Deze keer serveren we twee preken van pastoor Patrick: de preek van 11 november 2025 (Wapenstilstand) en de preek van 16 november 2025 (33e zondag door het jaar C). Inspiratie komt onder meer uit het boek ‘Alleen door vrede’ van Eugen Drewermann (cfr. boekbespreking).
Homilie 11 november 2025 - Wapenstilstand
(Jesaja 2, 2-5; Matteüs 5, 1-12)
Wapenstilstand. Uiteraard zinvol dat we dit elk jaar opnieuw vieren. Al zovele jaren. Waardoor niemand van ons persoonlijke herinneringen heeft aan het begin, het verloop en het einde van de eerste wereldoorlog. Waar we wel heel goed van weten, als we onze oren en ogen goed openzetten, is de realiteit van vandaag. Waar de wapens niet stil staan. Waar de wapens bovengehaald worden. Opgeblonken. Of afgevoerd om plaats, veel plaats te maken voor nieuwe en modernere. En dat kost wel wat. Ach, we kijken niet op een paar miljard. Wij moeten toch de sterkste zijn, de stoerste. Wij, de goeden, moeten toch klaar staan om de anderen, de slechten, te woord te staan, te wapen te staan. En ondertussen laten al onze inkopen de economie goed draaien; meegenomen. En jongeren mogen zich aanbieden voor vrijwillige legerdienst. Nu nog vrijwillig. Goed toch, om terug wat discipline aan te kweken. Om in de pas te lopen, om de persoonlijke gedachten en keuzes opzij te zetten, om de neuzen en de geweren in dezelfde richting te doen kijken. Geen zorgen maken, niet nadenken, vooral niet anders denken. De staat zorgt wel voor ons. Voor onze veiligheid, zo beweert zij toch. Gewoon vertrouwen, luisteren en bereid zijn de ander als de vijand te zien, die vroeg of laat zal moeten vernietigd worden.
Zijn we hier de groten der aarde, de overheidsinstellingen belachelijk aan het maken? Neen. Wel willen we hier vandaag, zeker op Wapenstilstand, met hoogdringendheid, oproepen om anders te denken en handelen. De manier waarop we nu bezig zijn verdrijft onze angst niet, maar vergroot die juist. Als je vrede wil, bereid je voor op oorlog, aldus keizer Augustus. Dit klopt niet. Dat zien we toch allemaal. Als we vrede willen, in onze gezinnen, in onze parochie of gemeente, in ons land en in de grote wereld, moeten we praten met elkaar. De angsten en frustraties van de ander beluisteren, de oorzaken van wie begint te vechten opzoeken en bespreekbaar maken. Als we vrede willen, moeten we onze zwaarden niet gebruiken, maar ze in de schede houden. Of, nog beter, zoals Jesaja het vraagt: de zwaarden omsmeden tot ploegscharen. De vicieuze cirkel van het geweld kan doorbroken worden, hoe naïef pacifistisch dit ook moge klinken, door onze andere wang aan te bieden. Je weet wel, de oproep van Jezus om je andere wang aan te bieden als iemand je op de rechterwang slaat. Er is daar een mooie uitleg over. Op de rechterwang kan je alleen maar slaan met je linkerhand. Stel het je even voor. Iemand staat voor jou en je wil hem slaan op de rechterwang, links dus vanuit jezelf bekeken. Dat kan je niet met je rechterhand, maar alleen met je linkerhand. Nu is de uitleg: de linkerhand wordt van oudsher toegeschreven aan het onbewuste. De vraag is daardoor: weet de ander, de tegenstander, waarom hij je slaat? Had hij misschien iets heel anders in gedachten dan zijn daad lijkt uit te drukken? Zag hij in jou misschien zijn vader of broer, waar hij problemen mee heeft? Leefde hij dus oudere gevoelens op jou uit? Hoe kunnen jij en je tegenstander dat te weten komen? Laat hem de klap herhalen. Maar nu bewust i.p.v. onbewust, dus niet met de linker- maar met de rechterhand. Het zou goed kunnen dat hij tot inzicht komt en dat het misverstand opgelost is en dat jullie bondgenoten worden. Nogmaals, het lijkt naïef, maar je hebt door waar we naartoe willen: enkel door een halt toe te roepen aan het geweld, kan de angst, bij beide partijen verminderen en verdwijnen.
Een vredesverbond hebben we nodig vandaag, dringend. Vanuit de basis zal het moeten komen. Mensen die krachtig ‘neen’ zeggen tegen bewapening, tegen militaire macht, tegen het goedpraten van het doden van de medemens. Wie hiervoor opkomt, wie tegen de stroom vaart, zal – zo zegt Jezus ook vandaag – beschimpt, vervolgd en lasterlijk van allerlei kwaad beticht worden. Het is dan maar zo. Het is om zijnentwil, omwille van Jezus die ons blijft oproepen om zuiveren van hart te zijn, om vredestichters te worden.
Hier in Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht hebben we Axis4peace, het Axis vredesgenootschap. Wat een prachtige naam, welgemeend. Niet in veel gemeenten terug te vinden. Jullie blijven terecht de slachtoffers van gewapende conflicten herdenken. Jullie proberen, aldus je website, de jongeren hierbij te betrekken, door hen inzicht te verschaffen in de geschiedenis en hun burgerzin te ontwikkelen. Hoe zinvol zou het zijn mocht dit concreet betekenen: jonge mensen leren inzien dat het vormen van een persoonlijk geweten zo van belang is, dat het kwaad dat men langs oorlogen bestrijdt op die manier vermeerderd i.p.v. overwonnen wordt. Moedige jonge mensen zijn zij die op vlak van het oorlogsdenken burgerlijk ongehoorzaam durven zijn, geen kannonnenvoer willen worden vanaf hun 18e. We hebben jonge mensen nodig die meer interesse hebben in vredeseducatie dan in het mee bewonderen van oude legervoertuigen. Een nieuwe burgerzin, daar dromen we van. Wie neemt de uitgestoken hand aan? Amen.
HOMILIE 33e zondag door het jaar - c - 16 november 2025
(Maleachi 3, 19-20a; II Tessalonicenzen 3, 7-12; Lucas 21, 5-19)
De eerste christenen dachten dat Jezus spoedig zou terugkeren. En dat op die manier het einde der tijden en het laatste oordeel zou komen. In het jaar 70, zo’n 40 jaar na de dood van Jezus, is er de - door Jezus voorspelde - verwoesting van de tempel in Jeruzalem. Lucas schreef z’n evangelie na de verwoesting van de tempel. Hij en de lezers wisten dus al dat de voorspelling uitgekomen was. Door die verwoesting werden de joden geraakt in het hart van hun geloofsbeleving. Vergelijk de tempel gerust met onze Sint Pietersbasiliek in Rome.
Jezus waarschuwt z’n leerlingen voor valse vertegenwoordigers, die optreden in zijn naam. Laat je niet in dwaling brengen door hen en volg hen zeker niet. Laat je niet uit het veld slaan door oorlogen en onlusten. Dat is nog niet het einde. Weet dat ze je nog zullen vervolgen omdat je Mij volgt. Maar vrees niet en wees standvastig, Ik sta je bij.
Oorlogen en onlusten, volk tegen volk. Toen en nu. Om niet te zeggen doorheen de ganse mensengeschiedenis. Het lijkt zo te zijn dat de wereld geen vrede wenst. De politiek doet er alles aan - ook vandaag - om ons te heropvoeden. Tot een aanvaarden van de herbewapening, tot een bereidheid om ons militair in te zetten. Jongeren worden uitgenodigd en straks wellicht verplicht om legerdienst te doen. Want in Duitsland, Zweden en Denemarken is het al zover: als onvoldoende jongeren zich spontaan aanbieden, treedt een lotingsysteem in werking dat mensen kan opvorderen. Om in de pas te lopen, om het eigen denken, het eigen geweten stil te leggen, om het doden vandaag aan te leren en het morgen gehoorzaam uit te voeren. In eigen naam is het verboden van iemand te doden. Godzijdank. De staat mag ons wél die opdracht geven en zorgt geruisloos voor de morele rechtvaardiging ervan. Moord van een enkeling is een misdaad, moord door de staat is dapperheid, zo verwoordde kerkleraar Cyprianus het reeds kritisch in de derde eeuw.
In een bijzondere tijd lijken we te vertoeven. Tegelijk niets nieuws onder de zon. Wat wordt er in deze tijd van ons, christenen, verwacht? Voor wie en voor wat moeten we op onze hoede zijn zodat we niet verdwalen? Waarin moeten we standvastig zijn? En wat bedoelt Paulus met z’n oproep om niet werkloos rond te hangen?
Misschien hangt het af van de vraag hoe dat nu zit met die terugkomst van Jezus? Zal dat op één moment zijn, tegelijk met het laatste oordeel? Eén vast groots moment dat men bijna 2000 jaar geleden al verwachtte? Of staat Jezus elke dag aan onze deur met de vraag om het niet op te geven, met de uitnodiging om standvastig te zijn en met de belofte van zijn bijstand? Hoopt Hij elke dag van ons leven op onze medewerking, op het niet werkloos rondhangen? Niet om onze daden op een weegschaal te leggen om al dan niet in de hemel te komen. Zo werkt het hopelijk niet. Wél om ons liefdevol te herhalen dat God z’n droom met deze wereld niet alleen kan en wil waarmaken. Die wereld waar allen broers en zussen van elkaar mogen zijn.
Dat betekent, heel duidelijk: we moeten op onze hoede zijn voor wie ons probeert wijs te maken dat er overal vijanden rondlopen. Dat wij de goeden en de anderen de slechten zijn. Dat we onze angst voor die vijand uiteindelijk pas echt kunnen overwinnen door die uit te schakelen. Een christen wordt geroepen om alles te doen om niet in die val te trappen. Zelfs niet als die opgezet wordt door de staat en vaak ook nog de zegen krijgt van de Kerk die verkiest te zwijgen omdat ze uit de hand van de staat moet eten. En zo wordt het duidelijk voor wie we op onze hoede moeten zijn, wie ons misleidt, tam houdt.
Zou het kunnen dat in deze tijd van ‘meer en meer goesting om oorlogje te spelen’ de oproep om niet werkloos rond te hangen bestaat in het verheffen van onze stem als individuele christen en als kleine plaatselijke gemeenschap van christenen. Om te roepen: neen, wij willen niet meedoen. Stop hier toch mee. Want zo vergroot je de angst ipv die weg te nemen. Bij conflicten moet je alles inzetten op onderhandelen, op het durven zien van de oorzaak van het begin van het conflict, op het ophouden van het demoniseren van de ander.
Wees maar zeker, als je dat doet en dan nog durft zeggen dat je dat in naam van Christus denkt te moeten doen, zal je op velerlei manieren vastgegrepen, vervolgd, gehaat worden. In het parochieblad van verleden week staat een mooi getuigenis. Van Olga Karach, uit Wit-Rusland. Ze helpt gewetensbezwaarden en deserteurs, mensen die ‘neen’ zeggen tegen de oorlogsretoriek. Door de overheid wordt ze geïsoleerd en er wacht haar zelfs een gevangenis in haar thuisland. Ver van ons bed. Maar ook dichtbij word je vlug uitgelachen als naïeve pacifist. Gesommeerd worden om niet aan politiek te doen als christen. Je zal geïsoleerd worden met je mening. Ook door je familie en je vrienden. Daar zal je allemaal moeten tegenkunnen. Gelukkig met de belofte van Jezus, daarnet gehoord in het evangelie, dat Hij je zal steunen als je getuigenis moet afleggen. Dat geen haar op je hoofd zal verloren gaan. Door standvastig te zijn zal je je leven winnen. Alleen wanneer je niet doodt, doden met woorden en met wapens, leef je echt. Ook jouw proteststem hebben we nodig! Amen.
Pastoor Patrick
