We beëindigden de Paastijd met het Pinksterfeest en als een soort synthese van wie God voor ons is, vierden we nog het feest van de Drie-Eenheid, God als Vader, Zoon en Geest.
Dan denken we misschien: ‘nu is het wel genoeg met feesten, laten we maar terug naar de gewone, normale tijd terugkeren’. Maar neen, de kalender van de Kerk reikt ons nog een paar feestdagen aan: Sacramentsdag waarmee we zondag de vieringen terug opnemen en het feest van het Heilig Hart van Jezus.
Heilig Hart van Jezus
U kent de beelden wel: een beeltenis van Jezus die met zijn ene hand zegent en met de andere naar zijn hart wijst. Een hart dat op zijn borst ligt en niet erin. In menige Vlaamse huiskamer of kerk waren of zijn ze te vinden: een Heilig Hartbeeld. Soms alleen als buste maar vaak ook een volledig beeld. En dit op dorpspleinen zoals in Neerpede. Daar omarmt Jezus de wereld en iedereen die er Hem kijkt. Op de sokkel de namen van de gesneuvelden uit beide wereldoorlogen. Ook bij ons thuis stond zo’n beeld van Jezus die me zijn hart toonde. Ik vond er eerder iets vreemds aan. Ik wilde van de hele Jezus houden en niet bepaald van één lichaamsdeel. Kortom ik begreep het niet zo goed. Hoe kwam het dat een inwendig menselijk orgaan tot een uitwendig teken werd, een voorwerp van verering werd?
Hart en taal
Het hart neemt een belangrijke plaats in ons lichaam in, het is er de motor van. Als het ophoudt met kloppen, houdt ook ons leven op. Het is vitaal en dus komt het ook vaak voor in ons taalgebruik: ‘ik ben er het hart van in’, ‘ik heb er het hart niet naar’, ‘je met hart en ziel aan iets wijden’, ‘een hartig woordje met iemand spreken’ en meer recent: ‘hart boven hard’. Uitdrukkingen die ons vertellen dat telkens wanneer het om kerndingen gaat, het hart mee gaat spelen. Daar komen gevoel en verstand samen en van daaruit gaan we keuzes maken en beslissingen nemen.
Hart en de bijbel
Ook de Bijbelse mens kende reeds het grote belang van het hart. Heel de bijbel is een rijke vindplaats bij uitstek als het gaat om het hart. Van Genesis tot het boek van de Openbaring staat het vol uitspraken en zinnen waarin het hart genoemd wordt. Steeds opnieuw klinkt het, dat net in het hart, God de mensen doorgrondt en hen wil raken opdat hun hart vrij en puur wordt. In tientallen psalmen richt de mens zijn hart, vol vreugde tot God, maar evengoed met een gebroken en vermorzeld hart. Het hele gamma aan gevoelens die het menselijk hart kent, komt er aan bod, met het mooi stukje uit Psalm 139: ‘Doorgrond mij God en peil mijn hart’. In de joodse wet is het eerste gebod “Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart, geheel uw ziel en geheel uw verstand.” En Jezus trekt het verder open naar de naaste: “Het tweede, daarmee gelijkwaardig: “Gij zult uw naaste beminnen als uzelf. Aan deze twee geboden hangt heel de Wet en de Profeten.” Dat raakt de kern van dit feest: het beminnen.
Hart en gebed
In ons bidden heeft het hart een centrale plaats. Bidden is geen rationele bedoening maar een ontmoeting tussen mens en God, van spreken en luisteren. Het is een relationeel gebeuren en net als in een relatie tussen twee mensen speelt het hart daarin een cruciale rol. Zoals mensen één van hart en geest willen worden is dat ook op religieus vlak. Kunstenaars beeldden daarom vaak deze vereniging tussen God en mens uit via een uitwisseling van hart: een biddende mens geeft het eigen hart aan Christus, die in ruil zijn hart geeft. Zo komt het dat het hart van Jezus een voorwerp van devotie kon worden. Je kon er naar verlangen, je richten tot Zijn hart, je toewijden aan God met heel je huisgezin. Niet verwonderlijk dus dat dit beeld zijn plaats op de schouw kreeg. Het toonde de intentie van de bewoners van het huis.
Het feest van Jezus’ liefde.
De kern van het feest is dus het beminnen zoals Jezus het deed. Het was vanuit een groeiende devotie tot het Hart van Jezus als centrum van Gods liefde voor de mensen dat de toenmalige bisschop van Rennes in 1672 toestond om deze liefde liturgisch te vieren.
De viering op een vrijdag verwijst naar Goede Vrijdag, de dag van Jezus’ lijden en sterven.
In de verering van het heilig Hart van Jezus krijgen zijn liefde en barmhartigheid een concrete gestalte. Jezus’ hart staat symbool voor al de liefde, al de compassie, die Christus voor ons heeft. Maar evenzeer voor al het lijden dat Hij hiervoor heeft moeten ondergaan. Daarom blijft de spiritualiteit van het heilig Hart van Jezus nauw verbonden met het Kruis van Jezus. Een passage uit het Evangelie volgens Johannes, waar Jezus’ zijde door een lans doorboord werd en waaruit bloed en water stroomden, speelt in deze mystieke verering een grote rol. Daarbij is het hart van de Gekruisigde doorboord en bron van de sacramenten en de Kerk geworden. “Wel doorstak een van de soldaten met een lans zijn zijde, en meteen kwam er bloed uit en water.” (Joh. 19, 34)
Uitnodiging tot beminnen
De tweede lezing van dit feest uit de eerste Johannesbrief is één grote uitnodiging om te beminnen en zo in God te wonen: “Vrienden, laten wij elkander liefhebben, want de liefde komt van God. Iedereen die liefheeft is een kind van God, en kent God. De mens zonder liefde kent God niet, want God is liefde…Hierin bestaat de liefde: niet wij hebben God liefgehad, maar Hij heeft ons liefgehad en Hij heeft zijn Zoon gezonden om door het offer van zijn leven onze zonden uit te wissen. Vrienden, als God ons zozeer heeft liefgehad, moeten ook wij elkander liefhebben. Nooit heeft iemand God gezien, maar als wij elkaar liefhebben, woont God in ons, en is zijn liefde in ons volmaakt geworden.” Johannes op zijn best in het begrijpen waar het bij Jezus’ boodschap om ging: beminnen want dan pas ken je God.
‘Kom allen tot Mij’
Deze uitnodiging doet Jezus zelf: ieder die moe is en gebukt gaat onder lasten, mag tot Hem komen. (Matteüs 11,25-30). “Ik zal u rust en verlichting schenken…Leer van mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart en gij zult rust vinden voor uw zielen, want mijn juk is zacht en mijn last is licht.” In de uitlopers van deze Coronacrisis mogen we dus met onze zorgen en onze vermoeidheid tot bij Jezus komen. Als bij een moeder, als bij een papa die hun kinderen willen troosten en omarmen als ze zich wenend of bedrukt tot hen wenden. Een uitnodiging van Jezus om ook dan in die relatie met Hem te gaan staan, Hij de bron van alle liefde en alle leven. Maar vooral om met Zijn Liefde in het leven te staan!
We wensen jullie een mooie feestdag van de liefde van Christus toe!
‘Een vuurwerk van tederheid’ Erwin Roosen
Als de drukte van het leven
je klein heeft gekregen,
als ontgoochelingen en verdriet
je alle vreugde hebben ontnomen,
kom dan naar Mij – zegt God-
deel in mijn liefde
en warm je aan het vuur
van mijn tederheid.
Stem je leven af
op de hartenklop van Jezus
en ervaar hoe Hij aan mijn liefde
een concreet gezicht heeft gegeven.
Leer van Hem
hoe je in Mij kunt geloven
en geluk kunt vinden.
Laat mij jouw hart boetseren
naar het model van zijn hart:
eenvoudig en zachtmoedig,
vol van vrede en gerechtigheid.
