Dit wensen we graag toe aan mensen die ziek zijn, zeker als ‘veel beterschap’ niet écht van toepassing kan zijn. Zware of chronische ziekte raakt ons soms wel eens dieper dan we laten zien. Dit geldt zowel voor wie het aan den lijve ervaart als voor wie iemand omringt met zorg en vriendschap. Sterkte is ook Gods wens en genade voor wie met zijn gezondheid worstelt. We beleven en vieren dit op verschillende momenten maar vooral in de ziekenzalving. Het is een sacrament met verre en diepgaande wortels…
Kijk maar naar Jezus
Vaak denkt men aan de brief van Jakobus waar enkele zinnen spreken over wat men moet doen als iemand ziek is: ‘Laat iemand die ziek is de oudsten van de gemeente bij zich roepen; laten ze voor hem bidden en hem met olie zalven in de naam van de Heer. Het gelovige gebed zal de zieke redden, en de Heer zal hem laten opstaan.’ (Jak.5,14-15). Uit de context blijkt dit niet als iets nieuws maar iets dat al gebruikelijk is in die eerste christengemeenschappen. Het klinkt als een aansporing: doe dit maar, zo is het goed.
Eigenlijk is het helemaal niet vreemd dat van in het begin er aandacht en zorg is voor zieken. Kijk gewoon maar naar wat Jezus deed. Geen pagina in het evangelie of er is wel sprake van zijn aandacht en zorg voor wie ziek is of leeft met een beperking. Er zijn heel wat genezingsverhalen. Die verhalen stellen ons veel vragen maar als we ze schrappen verdwijnt er veel blijde boodschap uit het evangelie. Misschien is het beter te zoeken naar de juiste vragen en vragen als ‘Gebeurde dat echt allemaal zo eenvoudig? Is het wel zo gebeurd?’ eventjes opzij te zetten. Ze drukken ons verlangen uit naar een wondere genezing, die jammer genoeg maar uiterst zeldzaam is in deze tijd... Slechts één vraag lijkt me werkelijk van belang: wat zegt zo’n genezingsverhaal me over God? Elk verhaal opnieuw leert me dat te geloven in een God van leven en liefde, van zorgzaam omgaan met elkaar. En, heel belangrijk in Jezus tijd, ziek worden heeft niks te maken met gestraft worden. We wéten het wel maar toch speelt het onderhuids nog altijd weer opnieuw mee als die vraag opkomt: ‘Waarom moet mij dat overkomen?’ Onze God omringt zieken met zijn tederheid. Dat beleefde Jezus in woord en daad.
Het evangelie beschrijft enkel verhalen over fysieke ziekte en genezing. Toch is er ook vaak aandacht voor het mentale welzijn. Hoe vaak zegt Jezus geen genezing toe die ook vergeving, bevrijding van angst, integratie,… inhoudt. En welke mentale problemen mogen we tussen de lijntjes lezen als het gaat over het verdrijven van demonen?
Nabijheid
Vandaag willen we er als Kerk zijn voor zieken en bejaarden. Bezoeken thuis of in de woonzorgcentra, telefoontjes in en buiten lockdown en quarantaineperiodes. Een korte ontmoeting op de stoep of ergens bij een tas koffie/pint bier, alles is mogelijk, gepland of zomaar. Niets is zo deugddoend als vriendschap en het maakt de weg open als er nood aan hulp is. ‘Moest er iets zijn, hier is de sleutel.’ ‘Zou iemand met me mee kunnen gaan naar…’ ‘Ken je iemand die me kan voeren naar … of iemand die die papieren eens kan bekijken en het me uitleggen.’ Mensen die alleen vallen en geen familie dichtbij hebben, kunnen soms wat steun gebruiken.
Maar er zijn ook de meer zeldzame momenten waar we als christenen samen zijn, ziek en gezond samen. Momenten waar we thuis of elders samen bidden en/of de communie ontvangen. Er is geen grotere verbondenheid met God en met elkaar dan dit gebroken en gedeelde brood: com-uni. Bij zieken is het een kort, vaak intens, samen bidden, waarbij zorgen en hoop worden gedeeld. Het kan deugd doen, zowel voor de zieke als voor de pastor.
Zo ook het samen bidden of eucharistie vieren in een woonzorgcentrum. De praktische omstandigheden zijn er niet altijd ideaal -Ik moet nogal eens opboksen tegen het zingen en roepen van enkele parkieten- maar stilletjesaan komt er een gevoel van verbondenheid. En wie eventjes, of langer, wegdommelt wordt meegedragen door de anderen.
Een ziekenzalving
Soms verlangt men naar een ziekenzalving, dat moment waarop men Gods tederheid mag ontvangen doorheen een persoonlijke handoplegging en een zalving terwijl een vertrouwenspersoon achter je staat. Een zachte aanraking en schroomvolle woorden die doen denken aan opstanding. ‘Het sacrament van de ziekenzalving is een krachtige hulp voor wie ziek is of door ouderdom getekend. Last en lijden hoeft men immers niet alleen te dragen. Het sacrament helpt te vertrouwen op Gods liefdevolle nabijheid, ook in momenten van angst. De ziekenzalving kan men ontvangen in een gemeenschappelijke viering in de kerk of individueel thuis of in een woonzorgcentrum’, staat er te lezen op onze website. Het is sterkte ervaren omdat men er niet alleen voor staat en mag steunen op Gods in-wezigheid. Oude woorden en gebaren maken ons deelgenoot van die eeuwige geschiedenis tussen God en mens.
Zo’n moment willen we in februari aanbieden in een tweetalige viering in St Jozef (zie hieronder). Maar in maart ook in één van de woonzorgcentra. Een ziekenzalving kan ook gewoon bij je thuis in de salon gebeuren, met of zonder veel familie.
Loslaten
Vaak wordt een ziekenzalving nog gelinkt aan het stervensuur. Ja, ook dan is er kracht nodig, maar niet meer de kracht om te genezen en te leven, men vraagt de kracht om te kunnen vertrouwvol loslaten. Het eigene van de ziekenzalving is eigenlijk dat ze de weg naar het leven open houdt. Daarom kan je haar ook meermaals ontvangen. Het is mooier als ze wat vroeger gebeurt in een ziekte-stervensproces.
Maar op het stervensuur zelf, als je iemand moét laten gaan, krijgt de ziekenzalving een andere rol toebedeeld. Ze begeleidt om de laatste stap te zetten en het leven los te laten. Op dat ogenblik kan echter ook een zegeningsritueel even zinvol en mooi zijn. Zeker als de stervende zelf nog weinig bewust is van wat er gebeurt en vooral de familie er aan houdt om hem/haar al biddend aan Gods handen toe te vertrouwen.
(pastor Tite)