Het is een vraag die klonk ergens midden in een vormingsnamiddag van de ziekenpastoraal. Het thema was ‘Mentaal welzijn in en na coronatijd- Op zoek naar nieuw evenwicht’. Het leek zware kost maar was het gelukkig helemaal niet. En geef toe: die coronacrisis die maar blijft aanslepen en zware gevolgen heeft in ons dagelijks leven kruipt in onze kleren. Enerzijds roepen concrete situaties of uitspraken soms heftige gevoelens in ons op. Anderzijds neemt het gebrek aan contacten en activiteiten ons mee in een ‘morose’ sfeer: we zien er geen eind aan komen. Niemand heeft het er gemakkelijk mee. Onze levensstijl wordt serieus door elkaar geschud. Wat zo evident was als een hand of een kus geven wordt nu gezien als een gevaar. Je zou wel eens letterlijk iemand kunnen doodknuffelen!
Jouw algemeen gevoel
Stukjes theorie, voorbeelden en concrete vragen werden afgewisseld, begeleid door Mie Baert, een heel vlotte lesgeefster. De start werd gegeven met deze vraag: ‘Kies één of meerdere tekeningen die jouw algemeen gevoel in volle coronacrisis weerspiegelt.’ Een prachtige reeks symbolische tekeningen hielp ons hierbij. Ik koos voor een leuke tekening van een slakkenhuis met een open venstertje erin bovenaan en een ladder naar beneden. Een gevoel van geslotenheid, van traagheid maar ook van creativiteit en hoop dat er altijd een weg is… Het gaf direct een sfeerbeeld van hoe mensen deze tijd beleven. We gingen verder in op het begrip ‘emoties’. Als definitie vindt men ‘een innerlijke beleving of gevoel als vreugde, angst, verdriet of boosheid dat door een bepaalde situatie wordt opgeroepen of spontaan kan optreden. Emoties zijn subjectief en gaan samen met lichamelijke reacties, gezichtsuitdrukkingen en gedrag.’ Etymologisch roept het iets op van energie die in beweging komt en van binnen naar buiten gaat. Positieve gevoelens brengen ons lichaam in balans, negatieve gevoelens zorgen voor chaos in het hartritme en het zenuwstelsel. Ze vertalen zich vaak in spierspanningen…
Omgaan met emoties
De manier waarop we omgaan met onze gevoelens is sterk afhankelijk van onze opvoeding en onze cultuur. En in Vlaanderen staan we niet bepaald gekend om onze gevoelens gemakkelijk vrije loop te laten. De meesten van ons leerden zich vrij goed te beheersen. Zeker in het openbaar zullen wij niet snel staan springen en dansen van blijdschap of huilen van verdriet. Zelfs kinderen horen nog wel eens: ‘Je bent nu toch groot’ of ‘een jongen huilt niet’. Maar ook erover praten blijft voor velen, jongeren en ouderen, een moeilijk onderwerp… Iedereen heeft emoties, maar emoties zijn ook zo persoonlijk. Het is voor iedereen anders.
Gevoelens zijn belangrijk. Zonder emoties zou ons leven maar eentonig zijn. Emoties hebben een overlevingsfunctie: zonder angst ga je niet weglopen voor een brand die op je afkomt… Emoties zijn ook de basis waarop onze waarde- en normensysteem opgebouwd zijn.
Behoeftes
Maar ze zijn ook een wegwijzer naar onze behoeftes. Iedere mens heeft een aantal basisbehoeftes: lichamelijk en geestelijk welzijn, autonomie, spelen, verbinding, rouwen en vieren, … Die behoeftes vult iedereen op een heel verschillende manier in: een behoefte aan beweging zet de sportieveling aan om twee uur te gaan joggen en voor iemand anders is het ok om zich een lekker uit te rekken. Het belangrijkste is te doen waar men zich goed bij voelt, want een behoefte die vervuld wordt geeft ons maakt ons blij en geeft ons energie. Maar ook omgekeerd roept een behoefte die niet vervuld wordt onaangename gevoelens in ons op. Dit vreet energie en maakt ons lusteloos. Het is belangrijk die tekens te herkennen en niet te laten aanslepen.
Het is normaal dat deze coronatijd met zijn beperkingen en altijd maar veranderende maatregelen in ons soms hevige gevoelens losmaakt. Zij kunnen wijzen op behoeftes waar wij ons niet onmiddellijk bewust van zijn. Men botst nu vaker op behoeftes om te rouwen (loslaten), om een zinvolle bijdrage te leveren, om het leven te vieren. Er is vaker nood aan rust en alleen-zijn, aan nabijheid en contact, aan zinvol bezig zijn. We verlangen duidelijk naar variatie en afwisseling, naar aanraking…
Je emoties benoemen en aanvaarden, de onderliggende behoeften benoemen en aanvaarden maakt het mogelijk om naar oplossingen toe te werken. Het vraagt wat ‘innerlijk’ werk en wat dialoog maar het is de moeite waard. Je wordt er gelukkiger van… In alle geval beter dan zich zomaar laten meedrijven in negatieve emoties!
Geluksgevoel
Het is belangrijk zich te oefenen in mentale veerkracht. Dit doet men vanuit de positieve emoties die men ervaart. Een heel eenvoudige oefening is om dagelijks vijf dingen op te sommen waarvoor men dankbaar is. Zo wordt men gevoeliger voor de kleine fijne en mooie momenten. Dankbaarheid draagt heel sterk bij aan ons geluksgevoel. En als christen hoeven we maar een klein stapje verder te zetten om tot bidden te komen: aan wie wil ik die dankbaarheid uitdrukken? Zeker aan al wie mij (ver)draagt … maar ook aan die Levensbron van wie ik alles krijg.
Hou jullie veilig, gezond en gelukkig!
(pastor Tite met dank aan Mie Baert en ZorgSaam)
