22 jaar terug verkochten we het huis van onze ouders. Tien jaar later stond het terug te koop. De prijs was verdrievoudigd. Goed, er was centrale verwarming en een badkamer ingekomen maar de prijsverhoging leek me toch buiten proportie. Intussen zijn we nog eens tien jaar later en de woonmarkt is alleen maar duurder geworden. Ook de huurprijzen swingen de pan uit. Wie kan dat nog betalen, als je moet leven van een uitkering of rondkomen met een minimumloon? We kennen de problematiek, vooral in onze stad en we worden er soms moedeloos van zodat we zelfs niet de zin vinden om er ons nog in te verdiepen. Waar liggen de oorzaken en wat kan er aan gedaan worden? We doken in het campagnedossier van Welzijnszorg en lichten er een aantal elementen uit.
Campagne van Welzijnszorg
Reeds het tweede jaar op rij kaart Welzijnszorg deze problematiek aan tijdens haar Adventscampagne. We citeren: “Na de campagne van 2020 weten we dat het recht op wonen vooral een fictief recht is. Er zijn sociale woningen, maar veel te weinig. Er zijn huursubsidies, maar veel te weinig. Dat gebrek aan goede, betaalbare woningen maakt dat het drummen is op de woonmarkt. Schaarste betekent concurrentie, en concurrentie zorgt voor uitsluiting en discriminatie. Daar zoomen we met deze campagne op in. Op die moeilijke weg, een weg met drempels en obstakels. Drempels rond moeilijke toewijzingsregels en weinig flexibiliteit in sociaal wonen. Discriminatie, waardoor mensen geen kans maken op een woning. Uitsluiting van mensen die geen vaste verblijfplaats hebben en dus dak- of thuisloos zijn.”
Onleefbaar maar ook onaanvaardbaar
Wat maakt dingen soms onleefbaar? Welzijnszorg zet het op een rijtje: “De uitsluiting is soms heel actief en bewust, letterlijk de deur in iemands’ gezicht slaan. Dat keer op keer meemaken, maakt moedeloos, is onleefbaar! Ook de woningen waar mensen dan wel in terecht komen, als slachtoffers van huisjesmelkers, zijn onleefbaar. Uit huis gezet worden met vier kinderen? Onleefbaar! Keer op keer smoesjes horen van zodra je familienaam valt of ze je huidskleur zien? Onleefbaar! Geen plaats in de nachtopvang en dan maar op straat moeten slapen? Onleefbaar! Een sociale woning niet kunnen weigeren, ook als de kinderen dan een uur te voet naar school moeten? Onleefbaar! Uitsluiting en discriminatie Op de private huurmarkt gaan eigenaars er van uit dat zij mogen kiezen wie er in hun woning komt wonen. Natuurlijk verwachten ze dat hun woning goed onderhouden wordt en dat de huur regelmatig betaald wordt. Maar in de zoektocht naar een geschikte huurder laat een verhuurder zich soms leiden door veralgemeningen, vooroordelen of stereotypes. Wonen: een gunst en geen recht? Onaanvaardbaar! “
Recht op wonen
“Na de campagne van 2020 weten we dat het recht op wonen vooral een fictief recht is. Er zijn sociale woningen, maar veel te weinig. Er zijn huursubsidies, maar veel te weinig. Dat gebrek aan goede, betaalbare woningen maakt dat het drummen is op de woonmarkt. Schaarste betekent concurrentie, en concurrentie zorgt voor uitsluiting en discriminatie. Daar zoomen we met deze campagne op in. Op die moeilijke weg, een weg met drempels en obstakels. Drempels rond moeilijke toewijzingsregels en weinig flexibiliteit in sociaal wonen. Discriminatie, waardoor mensen geen kans maken op een woning. Uitsluiting van mensen die geen vaste verblijfplaats hebben en dus dak- of thuisloos zijn. Niet alleen op basis van huidskleur, maar ook omwille van het alleenstaand-zijn of een laag inkomen hebben. Zo’n motieven kunnen nooit een rechtvaardiging vormen om een kandidaat-huurder te weigeren. Discriminatie ontzegt mensen hun recht op wonen en is wettelijk verboden. Het hobbelige pad naar een sociale woning Soms laat de kwaliteit te wensen over en ook de ligging van de sociale woonwijken is lang niet altijd ideaal. Buiten het centrum, moeilijker bereikbaar en langs industriezones. Bewoners van een sociale woning voelen zich ook letterlijk aan de kant gezet. Buiten het centrum, buiten de samenleving. Ook de kwaliteit van de dienstverlening laat soms te wensen over. Het tekort aan sociale woningen maakt de wachttijd heel lang. De overheden vinden het moeilijk om de schaarse woningen eerlijk te verdelen. Dus geven ze voorrang aan mensen met een ‘lokale binding’. Wie om allerlei redenen in het leven vaak moest verhuizen, maakt daardoor minder kans. En nieuwkomers worden zo ook uitgesloten van het recht op een woning.
Hoopvolle projecten
Welzijnszorg lijst ook een aantal projecten op die vooral dak- en thuislozen vooruit willen helpen:
Het Housing First Belgium-experiment (HFB) . Housing First is een term in de hulpverlening aan chronische dak- of thuislozen die overgewaaid komt uit de Verenigde Staten. ‘Housing First’ kan je vertalen als ‘Eerst een woonst’. Hierbij is de woning het startpunt in plaats van het einddoel. Vooraleer een hulpverleningstraject wordt opgezet, wordt een woning aangeboden. Dat is een grote ommezwaai tegenover de traditionele hulpverlening waarbij mensen klaargestoomd worden om zelfstandig te kunnen wonen. In België ging Housing First in augustus 2013 van start in Brussel, Antwerpen, Gent, Charleroi en Luik. De projecten werden verlengd en projecten in Hasselt, Sint-Jans-Molenbeek en Namen werden toegevoegd. Ook in Kortrijk en in Genk en Sint-Truiden werden projecten opgezet. De huisvesting zelf gebeurde voor de meeste van deze projecten via samenwerkingen met sociale huisvesting, dit bevordert de woonzekerheid van de deelnemers.
De Achthoek, een initiatief van vzw Work in Progress, biedt ondersteunend wonen aan, zonder veel voorwaarden of leefregels. In dit huis in Harelbeke kunnen vier personen met een psychische kwetsbaarheid een thuis vinden met ondersteuning op maat. Ze richten zich specifiek op alleenstaanden met een psychische kwetsbaarheid die vaak bij andere initiatieven uit de boot vallen.
BBB+: is eigenlijk geen woonoplossing, maar op opvangsysteem specifiek gericht op mensen zonder wettig verblijf. De BBB staat voor ‘Brood, Bad, Bed’; de traditionele minimale dienstverlening die de overheid aanbied aan daklozen en asielzoekers. Het gaat dus over een opvangsysteem.
Melding Tijdelijk Wonen: dit is een systeem waarbij je (minimaal) een kamer in je gezinswoning kan laten bewonen door iemand buiten het gezin, zonder dat je vergunningsplichtig bent en zonder dat dit een effect heeft op je gezinssamenstelling. Het systeem is enkel toegankelijk voor erkende vluchtelingen en voor mensen die dakloos zijn geworden na een plotselinge onbewoonbaarverklaring (bijvoorbeeld na een brand, overstroming, ...) Dit is natuurlijk geen permanente woonoplossing maar dit systeem biedt toch mogelijkheden. Zeker voor nieuwkomers die hierdoor ook hun sociaal netwerk uitbouwen en wiens integratie wordt bevorderd.
Waakzaam zijn in deze Advent is ook ons laten raken door deze zorgen rond wonen van vele mensen; mee zorgen dat mensen een onderdak vinden. Ons steentje bijdragen aan de projecten van Welzijnszorg, zo worden vele steentjes tot een huis om in te wonen Ook Jozef en Maria waren ooit op zoek naar een onderdak in Betlehem. Laten we ze nu niet opnieuw in de kou staan…
Pastor Guido met dank aan het campagnedossier van Welzijnszorg
