Waar het in de vorige bijdrage vooral ging over het oude en nieuwe Wondelgem, past het ook om onze gemeenschap van Mariakerke-Kolegem niet te vergeten.
Mariakerke is eigenlijk een heel oude gemeente. De oudste gekende benaming van Mariakerke is Marka. Dit is de Frankische benaming voor afbakening. In een hoofdstuk van Karel de Kale uit 864 wordt melding gemaakt van landen te Marka. De naam evolueerde later tot Meerkercke en meeriskercke. Vermoedelijk verwijst dit naar 'een kapel ter ere van de Heilige Maria aan het meer'. In latere geschriften werd dit Mariakerke. De kerk van Mariakerke wordt reeds in de tiende eeuw vermeld. De torenpijlers en toren zijn de oudste originele delen van de huidige kerk. Volgens de typisch Oost-Vlaamse bouwstijl zouden deze kunnen opklimmen tot de twaalfde eeuw. Er is echter geen eensgezindheid over het juiste bouwjaar.
De eerste heren van Mariakerke schenen de leden van de beroemde familie Van Gavere te zijn geweest. De meeste bekende, Raas Van Gavere, verkocht zijn rechten aan de Sint-Baafsabdij te Gent in 1282. De heerlijkheid kwam terug in de Van Gavers op het eind van de veertiende eeuw. Theresia Maria De Coninck was de laatste 'vrouwe' van Mariakerke toen in 1787 de feodale heerlijkheden werden afgeschaft.
Mariakerke, zoals Wondelgem, bezat veel lusthoven en kastelen, her en der verspreid. In tegenstelling tot vele gemeenten was de bebouwing niet rond de kerk gecentreerd. Dat maakt dat toen het kanaal naar Brugge werd gegraven er heel wat gebouwen (onder andere brouwerijen) moesten verdwijnen. De uitgraving van de Brugsevaart begon op 5 september 1613 en werd voltooid in 1621-1623. Voor de beste verbinding van Gent naar Brugge zorgden de zogenaamde 'bargies'. Er liep ook een jaagpad langs beide zijden. Daardoor werd de bebouwing vanaf de zeventiende eeuw geconcentreerd aan weerszijden van deze verkeersader.
In de zeventiende eeuw werd het kanaal met een veerpont overgestoken ter hoogte van de Petrusstraat. In de achttiende eeuw werd de brug in brand gestoken om oprukkende legers tegen te houden. Op het einde van de negentiende eeuw werd een platte metalen draaibrug gebouwd. Deze werd op het einde van de Eerste Wereldoorlog opgeblazen door terugtrekkende Duitse soldaten. Hierna werd door de Belgische Pontonniers een houten noodbrug gelegd die in 1925 werd vervangen door een elektromechanische ophaalbrug. Na de Tweede Wereldoorlog werd een mechanische ophaalbrug gebouwd. Deze brug ging onder de slopershamer in 1964 toen de huidige brug afgewerkt was.
Door het graven van het kanaal kwam er een feitelijke afscheiding tot stand tussen Mariakerke-centrum en Mariakerke-Kolegem. De oversteek van het kanaal was immers niet altijd zo vanzelfsprekend. Beide zijden ontwikkelden zich van dan af op eigen wijze.
Volgens een van de verhalen verwijst de naam Kolegem naar een Karolingische boer die zeer sterk en groot was en daarom 'reus Kolle' werd genoemd. Het Kolle-kasteel in Kolegem, waar elk jaar de Kolle-feesten doorgaan, wordt aan deze legende gekoppeld. Een andere theorie stelt dat de plaatsnaam een bedenksel is van keizer Jozef II. Die zou de Kolegemse grond enkel geschikt hebben gevonden om kolen op te laten groeien...
Het plaatsnaamkundig woordenboek van Maurits Gysseling verwijst echter naar een document uit 1215 waarin Colengem aan Mariakerke wordt gekoppeld. Bij De Potter staat een document vermeld uit 1661 waarin er sprake is van ‘een cleen wyksken, ghenaemt Coleghem ackerken’. Tevens is er sprake van Cooleghem Dries en Cooleghem Kouter. Bijgevolg kan het kolenverhaal van Keizer Jozef II naar het rijk der fabelen worden verwezen.
Adriaan Verhulst situeert Kolegem in het complex van vroegmiddeleeuwse kouters op de (relatief) hoge zandrug langs de noordwestelijke oever van de Leie in Gent en omstreken. Deze gemakkelijk bewerkbare, relatief droge en vruchtbare gronden vormden eeuwenlang een belangrijke 'graanschuur' voor een stad die omgeven was door uitgestrekte natte hooilanden zoals de Wondelgemse meersen, de Drongense meersen (Bourgoyen-Ossemeersen) en het valleigebied van de Durme-Kale. Deze situering is te zien op een bijgewerkt fragment van de achttiende-eeuwse de Ferrariskaart. Op de originele kaart is ter hoogte van de Kolegemkouter enkel de naam Kerckestraete te zien.
