Bezinning
Omzien naar mensen
Leven is soms bedreigend.
Vreemde mensen, andere gewoontes:
ze maken ons bang.
We hebben onze eigen manier van leven,
onze eigen traditie, onze eigen wetten.
Daarbinnen voelen we ons veilig.
We hebben er onze eigen plaats.
Traditie en gewoonterecht
kunnen ook beknellen.
Openheid naar anderen
kan erdoor in gevaar komen.
Eigenbelang en eigengereidheid
kunnen daardoor hoogtij vieren.
Wanneer we omzien naar mensen,
wanneer we ons door hen laten raken,
dan ontstaat er nieuwe ruimte.
De vreugde en het verdriet,
de zorgen en de blijdschap van anderen,
kunnen ons leven veranderen.
Omzien naar mensen
doet ons omkeren.
Het maakt andere mensen van ons.
Er komt tijd en ruimte vrij
waardoor de ander en ook wijzelf
nieuw en bevrijdend kunnen leven.
Als we met de ogen van ons hart
naar anderen omzien,
dan verleggen we grenzen
van onszelf naar anderen toe.
Daardoor mogen we ons voelen
als broers en zussen,
als kinderen van één en dezelfde God.
Omzien naar mensen
brengt Hem aan het licht.
Wim Holterman osfs
Bij de lezingen van 20 augustus
Vertrouwen is besmettelijk
Op zondag 17 augustus vieren we de liturgie van de twintigste zondag door het jaar.
Als eerste lezing klinkt er een passage uit de profeet Jesaja, een loflied op mensen die de gerechtigheid beoefenen en een belofte van God: “Mijn huis zal worden genoemd: een huis van gebed voor alle volken.”
Het evangelie komt uit Matteüs. Het vertelt de ontmoeting van Jezus met een Kananese vrouw.
Jezus en de Kananese vrouw
Bij dat evangelie citeren we een stuk uit een mijmering van de Nederlandse pastor Hans Boerkamp, werkzaam in het bisdom Utrecht:
“Jezus is moe.
Hij heeft net een felle woordenstrijd gehad met de Farizeeën.
Noem het maar gerust een confrontatie op het scherp van de snede.
Het ging over vasthouden aan de traditie met haar vele voorschriften of nieuwe wegen gaan waar kleine mensen groots worden.
Ze komen er niet uit … om moedeloos van te worden.
Jezus neemt de wijk, wijkt uit naar de streek van Tyrus en Sidon, het tegenwoordige Libanon. In de ogen van de Joden is dat onrein gebied.
Niet dat de mensen onrein waren, maar wie met heidenen omgaat loopt de kans dat hij/zij door onreine gedachten wordt besmet.
Het is het aloude adagium: ‘twee geloven op één kussen daar slaapt de duivel tussen’.
In dat onreine, ongelovige gebied wil Jezus tot rust komen.
Niemand kent hem, even de anonimiteit in duiken.
Misschien herkennen wij het … dat het je allemaal even teveel wordt, thuis of op je werk of in de kerk … en dat je even de stilte op zoekt. Even niks.
Maar dan gebeurt het. Een wanhopig niet-joodse vrouw zoekt genezing voor haar dochter ... En dan ziet ze Jezus. Je hebt van die mensen die, zonder dat ze iets zeggen, warmte uitstralen.
Ze ziet Jezus en zegt: ‘Man van God, Zoon van David, heb medelijden met mij, mijn dochter is vreselijk ziek. Bezeten door duistere machten.’
Het woord ‘Zoon van David, Man van God,’ dat heeft niemand van zijn eigen volk nog ooit tegen Jezus gezegd. Die buitenlandse vrouw wel!
Buiten je eigen kring is soms meer geloof dan binnen je eigen kring.
Jezus reageert niet. Zegt niks. Maar zijn leerlingen raken geïrriteerd door het geschreeuw en gedram van die vrouw en zeggen: ‘Stuur haar weg’.
Jezus draait zich om en zegt: ‘Eigen volk eerst …’
Ik zeg het maar even met eigen woorden. ‘Eigen volk eerst, voor jou heb ik geen tijd,
ik heb het al druk genoeg, nu even niet.’
Letterlijk staat er: ‘Ik ben gezonden naar de verloren schapen van het huis van Israël.’
Doordat Jezus reageert heeft de vrouw een voet tussen de deur.
Benaderde ze hem eerst nog indirect – van achteren – met haar geroep, nu gaat ze frontaal voor hem staan, knielt neer en zegt: ‘Heer, help me.’
Zeg maar eens nee …
Maar Jezus zegt: ‘Het is niet goed het brood van de kinderen te nemen en het aan hondjes te geven.’ In onze ogen een buitengewoon vernederende opmerking.
Jezus bedoelt met de beeldspraak dat zijn vizier gericht is op de kinderen van Israël … de andere volkeren scharrelen daar wat om heen. Ze liggen buiten Jezus’ vizier.
Herkenbaar, denk ik … Wat heb ik te maken met buitenlanders? Wat heb ik te maken met mensen die niet tot mijn eigen netwerk behoren? Ik heb mijn handen vol aan mijn eigen omgeving.
Maar de vrouw blijft volharden omdat ze een groter belang heeft, namelijk het belang dat haar kind beter wordt. Ze is zeer gevat en zeer strijdbaar en zeer beleefd en zegt:
‘Juist Heer, de hondjes eten graag wat kruimels die van de tafel van de Heer vallen.
Jezus is óm … wat een vertrouwen … Zo’n groot vertrouwen heeft hij in zijn eigen kring nog niet meegemaakt.
Als onderstreping van dat vertrouwen, van dat geloof, verdwijnt de bezetenheid van haar kind.
Wat betekent dat verhaal voor ons?
Dit verhaal moet bij de eerste christengemeenschap ingeslagen zijn als een bom. Het legt een problematiek bloot die tot in deze tijd waarneembaar is.
Matteüs schrijft zijn Evangelie voor joodse christenen. Maar er waren in die tijd heel veel heidenen, onreinen, die de joodse wet de joodse identiteit niet kenden. Ze wilden lid worden van de joods-christelijke gemeenschap. Dat gaf geweldige spanning.
Ze waren als migranten die in groten getale kwamen. Dezelfde woorden die wij vandaag gebruiken zullen ongetwijfeld ook in die tijd geklonken hebben: eigen volk eerst … ze moeten zich wel aanpassen … ze moeten onze taal en onze mores leren … we moeten oppassen dat we onze eigen identiteit niet verliezen.
Juist dit verhaal werkt als een spiegel. Als we erin durven te kijken, daagt het uit tot zelfonderzoek. Waar het om gaat, is dat de bezetenheid uit je huis, uit je gemeenschap, uit je hart verdwijnt. Bezetenheid ontstaat als er angst in het spel is. Dan slaat de duivel toe met harde hand, met harde woorden, met afwijzing en uitwijzing.
Die vrouw uit Libanon, uit Tyrus en Sidon of waarvandaan ook, die zegt: ‘Geef me een kruimeltje van je liefde, van je barmhartigheid, opdat ik me thuis voel in een vreemd land, opdat ik me kind voel van de Almachtige …’
Wie kan zo’n kruimeltje weigeren? Jezus ging óm door het geloof van die ongeziene vrouw.”
Tot zover pastor Boerkamp.
De vrouw versloeg Jezus met zijn eigen vergelijking, ving hem in zijn woorden. En Jezus weet even niets meer te zeggen en kon dan vervolgens enkel maar de vrouw gelijk geven én dus gehoorgeven aan haar smeekbede.
Dankzij de vrouw verlegde Jezus zijn grenzen. Haar vertrouwen opende hem de ogen en deed hem verder kijken dan Hij uit zichzelf deed.
De Werkgroep Liturgie
