Over een paar dagen, 18 oktober, vieren we in de wereldkerk het feest van de H. Lucas, één van de vier evangelisten. Als we begin december met de Advent een nieuw liturgisch jaar inzetten zal hij onze voornaamste gids in de zondagsevangelies zijn. Dit C-jaar is hij aan de beurt. In 2011-2012 waren zijn teksten het thema van het Bijbelleerhuis in Brussel. De moeite om nog eens over hem te schrijven en onze geest wat op te frissen.
Wat weten we over Lucas?
We schrijven het derde evangelie aan hem toe hoewel zijn naam in het evangelie niet vernoemd wordt. Pas in de 2e eeuw verschijnt zijn naam in de manuscripten: “volgens Lucas”. Op grond van een aantal passages uit het Nieuwe Testament zegt de traditie dat hij arts was en een metgezel van Paulus. Hij was dus geen ooggetuige van alles wat er met Jezus gebeurd was. Wellicht is hij afkomstig uit de tweede of derde generatie en uit Antiochië. Hij had een Griekse achtergrond waar zijn rijke woordenschat van getuigt, dus waarschijnlijk geen jood van geboorte. De Handelingen (van de Apostelen) worden meestal aan hem toegeschreven.
Zijn evangelie
Lucas’ evangelie wordt doorgaans gesitueerd rond het jaar 80. Hij schreef voornamelijk voor christenen met een niet-Joodse achtergrond. Hij legt immers vaak de Joodse gebruiken uit.
Hij richt zich aan Theofilus (vriend van God). Of dit een concrete persoon was weten we niet maar elke vriend van God, dus ook iedere van ons, kan zich aangesproken weten. Dus niet alleen gericht aan de christenen in het Romeinse Rijk maar Lucas had een universele kijk en wilde iedereen die boodschap van Jezus laten kennen. De bronnen van zijn teksten waren het evangelie van Marcus en een andere bron (“Quelle”) met voornamelijk uitspraken van Jezus die ook Matteüs gebruikte. Daarnaast verwerkte hij eigen materiaal vanuit de mondelinge overlevering. Zo komt het dat zowat een derde van zijn evangelie niet terug te vinden zijn bij Marcus of Matteüs.
De inhoud
Zoals vaak met levensbeschrijvingen in de Grieks-Romeinse periode gebeurde, schrijft Lucas over het hele leven van Jezus. We zullen Jezus kunnen volgen van zijn geboorte tot het einde. Na het voorwoord wordt de geboorte van Johannes de Doper en Jezus beschreven en zijn kinderjaren (1,1 tot 2,52). Dan volgen we Jezus bij zijn optreden in Galilea (3,1 tot 9,50). Verder komt de reis naar Jeruzalem (9,51 tot 19,28) en tenslotte Jezus in Jeruzalem (19,29 tot 24,53). Maar de dood van Jezus is niet het einde, in zijn tweede boek, de Handelingen van de Apostelen, verhaalt hij hoe het Woord van Jezus vlees en bloed krijgt.
Een paar extraatjes
Vaak wordt Lucas gesymboliseerd door een gevleugelde stier. De oorsprong hiervan vinden we bij een beschrijving van dieren in de Apocalyps (4,5-7) wat op de vier evangelisten werd toegepast. Lucas kreeg de stier omdat dit het voornaamste offerdier was en hij zijn evangelie begint met Zacharias, vader van Johannes de Doper, die het offer in de tempel moet opdragen.
Wie even het internet doorzoekt zal slechts 2 parochies in Vlaanderen en Brussel vinden die de naam van deze evangelist dragen: eentje op Linkeroever Antwerpen en eentje in Anderlecht, binnen onze Paulusgemeenschappen dus. Maar als Nederlandstalige pastoraal zijn we er niet meer actief. Scholen met zijn naam vind je wel natuurlijk, vooral in de kunstrichtingen. En wie kent er Saint-Luc niet als ziekenhuis in Brussel?
Hij is ook de patroonheilige van onze aartsbisschop natuurlijk. Een gelegenheid om hem een mooie naamdag toe te wensen en hem in ons bidden mee te vernoemen.
Aan iedereen wiens naam op Lucas teruggaat wensen we een fijne feestdag!
Pastor Guido
Met dank aan het Bijbelleerhuis van 2011-2012
