Opvolging richtlijnen ter inperking van coronavirus 7 mei 2020

Opvolging richtlijnen ter inperking van coronavirus                 7 mei 2020

Mensen nabij zijn in rouw, uitvaartliturgie en gedachtenisviering in en na coronatijd

In deze maanden en weken zijn vele mensen overleden, al dan niet door het coronavirus. De omstandigheden waarin velen gestorven zijn, vooral in rusthuizen en ziekenhuizen, waren voor naaste familieleden en vrienden heel moeilijk. En ook de beperkingen die gelden bij uitvaarten, hebben vele families als heel pijnlijk ervaren. Bovendien zet de maatregel om thuis te blijven, de eenzaamheid dikwijls op scherp; ook voor wie een geliefde verloren heeft in de tijd toen corona nog geen nieuws of realiteit was in ons land.

Daarom vinden we het - zoals velen van jullie - belangrijk dat we zorg dragen voor families of personen in onze parochies die in rouw zijn. Die zorg moet in het hart van onze aandacht staan. Deze brief wil daartoe oproepen en versterken wat jullie al doen. Het gaat immers om werken van barmhartigheid: hen die treuren troosten en de doden begraven. Drie wegen kunnen we daarbij bewandelen: nabijheid in rouw, in reële uitvaartliturgie nu en in gedachtenisviering zodra die mogelijk is.

1. Aandacht voor personen in rouw.

Die aandacht gaat uit naar velen, ook naar families van wie de overledene niet in de  kerk is gepasseerd. Zie hiervoor de suggesties vanuit onze diocesane diensten op de website van het bisdom
https://www.kerknet.be/bisdom-hasselt/informatie/afscheid-en-rouw-tijdens-corona.

    2.Een kerkelijke uitvaart in de huidige context.

De ervaring leert dat de uitvaartliturgie diepe troost kan bieden, ook al gebeurt het nu noodgedwongen in kleine kring. Families zijn er heel dankbaar om. De dood van een geliefde creëert een ‘momentum’ voor het afscheid dat eenmalig is en dat je niet kunt herhalen. Van onze kant zijn ook wij dankbaar voor allen – priesters, diakens, leiders uitvaart, lectoren of kosters – die zich inzetten voor een zinvolle uitvaartliturgie in de kerk en/of het afscheidsgebed op de begraafplaats of het kerkhof.

    Wat is er mogelijk?

Uitvaartliturgie in zeer beperkte kring in het kerkgebouw blijft in de huidige context de wenselijke vorm, maar enkel in aanwezigheid van maximaal 15 personen, met een afstand van 1,5 meter tussen elke persoon. De verdere beschrijving van het verloop van de uitvaartliturgie in zeer beperkte kring blijft gelden,  zie mededeling 19 maart 2020.

Afscheidsgebed op het kerkhof in open lucht is een mogelijk alternatief. Het verloop hiervan is eveneens beschreven in de mededeling van 19 maart 2020.

Sommige families stellen een “uitgestelde uitvaartliturgie” met asurne in het vooruitzicht voor een latere datum. We hebben begrip voor deze keuze, maar bevelen ze pastoraal gezien niet aan, gezien het belang voor de rouwverwerking van een afscheid nu - ook al is het in minimale vorm – en gezien we niet kunnen inschatten wanneer deze uitgestelde uitvaartliturgie kan gebeuren. Vermits door het uitstel stel deze uitvaartliturgie ook meer het karakter van gedachtenis achteraf zal krijgen, komen we hierop terug op het einde van het volgende deel.

      3.De gedachtenisviering achteraf.

Al bij het begin van de coronamaatregelen werd deze weg ter sprake gebracht, ook  door onze bisschop:  “Wanneer de pandemie voorbij is, kunnen gedachtenisvieringen gehouden worden voor allen die zijn overleden in deze periode waarin de beperkende maatregelen gelden ter bestrijding van de corona-pandemie. Het is nog te vroeg om in te schatten wanneer, en in welke mate deze maatregelen worden opgeheven. (…) Toch is het goed  de families in rouw en de christelijke gemeenschap een perspectief mee te geven voor wat achteraf kan gebeuren.”

Voor deze weg en dit perspectief willen we jullie een instrument aanbieden, een overzicht van noden en mogelijkheden die we met hulp van de dekens, hebben onderscheiden. Vanuit het luisteren naar de nood van families kunnen jullie ze voorstellen. Het idee is dat jullie ze in je achterhoofd hebben en vanuit het gesprek met de familie aangeven wat mogelijk is en wat zo nauw mogelijk aansluit bij haar verlangen. De focus ligt op de vraag: wat kan voor deze familie een hulp zijn?  Dit kan ook gaan om families die jullie geen dienst gevraagd hebben bij het overlijden van hun familielid.

Merk op dat na verloop van tijd die behoefte ook kan veranderen. Gedachtenis kan ook met een zekere regelmaat plaatsvinden en families in de loop der jaren tot steun zijn, bv. in de vorm van een jaarmis.

verschillende noden en evenwichten:

• herinnering aan de persoon van overledene;

• het gezamenlijk kunnen rouwen met familie, vrienden, de christelijke gemeenschap;

• de mogelijkheden en draagkracht van de pastores en leiders uitvaart;

• de rol van de verantwoordelijken in de pastorale eenheden/federaties om te zien wat hiervan ter plaatse nodig en mogelijk is.

Wat schuingedrukt staat geeft modaliteiten aan waarop de herdenking of gedachtenis concreet kan gebeuren. Spreek in uw pastorale eenheid of federatie af op welke manier jullie die vier mogelijkheden concreet zullen maken.

             (1). Een gezamenlijk herdenkingsmoment voor de pastorale eenheid of federatie

Wanneer het publieke liturgische leven in de pastorale eenheid of federatie weer mogelijk is, kan er een uitdrukkelijk gezamenlijk moment van herdenking zijn van alle overledenen in de periode van pandemie.

Sommigen denken hierbij aan de ‘heropstart’ van het parochieleven, anderen aan kermismaandag, Kruisverheffing of Allerheiligen-Allerzielen, weer anderen willen gedachtenis en dank – o.m. voor de zorgverleners – bij elkaar brengen of zien het eventueel in het kielzog van een burgerlijk herdenkingsmoment. Het is best dit plaatselijk in te schatten.

Voor een aantal families zal zich aansluiten bij zo een herdenkingsmoment misschien volstaan, anderen zullen mogelijk vragen naar een uitdrukkelijker gedachtenisviering voor hun overledene. 

              (2). Gedachtenis in de gemeenschap die op zondag eucharistie viert

In bepaalde eucharistievieringen op zondag of zaterdagavond worden de families die dit wensen uitgenodigd om samen met hun kennissenkring en de christelijke gemeenschap de overledenen van wie zij in moeilijke omstandigheden afscheid genomen hebben, te gedenken en voor hen te bidden.
In deze viering worden zij uitdrukkelijk onthaald en wordt ter intentie van hun overledene gebeden. Aan het einde van de eucharistieviering (eventueel erna wanneer het om één familie gaat) , klinkt een aangepast afscheidswoord  aan alle betrokkenen. Men kan de kans bieden voor een groet aan de familie en eventuele overhandiging van een gedachtenisprentje.

               (4). Uitgestelde uitvaartliturgie in aanwezigheid van de asurn

Sommige families hebben gekozen om bij het overlijden van hun dierbare geen uitvaartliturgie of afscheidsgebed te vragen, maar deze te plannen – in aanwezigheid van de asurn – zodra dit mogelijk is, voluit na de beperkende maatregelen, of nog binnen een – weliswaar versoepelde – beperking van het aantal deelnemers.

Zodra publieke vieringen toegelaten zijn, kan een uitvaartliturgie met de urne van een overledene die tijdens de pandemie gestorven is. Vermits het om uitvaartliturgie gaat, wordt het gebruikelijke uur van 10.30 uur aangehouden. Toch vraagt het gedachteniskarakter van zo een ‘uitgesteld afscheid’ een bijzondere  aandacht.

                   4.Liturgische suggesties

De interdiocesane commissie voor liturgie werkt aan liturgie voor  gemeenschappelijke gedachtenisviering, gedachtenisviering voor één overledene,  kort gebedsmoment op de begraafplaats  (bv. na de zondagse eucharistie), uitgestelde uitvaart in woord- en gebedsdienst in aanwezigheid van de asurn. Dit zal binnenkort gepubliceerd worden via Kerknet.
Zie hiervoor (na publicatie) en voor verdere suggesties voor liturgie vanuit onze diocesane diensten de website van het bisdom  

https://www.kerknet.be/bisdom-hasselt/informatie/afscheid-en-rouw-tijdens-corona.

 

             5.Financiële bijdrage

Dit punt voegen we toe om ook op dit vlak helderheid te creëren voor de families en de parochies.

Deze financiële regeling geldt betreffende overlijdens vanaf 13 maart voor de hele periode dat coronamaatregelen van overheidswege slechts zeer beperkte uitvaartliturgie toelaat.  Vanaf het ogenblik dat publieke liturgie op zondag toegelaten zal worden, en de zeer beperkende maatregelen voor uitvaartliturgie worden opgeheven,  zullen de gebruikelijke tarieven opnieuw van toepassing zijn. Hiervan wordt u op dat moment uiteraard op de hoogte gebracht.

• Voor de uitvaartliturgie in zeer beperkte kring vervalt het gewone tarief. Er wordt een bijdrage van 80,00 euro gevraagd om tegemoet te komen aan de minimale kosten, te verdelen als volgt: koster 20 euro, organist (of parochie als er geen organist is) 20 euro, kerkfabriek 20 euro, voorganger 20 euro.

• Voor een afscheidsgebed op het kerkhof in open lucht wordt geen bijdrage gevraagd.

• Wanneer publieke liturgie toegestaan is: voor gedachtenisviering in de zondagse eucharistie – eventueel de eucharistie op weekdag – wordt geen bijdrage gevraagd. De omhaling zal de noodzakelijke kosten helpen dekken.

• Wanneer publieke liturgie toegestaan is: voor gedachtenisviering op aanvraag van de familie ingericht op een avond of voormiddag in de week, wordt een bijdrage van  80,00 euro gevraagd (160,00 euro indien er geen uitvaartliturgie in de kerk heeft plaatsgevonden voordien).

• Een uitgestelde uitvaartliturgie in aanwezigheid van de asurn na de periode van beperking – wanneer publieke liturgie toegestaan is - zal beschouwd worden als een uitvaartliturgie in gewone omstandigheden, met het gangbare tarief van 275,00 euro.

Namens de bisschopsraad en bisschop Patrick Hoogmartens

Karel D’Huys, vicaris-generaal