Organiste Hera Wyckers presenteert orgelmuziek voor het Feest van de Openbaring en het Doopsel van de Heer
OPENBARING VAN DE HEER
Voor het feest van de Openbaring, beter gekend als het feest van Driekoningen, beluisteren we een indrukwekkend orgelstuk uit het einde van de 20ste eeuw. Zoals vele organisten en orgelcomponisten uit Parijs, was ook Gaston Litaize doordrongen van het gregoriaans. Het gregoriaanse ‘Alleluia’-gezang voor het feest van de Openbaring vormde de inspiratie voor zijn compositie ‘Epiphanie’.
In de liturgie heeft het Alleluia zijn plaats als inleiding op het evangelie. Deze tekst is ontleend aan het Mattheüs-evangelie voor de Openbaring en vertelt ons over de ster in het Oosten. Zoals bij de meeste Alleluia-gezangen, horen we weinig tekst op heel veel noten. De melodie is dus rijkelijk ‘versierd’ en klinkt als een echte jubelzang. Voor de opname gaan we naar de abdij van Solesmes, bekend als centrum voor de verspreiding van het gregoriaans.
Alleluia. Vidimus stellam eius in Oriente, Et venimus cum muneribus Adorare Dominum.
Alleluia. We hebben een ster gezien in het Oosten, En we zijn gekomen met onze geschenken Om de Heer te loven.
Epiphanie
Orgelwerk:
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Het orgel heeft bijna alle registers open staan. Het jubelt mee met de drie wijzen en looft het pasgeboren kind. De eerste vier noten van het gregoriaanse Alleluia vormen het vertrekpunt voor de wervelende ‘notenslingers’ die het stuk openen. De verdere melodie van het gregoriaanse gezang duikt geregeld op in de bovenstem en vormt daarna de basis voor een ware fuga, precies in het midden van het stuk. Daarbij horen we krachtige, expressieve, hedendaagse akkoorden. Het lijken echte vreugdekreten op het orgel, die aan het einde uitmonden in een heuse klankenexplosie.
De componist: Gaston Litaize (1909-1991)
Gaston Litaize mag zichzelf rekenen tot de grootmeesters van het Franse orgel uit de 20ste eeuw. Kort na zijn geboorte werd hij blind. Hij studeerde en doceerde muziek aan het ‘Institut National des Jeunes Aveugles’ in Parijs. Gedurende 45 jaar was hij organist in de Saint-FrançoisXavierkerk in Parijs. Naast zijn activiteiten als concertorganist, componist en docent, werd hij ook bekend door zijn wekelijkse religieuze radioprogramma’s.
DOOP VAN DE HEER
Op de derde zondag na Kerstmis ronden we de Kersttijd af met het Doopsel van de Heer. Net als in de passietijd en op de tweede zondag van de Advent, keren we vandaag terug naar die vaste waarde in de orgelmuziek: Johann Sebastian Bach. De helft van zijn enorme orgeloeuvre is rechtstreeks gebaseerd op de Lutherse koralen en op die manier meteen gelinkt aan de Bijbelteksten uit de liturgie. Hieronder vind je een knap staaltje van hoe Bach op een geniale wijze tekst weet te verklanken in muziek.
Christ, unser Herr, zum Jordan kam
Gezongen koraal:
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Martin Luther componeerde in 1541 het koraal ‘Christ, unser Herr, zum Jordan kam’. Dit had voor hem in de eerste plaats een educatief doel: Door een koraal te schrijven over het Doopsel van Jezus in de eigen taal, wilde hij zijn volk de betekenis en het belang van het Doopsel bijbrengen. Op de opname horen we een vierstemmig koor, waarbij de melodie en tekst van Luther zijn en de akkoorden door Bach werden aangevuld.
Christ, unser Herr, zum Jordan kam Nach seines Vaters Willen, Von Sanct Johann's die Taufe nahm, Sein Werk und Amt zu 'rfüllen. Da wollt' er stiften uns ein Bad, Zu waschen uns von Sünden, Ersäufen auch den bittern Tod Durch sein selbst Blut und Wunden, Es galt ein neues Leben.
Christus, onze Heer, kwam naar de Jordaan volgens de wil van zijn Vader. Van Sint Johannes ontving hij de doop, om zijn werk en ambt te vervullen; hij wilde ons een bad schenken, om onze zonden af te wassen, en ook de bittere dood te verdrinken door zijn eigen bloed en wonden; een nieuw leven werd van kracht.
Orgelmuziek:
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Deze koraalbewerking klinkt bijzonder opgewekt: Hij verklankt de komst van een nieuw leven. Door de besprenkeling met doopwater zal de dopeling gelouterd en herboren worden. We horen in de linkerhand allerlei snelle nootjes op en neer gaan, een muzikale uitbeelding van het klaterende water dat heen en weer kabbelt. Daarboven klinken twee vrolijke stemmen in dialoog met elkaar, heerlijk zorgeloos. In het pedaal speelt een tongwerk (register dat ons doet denken aan een trompet) de melodie van het koraal in lange noten, een standvastige bijdrage aan de onbezonnen bovenstemmen.
De componist: Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Johann Sebastian Bach was niet alleen componist, maar ook organist, klavecinist en dirigent. Hij componeerde vanuit zijn eigen muzikale praktijk en vaak in opdracht van de kerkgemeenschap waarvoor hij op dat moment werkzaam was, in dit geval in Leipzig. Hij wordt beschouwd als één van de grootste en invloedrijkste componisten uit de barok en uit de hele muziekgeschiedenis.
