Misschien zag u tijdens de maand januari wel de film Lourdes op TV. Een film uit 2020 waarin de documentairemakers Thierry Demaizière & Alban Teurlai met hun camera commentaarloos een aantal bedevaarders naar en in Lourdes volgden en vervolgens de krachtige beelden voor zichzelf lieten spreken. Een aangrijpend verhaal dat wel even blijft hangen en aanleiding is om even stil te staan bij de boodschap van Lourdes en de figuur van Bernadette wiens feestdag op 18 februari gevierd wordt.
Het begin
Heel wat lezers zijn wellicht reeds op bedevaart naar Lourdes geweest. Lourdes was ooit een onbekend dorp van zo’n 3000 inwoners aan de voet van de Franse Pyreneeën tot de verschijningen van Maria in 1858 aan de kleine Bernadette plaatsvinden en maken dat deze plek weldra over heel de wereld gekend is. Achttien maal zullen ze mekaar zien tussen 11 februari en 16 juli. Alles speelt zich af aan de voet van de rots ‘Massabielle’ aan de rivier die uit de bergen komt: de Gave.
Wie was Bernadette?
Bernadette werd als oudste geboren in het gezin Soubirous op 7 januari 1844. Haar vader was molenaar in de Moulin de Boly. Omdat haar mama niet genoeg moedermelk had, bracht men Bernadette naar een voedster in Bartrès, een dorpje op 5 km van Lourdes. Van de tien jaar in de molen zegt Bernadette later dat het de gelukkige jaren waren ‘in de molen van het geluk’. Economisch begon het slechter te gaan en de ouders van Bernadette kregen geldzorgen en moesten uiteindelijk de molen die ze huurden, verlaten. Ze werden ondergebracht in ‘Le cachot’, dat ooit een gevangenis was, waar ze met het gezin op een heel kleine oppervlakte moesten samen leven. Ondanks de armoede vormen ze een goed gezin waar men mekaar graag ziet en samen bidt. Op haar 13 jaar gaat ze terug naar Bartrès om er de schapen te hoeden en zo haar ouders te ondersteunen. Ze zou graag haar eerste communie doen, ze is al 14 jaar als ze terug naar Lourdes komt in 1858 om zich voor te bereiden op die eerste communie.
De ontmoetingen met de Dame in het wit
Haar ouders wonen nog in Le Cachot en het is vandaar dat Bernadette de ochtend van 11 februari vertrok om hout te gaan sprokkelen aan de grot van de Massabielle. Hoewel de bomen niet bewegen hoort ze plots een sterk geruis. Boven de grot ziet Bernadette een jong meisje die haar glimlachend aankijkt. ‘Aqueró’, zo noemde Bernadette in het begin degene die ze gezien had. Aqueró betekent in de streektaal van de Bigorre: ‘dat daar’.
Op 18 februari gaat Bernadette terug en de ‘dame’ vraagt haar in de plaatselijke taal om gedurende 14 dagen terug te komen. Op 25 maart maakt de ‘dame’ zich bekend als Maria, “Ik ben de Onbevlekte Ontvangenis”. Vier jaar eerder was dit een dogma binnen de Kerk geworden dat Bernadette zeker niet kende noch begreep. Ze liep naar de pastoor, steeds weer die vreemde uitdrukking herhalend om het niet te vergeten. De pastoor die lang sceptisch was gelooft haar nu en zal haar ook verdedigen tegenover de autoriteiten die Bernadette ondervragen. Bij een nieuwe ontmoeting vraagt de ‘dame’ haar water te drinken van een verstopte bron bij de grot. Sommige mensen houden Bernadette voor een kleine bedriegster; maar ze blijft steeds kalm haar boodschap herhalen: “ ik moet het u niet doen geloven, ik moet het u alleen maar zeggen”. Ze wilde er geen profijt uit halen, noch voor zichzelf, noch voor haar familie. Het was gewoon dienst aan de Kerk. In 1862 verklaart de bisschop van Tarbes, Mgr. Laurence de verschijningen officieel. Het is intussen veel te druk geworden en in 1866 zal Bernadette Lourdes verlaten. Ze gaat naar het klooster in Nevers waar ze als zuster Marie-Bernard verblijft tot ze in 1879 op de leeftijd van 35 jaar sterft.
De symbolen van Lourdes
De rots
In de film Lourdes toont de openingsscene handen die langs de rotswand in de grot glijden. Voor pelgrims is de rots aanraken God omarmen, Hij die zo sterk is als een rots. Grotten waren in de geschiedenis vaak plekken waar mensen zich terug trokken, een soort schuil- en bezinningsplaats. Bernadette zei over de grot: “Het was mijn hemel”. De ruimte nodigt je uit om binnen te gaan en in het spoor te treden van miljoenen bedevaarders voor u.
Het licht
Op 19 februari kwam Bernadette met een gezegende kaars in de hand bij de grot. Gedurende de hele tijd van de verschijning hield ze de kaars brandend. Vooraleer ze vertrok vroeg de ‘dame’ de kaars achter te laten bij de grot. Sindsdien branden er dag en nacht kaarsen aan de grot. En elke avond opnieuw trekt de lichtprocessie uit met mensen die hun geloof en vertrouwen uitzingen.
Het water
25 februari vraagt de ‘dame’ aan Bernadette: “Ga drinken aan de bron en was u er”. Wat eerst nog een modderachtig iets was groeide uit tot een heldere bron. Het is doodgewoon water zonder genezende kracht of bijzonder eigenschappen. De populariteit van het Lourdeswater komt door de wonderen. De genezen personen hebben er van gedronken, er zich laten in onderdompelen of er zich mee ingewreven. Bernadette zei zelf: “ Men neemt het water als en medicament… Men moet geloof hebben, men moet bidden: dit water heeft geen enkele waarde zonder het geloof.” Het water van Lourdes staat vooral symbool voor het water van het doopsel.
De pelgrims
Bij de eerste verschijning was Bernadette alleen vergezeld door haar zus Toinette en een vriendinnetje Jeanne Abadie. Daarna komen er steeds meer mensen toegestroomd als in enkele weken tijd Lourdes uitgroeit tot ‘de stad van de wonderen’. Na de officiële erkenning van de verschijningen door de Kerk in 1862 werden de eerste lokale bedevaarten georganiseerd en de internationale dimensie kwam er in het begin van de 20e eeuw en vooral na de tweede Wereldoorlog. Je ontmoet er heel de wereld en toch voelen pelgrims er zich thuis. Net die ontmoetingen maken een bedevaart zo bijzonder.
De zieken en hun begeleiders
Wat de gewone bezoeker altijd treft is de aanwezigheid van zieken en mensen met een handicap. Iedereen die door het leven op één of andere manier gekwetst werd kan in Lourdes een zekere troost vinden. Officieel komen er jaarlijks 80.000 zieken of mensen met een handicap uit vele landen naar hier. Ondanks de pijn en de lasten voelt men hier vrede en vreugde. Het zien van de zieken ontroerde in het begin zo sterk dat sommigen spontaan hun hulp aanboden. Het zijn de vele ziekenhelpers en -helpsters. Maar het zijn vooral de genezingen van het hart die ongezien gebeuren die iets vertellen over ‘het wonder van Lourdes’. De beleving aan de binnenkant geeft heling en kracht om gelovig verder te gaan. Niet spectaculair maar wellicht het echte wonder van Lourdes.
Ten slotte: vertel het verder…
Wie ooit als bedevaarder in Lourdes was blijft er over spreken, over wat hij of zij daar heeft meegemaakt. Omdat het zo raakte en diep blijft inwerken. Een pelgrim keert anders terug dan hij vertrok. Ook Bernadette vertrok anders van de grot dan dat ze er gekomen was. Op 2 maart 1858 vraagt Maria haar: “Ga aan de priesters zeggen dat men hier een kapel bouwt en dat men hier in processie komt”. Dat wordt het pastoraal thema in Lourdes voor de komende drie jaren. Het laat denken aan die andere woorden uit het evangelie: “Ga naar mijn broeders en ga hen zeggen” (Joh 20, 17). Dit zijn de eerste woorden van de verrezen Heer, aan een vrouw, Maria van Magdala. “Ga zeggen”, dit zijn de woorden van Maria aan een vrouw, Bernadette Soubirous. ”Ik heb de opdracht om het u te zeggen, niet om het u te doen geloven”, dit was de houding van Bernadette elke keer wanneer zij doorgaf wat ze zélf ontvangen had. Haar ontvankelijkheid en haar kracht vormen de kern van haar boodschap. Ze wilde mensen laten delen in haar rijke ervaring en mee naar de bron van licht en kracht brengen. Sinds Bernadette kwamen miljoen pelgrims langs in Lourdes en doen nog steeds hetzelfde: hun kwetsuren en lasten neerleggen bij de grot, een kaars branden bij hun zorgen en hun angst, hun ervaringen en dankbaarheid uitspreken om dan terug te keren met diepe vriendschap en vrede in hun hart.
Wie op bedevaart gaat plaatst zich in die lange rij van mensen onderweg, als één grote Kerkgemeenschap; de processies in Lourdes zijn daar een mooi beeld van.
Laten we met het licht in onze handen en hoop in ons hart verder stappen op onze geloofsweg.
Pastor Guido
https://www.lourdes-france.org/nl/ voor als je meer wil weten van Lourdes
