is er een voorafgaande zorgplanning. Dirk had de brochure mee. ‘Wat verwacht jij hier en van je toekomst? Welke verwachtingen heb je naar je levenseinde?’ Palliatieve zorg wordt besproken en verduidelijkt, ook soorten wilsverklaringen. Die gesprekken gebeuren met het nodige respect, met de nodige omzichtigheid maar de oudere krijgt het gevoel mee te kunnen bepalen wat hij/zij wil. En willen we niet allemaal gehoord worden? Waar de aanpak in de zorg vroeger meer collectief was, probeert men nu persoonsgericht te werken. Wat wil die mens?
Gedeelde zorg
Van Gorp heeft een punt, aldus Dirk, dat bijbouwen van WZC’s niet de oplossing is voor toenemende ouderenzorg en vergrijzing. Men zou naar gedeelde verantwoordelijkheden moeten kunnen evolueren. De relatie bewoner – zorgverstrekker en familie moet verder uitgebouwd. We moeten zorg met verscheidene partners solidariseren. Elk zijn stukje verantwoordelijkheid: huisarts, familie, mantelzorger, thuisverpleger, familiehulp, vrijwilligers... De focus in de ik-gerichte maatschappij ligt te veel op welvaart, te weinig op welzijn. Me, I and myself is de nieuwe mantra. Vele ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen biotoop blijven, dat kan vaak met een zorgarrangement. Maar al die hulp heeft grenzen en moet betaalbaar blijven en daar komen sociaal-economische keuzes in beeld. Wat is men bereid te investeren in die ouderenzorg? Het wordt hoe dan ook een kwestie van gedeelde verantwoordelijkheid.
De mens zien
Belangrijk in ouderenzorg is de mens beluisteren en zien. Ze zijn niet allemaal even lief of sociaal. Kijk samen in hun fotoalbum, zegt Dirk, en je zal veel leren over hun leven. Over hun ervaringen, hun trauma’s. Probeer dat bespreekbaar te maken en je krijgt toegang tot de mens. Zeker vanuit christelijke visie krijgen we de opdracht te zorgen voor de kwetsbare mens. Voor Dirk is dat een evidentie. Hij was tweede in een gezin van vijf kinderen en heeft veel voor zijn moeder gezorgd. Hij ervaarde dat als deugddoend. Van zijn 7e tot zijn 10e werd hij door een kinderziekte zelf zorgafhankelijk. Hij heeft het belang van ZORG al op jonge leeftijd mogen ervaren. Toen hij in het 4e leerjaar belandde, had hij leerachterstand. Maar hij had geluk. Meester D’ Hoore geloofde in hem en in zijn kunnen, gaf hem bijles, scherpte zijn zelfvertrouwen aan en hij slaagde. Je bent gelukkig als je voor anderen iets betekent, zegt Dirk. Een grote wijsheid. En dat is zo in alle levensfasen en meer dan ooit in de stervensfase. Vanuit het feit dat je niet alleen op de wereld komt groeide mijn overtuiging dat je die wereld niet alleen verlaat.
Zorg ook goed voor je personeel, zegt Dirk. Hoe kunnen zij voor anderen zorgen als niet voor hen gezorgd wordt? Zorg voor een haalbaar uurrooster, weet als er thuis zorgen zijn, bemoedig, versta, steun… versterk kwaliteiten. Omarm mensen zonder ze te versmachten, wees verbindend.
Kwaliteiten
Op de vraag met welke menselijke tekortkoming ze het het moeilijkst hebben zegt Linda: met roddel en negativiteit en als je politica bent, mag je nogal wat dragen en verdragen. Je kan met achterklap zoveel schade berokkenen. Dirk heeft het moeilijk met vanzelfsprekendheid en daaruitvolgend het verlies van dankbaarheid en verwondering. De kwaliteit die ze meest waarderen bij mensen is voor Linda: levenswijsheid en mildheid en voor Dirk: de bereidheid om samen te dragen, veel daardoor draaglijker te maken en meer te ver-dragen. Belangrijke eigenschappen bij vele relaties. Het maakt mensen sterker in hun kwetsbaarheid.
Ik eindig met een favoriete quote van Dirk: toon mij met wie en waarmee u mij omgaf en ik weet hoeveel u om mij geeft.
We hadden nog door kunnen gaan maar de zon is tanend op mijn terras en ik heb al wat blaadjes volgekrabbeld. Hoeveel deugd kan je hebben van een gesprek met twee mensen die mekaar zonder woorden verstaan, die mensen en de wereld omarmen … Evangelie nabij.
Gerda M.
