ADVENT 2016: vierde zondag

VIERDE WEEKEND VAN DE ADVENT

De lezingen van het komende weekend ademen al de geest van Kerstmis. Ze werpen een belangrijk licht op de geboorte van Jezus. De evangelist Matteüs citeert daarbij welbewust een tekst van Jesaja, omdat de verzen van de oudtestamentische profeet voor hem tot vervulling komen met de geboorte van Jezus.

Mt. 1,18-25

Matteüs beschrijft de geboorte van Jezus vooral vanuit het perspectief van Jozef, terwijl Lucas het verhaal meer vanuit Maria vertelt. Eerst geeft Matteüs Jezus’ stamboom; daarna vertelt hij het verhaal van de verloving van Jozef met Maria. Verloving betekende dat man en vrouw al bij elkaar horen met het oog op de eigenlijke bruiloft. Ook al wonen bruid en bruidegom nog niet samen, religieus-juridisch wordt hun verbintenis al als een huwelijk gezien. Maria blijkt evenwel zwanger. Dat is een groot probleem voor Jozef.

Jozef wordt ‘rechtvaardig’ genoemd. In het Oude Testament is een rechtvaardige of tsadiek iemand die volgens Gods richtlijnen leeft. Jozef – verloofd met een vrouw die zwanger is, maar het kind is niet van hem – kan twee kanten op: hij gaat naar de rechter om haar te laten straffen (door steniging) of hij geeft haar een scheidingsbrief. Het lijkt erop dat Jozef in stilte voor de brief kiest. Zo biedt hij Maria de mogelijkheid om met een andere man, de veronderstelde vader van het kind, een verbintenis aan te gaan. In de periode dat Jozef nog nadenkt wat te doen, wordt hij door een engel in een droom ingelicht over de bijzondere herkomst van het kind in Maria’s schoot: het kind is van de heilige Geest. Jozef moet het kind toch als ware als zijn eigen kind aanvaarden.

Hoe kunnen we dat alles verstaan? We citeren daarover een stukje uit een homilie van de Nederlandse jongerenpastor Clazien Broekhoff-Bosman die al jaren gewend is om lastige vragen van jongeren te beantwoorden. Ze zegt over dit evangelie het volgende: “Het zijn verhalen vol symboliek. Verhalen die opgeschreven en bewaard zijn omdat ze ons iets te vertellen hebben. Het gaat in deze verhalen niet om feiten van waar of niet-waar, maar, omdat we weten hoe het verhaal van Jozef, Maria en Jezus verder gegaan is, kunnen we ook de symboliek verstaan.

Maria zwanger … van de Heilige Geest, geroepen om de draagster te worden van de beloofde Messias. ‘Noem het kind Jezus, want hij zal zijn volk redden uit hun zonden’, zo wordt Jozef in een droom gezegd door een engel van de Heer. Dat is even belangrijk om vast te houden. Ingrediënten genoeg voor symboliek.

Pas later, wanneer Jezus als volwassen man in het openbaar spreekt en handelt komen we erachter wat hij die zonden wegneemt betekent: Hij geeft mensen daadwerkelijk een nieuwe kans om een verleden achter zich te laten en opnieuw te beginnen, bevrijd van kwade geesten, bevrijd van knellende handicaps, bevrijd van oordeel en twist. Hij die mensen meeneemt naar een nieuw land, het Rijk van God.

Het is ómdat we dat weten, op basis van het hele schriftverhaal, dat we zien dat er met de aankondiging van Jezus’ geboorte meer aan de hand was dan alleen de komst van een lief klein kindje.
Pas op basis van het hele verhaal, én achteraf kijkend, durven we zeggen dat er inderdaad hogere machten, een hand van God werkzaam geweest is in dit bijzondere moment.
Een engel van de Heer sprak tot Jozef. Een engel is een boodschapper. En het ‘van de Heer’ geeft aan dat het een goede boodschap was, dat de boodschap van een goede afzender kwam, van God kwam.

Matteüs heeft zijn verhaal geschreven ongeveer in het jaar 75 à 80. Dus ook met de wetenschap van het hele levensverhaal van Jezus. En met de tijd ná Jezus’ dood kan hij zeggen: dit was goed, dit heeft met God te maken, want het overstijgt al onze menselijke ervaring.

Wat moet er door Jozef gegaan zijn als hij ontwaakt na deze droom? Hij dacht er immers over in stilte van Maria te scheiden. Een heel begrijpelijke reactie.
Hoe vaak horen we niet de verhalen van mensen die zich belazerd voelen, ófwel in een relatie, maar ook in het dagelijks leven, in de buurt waar je woont, bij de boodschappen, op het werk, met geldzaken: het kwaad lijkt overal op de loer te liggen. Ik denk dat menigeen van u wel eens met bedrog te maken heeft gehad, in meer of mindere mate.
Wat moet dat ook voor Jozef een geworstel zijn geweest. Overspel grijpt diep in een relatie in. Je bent het vertrouwen in elkaar kwijt en vaak zie je dat dat het einde van een relatie is, in een huwelijk, maar ook in vriendschappen in het algemeen.
In ons verhaal van vandaag, het verhaal van het evangelie, de goede boodschap (eu-angelie) weten we dat Jozef bij Maria is gebleven, zich gesterkt, gedragen heeft geweten door iets van buiten. We zullen nooit weten wat precies, misschien doet dat er ook niet zoveel toe: maar hij kreeg kracht om kwaad, afbreuk (= Maria verlaten) te weerstaan en met haar door te gaan, om samen het kind ter wereld te brengen.”

Dominicaan Marc Christiaens, pastoor in Schilde, spreekt in dezelfde zin: “Om de uitspraak van de engel ‘het kind in haar schoot is van de Heilige Geest’ te snappen, moet je eerst weten wat er van Jezus op latere leeftijd geworden is. Het verhaal van Maria Boodschap en het verhaal van de engel die aan Jozef verschijnt, zijn geen ooggetuige-verslagen van iemand die daar toevallig op bezoek was. Het zijn geen relazen van historische feiten, maar juweeltjes van vertelkunst om duidelijk te maken dat Jezus een man van God is, dat God de ziel is van de Boodschap die Jezus heeft verkondigd.

Behalve dichters misschien, zou op onze dagen niemand erop komen om dat geloofsgegeven op die manier aan de man te brengen. Maar in de Bijbel is dat wel gebruikelijk …

Het verhaal van de maagdelijke geboorte is dus geen verhaal over gynaecologische hocus pocus, maar een geloofsbelijdenis-in-verhaalvorm: een getuigenis over de grootsheid van Jezus, Godsman bij uitstek. Als we Kerstmis vieren, dan vieren we niet de zoveelste verjaardag van de geboorte van zomaar een kind, maar dan is dat een dankbaar herdenken dat in Jezus God zelf zijn intrede deed in de mensengeschiedenis.

Om dat mysterie uit te bazuinen schieten woorden te kort. En dus deden Mattheüs en Lucas het maar in de vorm van een ver­haal ... Goede vertellers leggen hun persoonlijke accenten en spelen in op de eigen aard van hun publiek. Uiteraard leidt dat tot onderlinge verschillen. En toch verkondigen alle evangelisten dezelfde, eeuwige boodschap: ezus is de Godsman bij uitstek.”

Jesaja 7,10-14

We zijn in de achtste eeuw voor Christus. Achaz wordt in de Bijbel beschreven als een slechte en zwakke koning. Hij zit in het nauw: Jeruzalem wordt belegerd door de koningen van Aram en Israël. God maakt hem duidelijk dat hij niet bang hoeft te zijn, dat de belegering zal slagen, maar Hij rekent daarbij wel op het vertrouwen van Achaz: ‘Als u niet standvastig gelooft, dan houdt u geen stand!’.

De profeet moedigt Achaz aan om aan God een teken te vragen. De koning doet dat niet, hij kan blijkbaar niet geloven dat de Heer redt. Dan geeft God zelf een teken: ‘Zie, de jonge vrouw is zwanger en zal een zoon ter wereld brengen. Zij zal hem noemen God-met-ons’.

Het is niet duidelijk of dat teken verwijst naar een concrete persoon: is het kind de toekomstige koning Hizkia? Of mogen we het algemener lezen als een uiting van vertrouwen dat God zijn volk zal bewaren (door het huis van David)? 

Matteüs citeert de tekst van Jesaja omdat Jezus – via Jozef ook zoon van David – voor hem de ultieme vervulling is van die woorden.

Als het parochieblad in de bus valt is de Sint-Vincentiusvereniging van Sint-Hubertus op 14/12 komen ophalen wat we inzamelden voor minderbedeelden in oud-Berchem.

Vergeet evenwel dit weekend uw portefeuille niet, want we steunen op een drievoudige manier Welzijnszorg Nationaal: via onze gift in de witte offerblok, via de kaarsenverkoop en op zondag ook door onze bijdrage aan de Soep op de stoep. Welzijnszorg kan die centen goed gebruiken om armoedeprojecten te ondersteunen.

Op zondag 18/12 is een tweede groepje vormelingen present in de viering, samen met hun catechist en hun ouders.

Een weekje later is het Kerstmis. We vieren kerstavond op zaterdagavondviering 24/12 om half zes. Jonge gezinnen met kinderen zijn van harte welkom in die gezinsviering. Kinderen mogen verkleed komen als engel, herder, schaapje … De viering van kerstdag heeft plaats op 25/12 om 10 uur.

De Werkgroep Liturgie