Vele mensen die soms het kerkhof bezoeken, weten niet wat deze kapelletjes betekenen. We hebben in onze Catharinakerk twee patroonheiligen, de H. Catharina van Alexandrië, en de H. Marculphus of Markoen. Rondom het kerkhof staan sinds 1915 zeven steles opgesteld (stele is de archeologische term voor een tablet of pilaar, met daarin een in reliëf gebeeldhouwde voorstelling en/of tekst). Het geheel vormt een ommegang met scènes uit het leven van St.-Catharina en St.-Marculphus. Deze ommegang was een voorwerp van volksdevotie, meer bepaald voor de genezing van de zgn.”Kathelijnewielen” of Katrienewielen, een soort huidziekte, waarvoor de H. Catharina werd aanroepen, en bepaalde huidziekten waarvoor men om genezing de H. Markoen kwam aanbidden.
Een oud boek uit de pastorij vermeldt dat de sculpturen werden uitgevoerd door beeldhouwer (waarschijnlijk) Jules Van Biesbroeck (1873-1965). Elke stele bestaat uit een bakstenen voet met daarop een arduinen omlijsting rond een ondiepe rondgebogen nis. In de nis zijn gepolychromeerde terra-cottareliëfs aangebracht, in twee registers. Bovenaan i.v.m. fragmenten uit het leven van de H. Catharina, onderaan i.v.m. het leven van de H. Markoen.
Rond 1980 werden deze kapelletjes (die in verval waren geraakt) door tussenkomst van de Stad Gent helemaal mooi hersteld, met heel veel dank hiervoor aan Dhr. Georges Vandercammen en toenmalige Schepen Mevr. Mortier. Een tiental jaar geleden kwam de laatste “heropfrissing” van de kleuren van de terra-cotta beelden aan bod, door de firma Profiel, met dank hiervoor aan de Kerkfabriek St.- Catharina voor het dragen van de herstelkosten hiervoor.
Eertijds was Wondelgem een druk bezochte bedevaartsplaats, tot de komst van de grote concurrent, Sint-Kornelis in Mariakerke, die vooral druk aanbeden werd tegen ziekten bij het vee. Toch blijven onze beide Confréries van de Catharinakerk jaarlijks biddend hun tocht langs deze kapelletjes op het kerkhof houden, als eerbetoon aan hun patroonheiligen.
De H. Marculphus of Markoen was abt van een klooster in Nanteuil (geen bisschop), leefde in Frankrijk in de vijfde eeuw. Hij trok zich terug in de eenzaamheid, nadat hij al zijn bezittingen aan de armen had uitgedeeld. De St.-Markoenziekte betreft meestal een geval van kliergezwellen aan de keel. De term blijkt ontleend aan de heilige Marculphus, die tegen deze kwaal aanroepen wordt. Soms hoort men benamingen “Koningszeer, koningseuvel, en vorst” Deze termen zouden ontleend zijn aan het feit dat de Franse koningen in de middeleeuwen de macht bezaten deze kliergezwellen door het opleggen van de hand te genezen, nadat zij eerst de relikwieën van de heilige Marculphus hadden aangeraakt.
De H. Catharina wou gedwongen door een keizer haar geloof niet afzweren, ze overtuigde zelfs de vele geleerden die op haar werden afgestuurd om haar van mening te doen veranderen... Ze werd uiteindelijk gefolterd, op een wiel geradbraakt, maar het lukte niet, het wiel brak... Uiteindelijk werd ze onthoofd door het zwaard... Vandaar de symbolen die men telkens bij haar terugvindt, kroon, rad, zwaard, palm (martelares)...
Wie nog meer wil te weten komen, raad ik het boek “Heiligen in Vlaanderen aan” uitgegeven bij DF.
Wie nu nog eens op ons kerkhof rondwandelt, kan beginnend aan kapelletje I tot VII beslist het leven van deze patroonheiligen van begin tot einde beter begrijpen. Heel lang geleden konden vele mensen nog niet lezen, en was de “beeldtaal “iets wat echt nodig was om het geheugen mee te helpen ondersteunen... Ook levensverhalen werden makkelijker onthouden... Het waren dus geheugensteuntjes...
Met dank aan Robert Hemelsoet, die heel lang geleden reeds een artikel schreef over Sint-Markoen waaruit ik met zijn toestemming een beetje heb mogen putten...
Nog een quizvraag om te eindigen... Hoe kan je bewijzen dat de letterzetter van de oude teksten onder de beelden een “Gentenaar” was? Ik ben benieuwd...
Teksten op de steles:
Boven: H. Catharina, voorbeeld van godsvrucht Onder: H. Marculphus deelt brood uit.
Boven: H. Catharina verdedigt haar geloof Onder: H. Marculphus wordt priester gewijd.
Boven: H. Catharina bekeert de heidenen Onder: H. Marculphus verkondigt Gods’ woord.
Boven: H. Catharina, het mirakel Onder: H. Marculphus bouwt een klooster .
Boven: H. Catherina: glorierijke martelie Onder: H. Marculphus: grote boetvaardigheid.
Boven: H. Catharina naar haar graf gedragen Onder: H. Marculphus: zijn nederige dood.
Boven: H. Catharina onbeschadigd teruggevonden Onder: H. Marculphus’ graf, plaats van miraculeuze genezingen...
F.D.C
