De Goede Week en het feest van Pasen zijn goed bekend bij alle christenen en vormen het hoogtepunt van ons geloof, van ons doopsel en het hoogtepunt van het liturgisch jaar. Door de dood en de verrijzenis van Jezus Christus, vervult God de geschiedenis van het heil in deze wereld en maakt dat zijn Rijk daar ook zichtbaar wordt. Sinds de schepping heeft God een plan voor de vrouwen en mannen van deze wereld opdat zij Gods' licht zouden mogen ontvangen, zijn leven, zijn aanwezigheid en zijn liefde. Maar jammer genoeg is de huidige mensheid onzeker en opstandig tegenover God die haar benadert. Dat is datgene wat we lezen in Joh 1, 9-10: " Het ware Licht dat iedere mens verlicht, kwam in de wereld. Hij was in de wereld; de wereld was door Hem geworden, en toch erkende de wereld Hem niet. Hij kwam in het zijne, maar de zijnen aanvaardden Hem niet".
Om verder te gaan met deze meditatie over het mysterie van de dood en de verrijzenis van Jezus, beginnen we eerst met het in gedachten houden van de christologische hymne, een zeer oude tekst die St Paulus citeert in zijn brief aan de Filippenzen 2, 5-11: "Die gezindheid moet ook onder u heersen welke ook Christus Jezus bezielde: Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan de gelijkheid met God: Hij heeft zichzelf ontdaan en het bestaan van een slaaf aangenomen. Hij is aan de mensen gelijk geworden. En als mens verschenen heeft Hij zich vernederd, Hij werd gehoorzaam tot de dood, tot de dood aan het kruis. Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam verleend die boven alle namen is, opdat bij het noemen van zijn naam zich iedere knie zou buigen in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en iedere tong zou belijden tot eer van God de Vader: Jezus Christus is de Heer"!
Jezus heeft zich ten gronde laten richten; Hij heeft elke goddelijke glorie afgewezen waarvan Hij zichzelf in het centrum had kunnen plaatsen. Waarom? Omdat Hij, in tegenstelling tot de meerderheid van de mensen die God niet meer erkennen en hem niet meer nodig hebben en die zich wentelen in zelfgenoegzaamheid en eigen vergoddelijking, Dienaar gebleven is van God en zijn Gezondene. Hij heeft zich altijd laten leiden door de Geest, naar de Vader, in diepe spirituele vreugde. Hij is de gezondene door wie God zich openbaart en handelt doorheen de menselijke geschiedenis voor diegenen die bereid zijn om hem te ontvangen. Door zijn afschuwwekkende, pijnlijke en vernederende dood op het kruis die Hij in eenzaamheid moest doormaken, heeft Jezus zich volkomen beschikbaar gesteld voor de Vader, waardoor deze zich aan de wereld kon laten kennen, in liefde. Door zijn dood is Jezus de redder van de wereld geworden want zijn daden en woorden zijn het goddelijk heilswerk voor de mensheid. In hem is Gods' plan zichtbaar geworden voor het welzijn van de mensheid en zijn woorden dragen in zich het goddelijk leven. Door zijn dood heeft hij de mensheid ontrukt aan het rijk der zonde. Dit mysterie van de dood en verrijzenis van Jezus Christus waardoor God het kwaad heeft overwonnen, wordt gevierd in de kerk gedurende de Goede Week als stralend hoogtepunt gedurende het hele kerkelijk liturgisch jaar.
Met de Eucharistieviering van Palmzondag die de messiaanse intrede herdenkt van Jezus in Jeruzalem, begint voor de katholieke christenen in de gehele wereld de Goede Week, het hoogtepunt van het liturgisch jaar. Deze viering zet reeds de toon voor de beladen atmosfeer van een verraden liefde die de week zal karakteriseren. Symbolisch gezien kan men dit reeds ervaren in de toejuichingen bij de intrede in Jeruzalem en de vernedering van Jezus, de uitgelaten kreten en de hardnekkige meedogenloosheid die daarop volgt. Dit is het wat deze viering onderstreept bij het begin door de processie van palm- en olijftakken en nadien bij de plechtige lezing van het Passieverhaal. Op het moment zelf dat we de olijftakken in de hand houden om Jezus te vergezellen, tijdens de processie naar de tempel, moeten we voor ogen houden dat er zoveel verraden liefde bestaat, ontwrichte gezinnen, bedrog in het huwelijk, geschonden vriendschappen en gemeenschapsleven dat in een hel is ontaard.
Op witte donderdag schenkt Jezus ons zijn lichaam als levensbrood opdat wijzelf door het eten hiervan, Eucharistie worden voor anderen.
Twee belangrijke gebeurtenissen spelen zich af gedurende de viering van witte donderdag
1) de voetwassing. Door deze daad van nederigheid, symbool van liefde tot het einde toe en dienstbaarheid aan de naaste, stelt Jezus voortaan een wijze van leven in die Hij als erfenis nalaat aan zijn discipelen. In de eerste eeuw was de voetwassing een onaangename en vernederende taak. Door de rol van slaaf op zich te nemen, bewerkstelligt Jezus een ommekeer van waarden die totaal ingaat tegen de drang naar aardse grootheid en de opvatting van macht in deze wereld. Door deze daad onthult Hij de zin van zijn lijden en zijn nakende dood op het kruis. Jezus toont ons aan waartoe de liefde concreet leidt, op het engagement dat men opneemt voor de naaste en het geven van zichzelf opdat de andere leven zou verkrijgen.
2) de instelling van de Eucharistie. Vanaf die dag, slechts kort voor zijn dood, viert Jezus Eucharistie met zijn discipelen. Vanaf die dag horen de christenen die zich verzameld hebben voor de viering van de Eucharistie, de woorden die Jezus sprak uit de mond van de priester: "doe dit om mij te gedenken". Dit woord dat doorheen de geschiedenis tot ons kwam, doet ons rechtstreeks de Eucharistie beleven als herdenking van het feit dat Jezus zichzelf gaf tot de dood toe op het kruis, om aan zijn zusters en broeders het leven te geven. Als wij tijdens de Eucharistie de communie ontvangen, bekrachtigen wij een verbond met Jezus en dragen wij de gave van ons eigen leven op zodat anderen die ons omringen, leven zouden mogen ontvangen. Onze gedachten gaan hierbij uit naar het medisch korps van ons land en allen die dag en nacht werken om onze gezondheid veilig te stellen. Hun toewijding, hun droefheid, hun leed en vermoeidheid zijn in navolging van Christus een gebed en Eucharistie!
Veel mensen praten heden ten dage over liefde maar er zijn maar weinig mensen die zich durven engageren om deze liefde ook in praktijk te brengen. De betekenis bijvoorbeeld van het huwelijk is tegenwoordig aan het vervagen omdat men zich niet meer samen met iemand durft te engageren om een toekomst op te bouwen in een onzekere wereld. Men wil zich niet meer engageren opdat de andere leven zou verkrijgen. Symbolisch gezien verkrijgt men geen brood uit één graankorrel. Er zijn er meerdere nodig om een brood te kunnen bakken. Wij allen, christenen, zijn door ons doopsel graan geworden dat verzameld werd en vermalen (door onze ellende, onze vernederingen als gevolg van ons geloof) en we ontvangen het vuur van de Heilige Geest. We worden samen "gebakken" om een brood te vormen, het lichaam van Christus, de kerk zoals de heilige Paulus het verkondigt.
Op goede vrijdag is God, door Jezus Christus geïnfiltreerd in onze menselijke geschiedenis van lijden, pijn, onzekerheid, smart, ellende en dood om ons het leven te schenken.
Gods' huiveringwekkende stilte wordt ervaren door zijn trouwe Dienaar Jezus, gevangen door wrede sadisten! Deze stilte is gelijkaardig aan de stilte van het graf. Jezus als "licht van de wereld" is beschuldigd door de wetsgeleerden en de bedienaars van de eredienst voor het verraad van de openbaring als zodanig. Jezus biedt weerstand maar ontsnapt niet aan de dood. Mc 15,34:" Mijn God, mijn God waarom hebt Gij mij verlaten"? Deze hartekreet (en vele andere zoals de lamentaties van Jeremia) doorkruisen de gehele geschiedenis van de mensheid. Waar is God terwijl de mensen lijden? De vraag in verband met ellende, lijden en dood vormen het fundament waarop het atheïsme rust. Zelfs de gelovigen begrijpen God niet. De klassieke antwoorden die proberen Gods' onschuld te bewijzen door te zeggen dat Hij rechtvaardig is ofwel dat Hij een pedagoog is die ons geloof op de proef wil stellen, zijn onhoudbaar, omdat ze ingaan tegen het feit dat in Jezus, Gods' liefde zichtbaar wordt en God dus liefde is. Moeten we God dan vergeven?
Door Jezus op het kruis heeft God zich kwetsbaar getoond. Hij is binnengedrongen doorheen de geschiedenis van de kwetsbare mensheid om ons te redden. Het kruis van Jezus is dus een teken van het verbond met God in ons lijden, ons leed, onze kwetsbaarheid en ons verdriet. Jezus vormt het beeld van de onzichtbare God die ons ondersteunt en diegenen bemoedigt die lijden. Niet alleen in zijn prediking maar ook in zijn daden openbaart Jezus dat Hij van God komt en diegenen wil ondersteunen en bemoedigen die lijden. Op het kruis toont Jezus aan dat God niet onverschillig is voor het menselijk lijden, maar dat Hij de Vader is van allen! Zijn tegenwoordigheid en zijn vertroosting zijn aanwezig waar de mensen zorg dragen, de één voor de ander. God is aanwezig in SOLIDARITEIT.
Bij de paaswake is het ons leven, onze hoop en onze vooruitzichten voor een leven in overvloed die te pletter slaan tegen de ijzingwekkende stilte van het graf en tegen de grote steen die de ingang van het graf verspert.
Zoals de vrouwen die naar het graf gaan (Mt 28, 1-10) beukt onze weg van geloof die we tot hiertoe doorlopen hebben, tegen de rots die het graf afsluit. Het enthousiasme dat Jezus heeft opgewekt door zijn woorden en daden schijnt te stuiten op de onverschilligheid van het volk. Gedurende vele eeuwen heeft men de prediking van de blijde boodschap kunnen aanhoren, maar deze woorden van leven schijnen te zijn gevallen op de grote steen die de ingang van het graf afsluit en niet in de oren van de luisteraars.
Voor Jezus was er geen andere mogelijkheid dan doorheen lijden en dood te gaan. Jezus wist dat God het laatste woord had en niet de dood! Pasen betekent dus dat we deze weg moeten gaan; doorheen de dood.
De DERDE DAG: de dag van het heil doorheen het lijden. Dit is de dag waar we beginnen te geloven dat God het eerste en het laatste woord heeft over de schepping. Door zich te verzetten tegen een al te menselijke opvatting van God heeft Jezus het kwaad ingrijpend overwonnen. Door deze overwinning over de zonden, kan Hij nu de volheid van zijn glorie en goddelijkheid ingaan. Maar van waar komt het lijden? Deze komt door het misbruik van onze vrijheid. Zonder vrijheid is er geen mogelijkheid tot liefhebben. Ons leven is een geheel van dood, lijden en liefde. Het is niet toevallig dat de liturgie op deze dag de nadruk legt op de zegening van de paaskaars. Het licht (Jezus) dat de wereld heeft verworpen, schijnt nu in de duisternis.
Maar op deze paasmorgen stroomt ons geluk op uit het graf!!!
Pasen is de verrassing van Christus’ verrijzenis. Judas, de Schriftgeleerden en de Joodse overheidspersonen dachten dat zij die verrader en revolutionair voorgoed uitgeschakeld hadden, maar op deze Paasmorgen toont God dat Hij het laatste woord heeft. Jezus’ leerling, Maria Magdalena (Joh 20,1-9), wordt in het evangelie van vandaag ook helemaal verrast. Met al haar onbegrip, verwarring, opstandigheid, woede, ontgoocheling, verdriet, wanhoop, … gaat zij in tranen Jezus’ graf bezoeken om zijn dode lichaam te eren en een dankbare groet te brengen. Zij dacht er wellicht bij: ‘schandalig hoe mijn geliefde Meester als een misdadiger aan het kruis werd gehangen!’…
Maar wat een verrassing! Het graf is geopend en het lichaam is er niet meer. Vliegensvlug gaat Maria dit meedelen aan Petrus en Johannes. En die constateren dat de zwachtels en de zweetdoek er wel nog liggen. Maar wel op een afzonderlijke plaats. Een nog grotere verrassing: wat is hier gebeurd? Heeft het lichaam zich van alle banden losgemaakt? Zelfs die van de dood?...
De evangelist Johannes schrijft dat Maria heel vroeg in de morgen, nog in het halfduister, naar het graf is gegaan. Duisternis verwijst in de Bijbel altijd naar gebrek aan leven, naar noodlottige krachten en vooral naar afwezigheid van wijsheid. In het evangelie van Johannes duidt het bijzonder op ongeloof, afvalligheid, verzwakking van geloof. In het gelaat van Maria Magdalena vinden wij de talrijke gezichten van moeders en grootmoeders, kinderen en jongeren die gebukt gaan onder zoveel lijden en onrechtvaardigheid in onze soms duistere wereld. Zij weerspiegelen de gezichten van diegenen die ellendig en gemarginaliseerd moeten leven. In het gelaat van Maria zien wij dat van zoveel mensen die geminacht worden omdat zij arm, wees of door hun familie verlaten of zelfs verstoten zijn. Ook denken wij aan verkrachte volwassenen en minderjarigen, waaraan zelfs gewijde bedienaren van de kerk zich schuldig hebben gemaakt. In het gelaat van Maria zien wij eveneens mensen die slachtoffer zijn van corruptie en beroofd worden van hun rechten en verlangens. Eveneens het gezicht van gehuwde vrouwen die bedrogen en verlaten worden door hun echtgenoot…
Maar sedert die Paasmorgen geloven wij, ondanks alles, dat het licht schijnt in ons leven en dat wij al het kwade kunnen overwinnen aan de zijde van Christus. Met Hem zullen wij eens zetelen aan de rechterhand van de Vader, zoals Paulus schrijft in zijn brief aan de Kolossenzen (3,1-4). Pasen brengt ons een boodschap van leven dat sterker is dan de dood. Niet alleen hierna, maar reeds nu, als wij durven leven in de Geest, met de kracht en de moed van Jezus Christus. God heeft het laatste woord en dat is een woord vol barmhartigheid en liefde uitgesproken. Het is een woord dat wij als christenen mogen vertolken, in woord en in daad, en het brengen in het leven van medemensen, bijzonder van hen die het slachtoffer zijn van zoveel duisternis op deze aarde. Het ‘Halleluja’ zingen, is de moed en de durf, het doorzettingsvermogen van de eerste christenen blijven ‘tonen’, vol medeleven en medelijden, zoals Jezus Christus tot het einde van zijn leven heeft getoond… ‘Halleluja’ zingen is dat de gemeenschap van de gelovigen in Christus een long vormt die voortdurend geactiveerd wordt door de zuivere lucht die van bovenaf komt. Wij ademen het woord van God in (herbronning) en ademen dit woord uit naar de wereld (engagement).
Pater Guillaume Migbisiegbe
Pastoor- Moderator in de Parochie Heilige Lieven Gent-Noord
