Op het hoogfeest van Pinksteren, worden hier bij ons in Anderlecht elf jongeren gevormd op hun weg als jonge christen: Matteo, Théo, Ninon, Téo, Peter Ilias, Maja, Dominik, Weronika, Penelope, Alessandro en Flavia Negen van hen ontvangen dan ook voor de eerste maal Jezus in de eucharistie en ‘doen zo hun eerste communie’.
50 dagen na Pasen
Laten we eerste even stil staan bij dit feest van Pinksteren. 50 dagen na Pasen vieren we de gave van de Geest. Op de vijftigste dag na het joodse 'Pesach', wordt bij de joden het Wekenfeest of Sjawoeot gevierd. Oorspronkelijk was dit joodse feest een landbouwfeest, een dankfeest voor de eerste vruchten van de graanoogst. Om deze dankbaarheid, na een lange periode van vermoeiende oogstwerken, tot uitdrukking te brengen, stond een samenkomst in de tempel en offers van de eerste opbrengst van de oogst, maar ook van enkele 'eerstelingen' van het vee op het programma (cf. Leviticus 23,15-21). Later werd dit feest ook in verband gebracht met de verbondssluiting op de berg Sinaï. God gaf immers de 10 geboden aan zijn volk. Zo evolueerde dit feest van een 'landbouwfeest' naar een 'herdenkingsfeest' van het verbond van God met Israël.
Naam Pinksteren
Omdat dit feest de paasperiode afsloot en de vijftigste dag van die periode was, werd dit in het Grieks Pentekostè genoemd, waarvan ons woord Pinksteren afgeleid is. Er zijn nog twee andere parallellen die we kunnen vinden met dit joodse feest:
- Christenen hebben dit feest op hun manier geduid als de eerste oogst van de verkondiging van de blijde boodschap. En die eerste oogst was: de Heilige Geest die ervoor zorgde dat de leerlingen de moed kregen om deze boodschap naar buiten te brengen.
- Waar binnen het joodse Wekenfeest gesproken wordt over 'eerstelingen' van het vee, duidden christenen Pinksteren als het feest van de 'eerstelingen van de Kerk' dankzij de Geest die Jezus schonk aan zijn leerlingen. Volgens de Handelingen van de Apostelen lieten 3000 mensen zich dopen. Het verwondert dan ook niet dat Lucas Pinksteren verstaat als een nieuw 'Sinaïgebeuren', een gebeuren waaruit de Kerk ontstaat.
Wat betekent dat nu: gevormd worden?
De Fransen en ook de Engelsen gebruiken ‘confirmation’ om dit sacrament aan te duiden. Het betekent bekrachtiging, bevestiging: het vormsel bekrachtigt en ontvouwt het doopsel. De vormelingen hernieuwen trouwens tijdens de viering hun doopbeloften. Door het vormsel word je sterk en krachtig gemaakt om Jezus te volgen. Samen met het doopsel en de eucharistie maakt het vormsel deel uit van de initiatiesacramenten. Zij wijden ons in het geloof als christen. In het vormsel krijgt de gedoopte een bijzondere kracht door de H. Geest, waardoor hij de kracht heeft om in zijn of haar leven te getuigen van Jezus Christus en naar zijn voorbeeld te leven.
Een beetje geschiedenis
Onze vormelingen hebben een jaar kennis gemaakt met Jezus en dan volgden twee jaar van initiatie die hen voorbereidden op het vormsel en ook de eucharistie, de eerste Communie. Dat was met de Coronapandemie niet zo eenvoudig. Dat ingroeien in ons geloof heeft allerlei vormen van voorbereiding gekend. Bij de eerste christenen werd men als volwassen gedoopt en gevormd en ontving men Christus in de eucharistie. Het doopsel, was het sacrament dat de innerlijke bekering weergaf. Het vormsel, was het sacrament waarbij de opname van de gedoopte in de gelovige gemeenschap werd bevestigd en de eucharistie is dan het sacrament van de verbondenheid met de gemeenschap in Jezus Christus.
Later wordt de kinderdoop zo algemeen dat de voorbereidingstijd wegvalt. Het doopsel en het vormsel worden door de bisschop gegeven. Nog later worden doop en vormsel van elkaar gescheiden omdat de bisschop niet bij elk doopsel aanwezig kon zijn. Ook doop en eerste communie gebeuren stilaan apart. Het is in 1910 dat paus Pius X de kinderen hun eerste communie laat doen op zeven jaar en hun vormsel op twaalf jaar. Intussen is het leven danig veranderd en is men niet meer opgegroeid in een christelijk en religieus bad zoals vroeger wel gebeurde. Dikwijls starten we op geloofsvlak met een leeg blad en is er een hele weg van kennismaken en initiatie nodig om in te groeien in dat christelijk geloof.
In Brussel en Waals-Brabant opteren we daarom al verschillende jaren om een langere weg van initiatie te gaan en het vormsel terug de betekenis te geven die het altijd heeft gehad: bevestiging van je gedoopt zijn en van daaruit dan aan tafel gaan met Jezus in de eucharistie. Vandaar dat we de eerste communie nu te samen met het vormsel vieren.
Spreken met beelden
Bij het vormsel krijgt met de handen opgelegd en wordt men gezalfd.
In de handenoplegging drukken we uit dat we het beste met iemand voorhebben, dat we hem of haar willen beschermen en steunen. Als we tijdens het vormsel de jongeren de handen opleggen dan zeggen we daarmee: ‘God beschermt je, God zegent je en is je nabij, God geeft je de opdracht als christen te leven’.
De vormheer zalft ook de vormelingen met het chrisma. Dit is een mengsel van olijfolie en geurige balsem door onze bisschop gewijd tijdens de chrismaviering in de kathedraal van Brussel tijdens de Goede Week .Het zalven van de vormeling betekent dat de jonge christen op eigen verantwoordelijkheid kiest om Jezus te volgen. Zoals zalf kan doordringen met zijn kracht (cf. massage), zo doordringt de Geest de gelovige met zijn kracht, zodat hij meer kan gelijken op dé Gezalfde, op Christus.
God zet er zijn handtekening onder
Op het moment van de zalving zegt de vormheer: “Ontvang het zegel van de heilige Geest, de gave Gods”. Daarbij maakt hij een kruisteken op het voorhoofd van de jongere, zoals destijds de priester, de ouders, de peter en de meter bij het doopsel deden.
In een museum kan je wel eens oude perkamenten oorkonden zien met een groot zegel in rode lak. Het was de officiële handtekening van diegene die ondertekende: de koning, de graaf of een ander belangrijk persoon. Wie gevormd wordt, krijgt het persoonlijk zegel van God op zijn voorhoofd. God drukt zijn naam in de vormeling. In de bezegeling komt de trouw van God tot uitdrukking. Zoals een zegel de echtheid van een tekst garandeert, zo stelt God zich garant voor de vormeling, Hij zet er zijn handtekening onder: Hij beschermt hem en maakt zich duidelijk door de Geest, die Jezus gezonden heeft.
Je staat niet alleen
Op het moment van de handoplegging en de zalving komen ook twee mensen naast de vormeling staan. Het kunnen peter en meter zijn of twee mensen uit de geloofsgemeenschap. Zij leggen hun hand op de schouder van de vormeling en drukken zo uit dat ze de jongere willen steunen op die geloofsweg en dat deze op hen mag rekenen.
Op dat ogenblik is God op een heel bijzondere wijze bezig met degene die gevormd worden. Hij maakt het beste in hen hart wakker: een grotere genegenheid voor alle mensen, zoals Jezus die had. Soms zeggen vormelingen: “Er ging iets door me heen... ik was echt gelukkig! “Ja, dat gevoel geeft God ons er soms bij. Maar de aanraking van God kunnen we eigenlijk niet voelen. Het is zoals met ons lichaam: als dat groeit, voelen we het ook niet. En ook niet hoe we stilaan vriendelijker worden, van binnenuit. Zo is het vormsel een zegel van Gods vriendelijkheid, diep in ons hart.
Samen aan tafel
Verder in de viering mogen de vormelingen ook met Jezus aan tafel in de communie wat dan voor de meesten de eerste maal zal zijn. Een bijzonder moment als een bekroning van de initiatiegebeuren. Méér kan je als het ware niet verbonden zijn met Jezus door Hemzelf te ontvangen in de communie. Net als de Geest komt Jezus in hen wonen. Zo kunnen ze verder groeien en helemaal delen in het leven van onze vierende geloofsgemeenschap. Zo vaak zingen we het uit in ons lied Samen rond de tafel: “we breken wat we hebben, we delen wie we zijn.” Amen zeggen op ‘Lichaam van Christus’ is vanaf nu ook helemaal JA zeggen op het leven van Jezus en gaan zijn voetsporen.
Meedragen
We willen jullie uitnodigen deze elf jonge mensen te omringen met gebed, ons voorbeeld als christen en onze steun opdat zij de weg van Jezus ter harte blijven nemen en verder groeien in hun geloof als jonge en blije christenen vandaag. Zo kunnen ze getuigen van de liefde en de trouw van de verrezen Christus in onze samenleving.
Een Zalige Hoogdag van Pinksteren aan iedereen!
Pastor Guido
