De tocht Family Time is een parcours voor jong en oud langs de zeven dagen van het eerste scheppingsverhaal. Elke dag gaat over de plaats die tijd inneemt in ons leven. Elke halte belicht een ander aspect van tijd: een tijd om te geven, een tijd om te kiezen, een tijd om te groeien, een tijd om te stralen, een tijd om in actie te komen, een tijd om lief te hebben, een tijd om samen te zijn.
Deze tocht kan ontleend worden door parochies en andere geloofsgemeenschappen, gezinsbewegingen, spiritualiteitsgroepen, verenigingen, … De tocht is in eerste instantie opgezet en bedoeld voor gezinnen in de brede zin van het woord: ouder(s), grootouder(s), meter(s) en peter(s) samen met (klein)kind(eren) vanaf 5 jaar.
De tocht is geen wandeling, maar speelt zich af op één locatie, in een kerk bijvoorbeeld of in enkele parochie-, klas- of verenigingslokalen. Deze tocht duurt gemiddeld anderhalf uur.
Elke deelnemer ontvangt een tochtboekje. Op de linkerpagina staat een inhoudelijke overweging bij elke scheppingsdag: een eenvoudige tekst voor kinderen en een meer uitgebreide tekst voor volwassenen.
Op de rechterpagina staat telkens een bijhorende opdracht, die aangereikt wordt als uitnodiging tot een (geloofs)gesprek.
Goed om te weten: sinds mei 2022 is er ook een digitale tochtkaart beschikbaar, die de deelnemers op hun smartphone kunnen downloaden.
Met enkele aanpassingen kan je deze tocht coronaproof aanbieden.
Doelgroepen
Family Time is een intergenerationele activiteit. De tocht is in eerste instantie opgezet en bedoeld voor gezinnen in de brede zin van het woord: ouder(s), grootouder(s), meter(s) en peter(s) samen met (klein)kind(eren) vanaf 5 jaar.
Deze tocht is heel geschikt voor een activiteit in het kader van de eerstecommunie- of vormselcatechese, waar ook ouders en grootouders, broers en zussen, peters en meters uitgenodigd zijn. Lees hier een ervaringsbericht
De zeven scheppingsdagen raken thema’s aan die horen bij de catechese rond de eerste communie en het vormsel zoals groeien, zorg dragen voor, feest vieren, bidden, eucharistie vieren op zondag, keuzes maken, samen zijn. Het letterlijk ‘op tocht gaan’ laat de deelnemers ontdekken dat zij samen op weg zijn om te groeien in geloof. De tocht doorprikt het vooroordeel dat geloven los staat van het leven door de toegankelijke insteek van ‘tijd’ te verweven met een Bijbelse rode draad. Er zijn zowel doe-opdrachten voorzien voor kinderen die graag iets concreets uitwerken als denk-opdrachten voor kinderen die graag wat verder nadenken over het thema. Catechisten die deze tocht al uitprobeerden, geven aan dat dit kant-en-klare materiaal een ideale (gezamenlijke) opener is in het begin van een catechesejaar.
Het is evenwel mogelijk dat de tocht gedaan wordt in een andere samenstelling. We denken bijvoorbeeld aan een catechesegroepje met een catechist, een gezinsgroep of een groepje volwassenen.
De tocht is voorzien voor maximum 15 tot 20 groepjes van telkens drie tot vijf personen, samen zo’n 50 tot 75 deelnemers. Verwacht je meer deelnemers, ontleen dan twee tochten. Zorg dan voor een apart blaadje dat elk tochtparcours goed beschrijft, zodat de deelnemers de weg niet kwijtraken.
Deze tocht kan tegen een vergoeding ontleend worden door parochies en andere geloofsgemeenschappen, gezinsbewegingen, spiritualiteitsgroepen, verenigingen, …
Duur
De tocht omvat 7 haltes overeenkomstig de 7 dagen van het scheppingsverhaal. Per halte verwachten we dat de deelnemers zo’n 7 tot 10 minuten aan de slag zijn. Dit betekent dat – met wat tijd voor verplaatsingen en mogelijk een pauze onderweg – een groepje een uur tot anderhalf uur zal bezig zijn.
Toepassingsmogelijkheden en mogelijke contexten
Deze tocht is bruikbaar:
A. als een activiteit als onderdeel van:
- catechese in het algemeen met kinderen en volwassenen
- eerstecommuniecatechese, vormselcatechese
- een catechesemoment bij sterke liturgische tijden (bv. in de advents- en veertigdagentijd)
- een bezinningsdag of -weekend
- een inhoudelijk luik op parochiefeesten
- een ‘catechese op zondag’ (verderop vind je hiervoor een herwerkte versie van de tocht)
Bij deze toepassing voorzie je een 2 à 3-tal begeleiders bij het onthaal en een begeleider bij het pauzemoment, als je voor een pauze kiest.
Merk op: Voor eerder bescheiden activiteiten (zoals bijvoorbeeld een bijeenkomst met enkele doopouders) is het veel moeite om de hele tocht op te stellen. In dat geval is het beter om de activiteit open te trekken en ook andere catechesewerkingen (huwelijk, vormsel, eerste communie, de hele plaatselijke geloofsgemeenschap, …) te betrekken.
B. als een tocht die een tijdlang staat opgesteld
Als je de tocht een tijdje opstelt in de kerk of in een zaal, dan kunnen mensen vrij de tocht lopen.
Bij deze toepassing voorzie je één begeleider of bewaker.
C. als een combinatie van A. en B
Voorbeeld: Op zaterdag wordt de tocht opgesteld. Op zondag worden de mensen na de viering uitgenodigd om de tocht te doorlopen. Heel bijzonder worden de ouders van de eerstvolgende dopelingen en de trouwers van dat jaar in die viering en voor de tocht uitgenodigd. De scholen uit de buurt worden in de week die volgt, uitgenodigd om per klas te komen (met telkens een paar extra begeleiders). De vormselcatechese houdt op donderdagavond een avond voor vormelingen én hun ouders erbij. Het parochieteam, een plaatselijke bijbelgroep, het bestuur van een parochiale vereniging, enz. worden ook uitgenodigd om die week langs te komen. Daarvoor moeten ze vooraf reserveren.
Indien je de tocht als een activiteit organiseert, nodig je de groep uit op een bepaald moment. Je vindt bij het ontleende materiaal hiervoor een voorbeelduitnodiging.
Indien je de tocht een tijdlang opstelt, geef je aan dat mensen de tocht vrij kunnen doorlopen wanneer ze willen tijdens bepaalde openingsuren. Eén begeleider/bewaker is dan nodig.
Deze tocht is – zowel in optie A, B als C – voorzien voor maximum 15 tot 20 groepjes van telkens drie tot vijf personen, samen zo’n 50 tot 75 deelnemers. Verwacht je meer deelnemers, ontleen dan twee tochten. Zorg dan voor een apart blaadje dat elk tochtparcours goed beschrijft, zodat de deelnemers de weg niet kwijtraken.
Opstelling van de tocht
De tocht is geen wandeling, maar speelt zich af op één locatie,
De tocht heeft een onthaal en zeven haltes. Geef je graag een drankje tijdens de activiteit, dan voorzie je een extra halte op het parcours.
De tocht kun je opstellen in één grote ruimte, bijvoorbeeld een kerk. Om mensen echter de mogelijkheid te geven om in alle rust uit te wisselen, voorzie je idealiter meerdere ruimtes die bij elkaar in de buurt liggen (bv. de kerk en enkele parochielokalen, of enkele lokalen van een school of vereniging). Voorzie voldoende pijlen tussen de haltes zodat de verplaatsingen tussen de haltes vlot verlopen.
Praktische organisatie – onthaal, pauze, slot
Onthaal
De tocht wordt in een groepje gedaan. Drie tot vijf deelnemers per groep is ideaal. Elke deelnemer krijgt een boekje (papier) of downloadt de digitale tochtkaart.
De start van de tocht kan op twee manieren worden georganiseerd:
- De mensen kunnen meteen starten als ze binnenkomen en gaan van dag 1 tot dag 7. Voorzie een onthaalplek voorafgaand aan dag 1 waar je de deelnemers verwelkomt en waar je elk groepje het boekje (per deelnemer) of de digitale tochtkaart geeft, samen met een plannetje met het te volgen parcours. Je geeft ook een woordje uitleg over de tocht. Voorzie voor een grote groep 2 à 3 personen zodat elk groepje individueel uitleg kan krijgen.
- Je kunt ook een gezamenlijke start voorzien. In een gezamenlijk startmoment worden alle deelnemers samen verwelkomd en krijgen zij samen een woordje uitleg over de tocht. In dit geval voorzie je bij elk groepje naast het boekje (of de digitale tochtkaart) en het plannetje ook een startkaart waarop staat aan welke halte zij mogen starten. Ze vervolgen hun tocht bij de volgende dag. Wie aan dag 7 is, gaat daarna naar dag 1.
(Merk op: bij de aangepaste versie voor een 'catechese op zondag' is er een gezamenlijk startmoment, maar bezoeken de deelnemers niet alle dagen. Hier kiezen zij uit een keuzeprogramma op welke dagen zij dieper willen ingaan.)
Pauze
Indien je deze tocht organiseert als een activiteit (toepassingsmogelijkheid A), dan kan je een extra halte voorzien om mensen een drankje aan te bieden. Begeleiding is hier nodig. Je kunt hen op dat moment vragen hoe ze de tocht vinden. Het is ook aangewezen om de mensen aan te spreken als ze te lang blijven zitten: “Veel plezier met het vervolg van jullie tocht!”
Slot
Er is geen gezamenlijk slotmoment voorzien (uitzondering: wél bij de versie van 'catechese op zondag') omdat het ene groepje langer bezig zal zijn dan het andere. Mogelijk kan je ervoor opteren om de mensen een drankje aan te bieden na de tocht in plaats van tijdens de tocht.
Begeleiding
Indien je kiest voor toepassingsmogelijkheid A (tocht als een activiteit), voorzie je begeleiding bij het onthaal en bij het pauzemoment indien je daarvoor kiest. Elk groepje kan met het materiaal aan de haltes en met de richtlijnen in het boekje (of de digitale tochtkaart) de activiteiten zelfstandig uitvoeren.
Mogelijk kun je per 2 à 3 haltes een begeleider voorzien die zorgt dat het materiaal aan de haltes mooi blijft liggen, die vraagt om de rust te bewaren in de ruimtes en die deelnemers wat aanwijzingen geeft in verband met het te volgen parcours.
Indien je kiest voor toepassingsmogelijkheid B (tocht die een tijdlang staat opgesteld), is één begeleider/bewaker noodzakelijk.
Actiemoment
Wie graag een actief moment inlast, kan bij dag 5 (‘tijd om in actie te komen’) voor een bewegend alternatief kiezen. Wat is er leuker dan met het hele gezin samen even te dansen? Plaats een laptop waarop mensen een dansmuziekje kunnen uitkiezen en zet hen aan het dansen.
Suggesties voor liedjes zijn:
Happy – Pharel Williams: https://www.youtube.com/watch?v=G74_o_43_RQ
The Lions leeps tonight: https://www.youtube.com/watch?v=I82PFHKgY2c
Mah na mah na: https://www.youtube.com/watch?v=8N_tupPBtWQ
Lollipop: https://www.youtube.com/watch?v=6md5RSnVUuo
If you’re happy: https://www.youtube.com/watch?v=ZbZSe6N_BXs
Achteraf kan je werken met volgende vragen:
- Dans jij graag?
- Is dansen en bewegen iets wat je graag zou doen in de kerk, of past het daar niet volgens jou?
Tochtmateriaal
Hier vind je eerst alle informatie over het tochtmateriaal dat je kunt ontlenen in een van de vijf uitleenpunten in Vlaanderen: wat, waar, vergoeding.
Daarna volgt alle info die je nodig hebt om het tochtmateriaal zélf aan te maken. Dan hoef je niets te ontlenen in een uitleenpunt. Het zelf voorzien van het tochtmateriaal omvat voor een groot stuk het printen van bestanden.
Je vindt er ook een digitale tochtkaart, die de deelnemers op hun smartphone kunnen downloaden.
Ontleend materiaal
- de handleiding
- zoveel tochtboekjes als er deelnemers zijn
- geplastificeerde haltebladen van elke dag in A3-formaat
- tegoedbonnen (dag 1)
- geplastificeerde getuigenissen in A3-formaat (dag 2)
- geplastificeerd Chinese verhaal in A3-formaat (dag 3)
- kleurplaten (dag 4)
- pluimenkaarten en pluimenboek (dag 6)
- zondagskaartjes (dag 7)
- USB-stick met de haltebladen van elke dag (indien je deze wilt projecteren), de gebruikte tekeningen (indien je deze wilt gebruiken voor een uitnodiging, promotie en dergelijke) en een voorbeelduitnodiging (om in te vullen).
Verder op deze pagina vind je informatie over de uitleenpunten en over de vergoeding voor het (ontlenen van) het tochtmateriaal.
Zelf te voorzien
- groepjes van 4 à 5 stoelen voor elke halte
- balpennen (kan je meegeven met het tochtboekje)
- tafeltje om de kaarten of de kleurplaten op te leggen (dag 1, 3, 6 en 7)
- stiften en/of kleurpotloden (dag 1, 3 en 4).
Uitleenpunten voor het tochtmateriaal
Er is een uitleenpunt in Brugge, Gent, Hasselt, Leuven en Mechelen.
Verder op deze pagina vind je informatie over de vergoeding voor het (ontlenen van het) tochtmateriaal.
Vergoeding voor het (ontlenen van het) tochtmateriaal
Het tochtmateriaal bestaat uit:
- Materiaal dat je na ontlening terug inlevert:
geplastificeerde haltebladen van elke dag in A3-formaat, de handleiding, geplastificeerde getuigenissen in A3-formaat (dag 2), geplastificeerd Chinese verhaal in A3-formaat (dag 3), een pluimenboek (dag 6), geplastificeerde zondagskaartjes in A6-formaat (dag 7) en een USB-stick met de haltebladen van elke dag (indien je deze wilt projecteren), de gebruikte tekeningen (indien je deze wilt gebruiken voor een uitnodiging, promotie en dergelijke) en een voorbeelduitnodiging (om in te vullen).
Het leengeld hiervoor is gratis, maar je betaalt een waarborg van € 20, die je onmiddellijk terugkrijgt wanneer dit materiaal volledig en onbeschadigd ingeleverd wordt.
- Materiaal voor ‘eenmalig gebruik’:
tegoedbonnen (dag 1), kleurplaten (dag 4) en pluimenkaarten (dag 6).
De vergoeding hiervoor bedraagt € 30 (voldoende voor een groep van 50 tot maximum 75 deelnemers).
(Aangezien dit materiaal is 'voor eenmalig gebruik' hoef je dit materiaal niet terug in te leveren, maar 'restjes' mag je altijd teruggeven, samen met het materiaal onder punt 1)
- Een tochtboekje voor elke deelnemer:
Een tochtboekje kost € 0,80.
Elke deelnemer heeft een eigen tochtboekje nodig.
De deelnemers kunnen in hun tochtboekje iets noteren, en nemen het boekje na afloop mee naar huis.
(Bij wijze van voorbeeld: voor een groep van 50 deelnemers bedraagt de kostprijs van de tochtboekjes € 40, voor een groep van 75 deelnemers is dat € 60.)
Je kunt voor dit tochtmateriaal terecht in de uitleenpunten in Brugge, Gent, Hasselt, Leuven, Mechelen.
Het tochtmateriaal zelf verzamelen en aanmaken
Download de handleiding ‘Family Time’
Voorbeeld van een uitnodiging voor deze tocht
Te voorzien materiaal
- Groepjes van 4 à 5 stoelen voor elke halte/dag
- Een tafeltje om de kaarten of de kleurprenten op te leggen (dag 1, 3, 4, 6 en 7)
- Balpennen (kan je meegeven aan het onthaal)
- Stiften en/of kleurpotloden (dag 1, 3 en 4)
- Blanco bladen om een tekening te maken (dag 3)
- Tochtkaart ‘Family Time’ (zie verder)
Te printen materiaal
Het instructieblad ‘Family Time – te voorzien materiaal’ bevat de linken naar en geeft heldere instructies bij deze te printen documenten.
Goed om te weten: je kunt het materiaal ook ontlenen in een van de vijf uitleenpunten.
Suggesties om deze tocht te gebruiken in het kader van een catechese op zondag
Mogelijk verloop
De catechese is voorzien op 45 minuten. Daarvan zijn de eerste 15 minuten voor iedereen samen bedoeld. Dit startmoment bevat het voorlezen van het scheppingsverhaal, een gezamenlijk zangmoment en een voorstelling van de verschillende groepen. Vervolgens gaan de deelnemers naar de groep van hun keuze.
Na afloop komt iedereen terug om samen eucharistie te vieren.
Startmoment
- Heet iedereen van harte welkom!
- Schets de bedoeling van de samenkomst: Vandaag maken we kennis met de 7 dagen van het eerste scheppingsverhaal. Elke dag belicht het thema ‘tijd’ vanuit een eigen invalshoek.
- Schets het verloop van de catechese: We beginnen met het voorlezen van het eerste scheppingsverhaal. Na een gezamenlijk zangmoment gaan we naar de groep van keuze. Vervolgens komt iedereen samen om eucharistie te vieren.
Bijbelse lezing
- Lees het eerste scheppingsverhaal voor zoals het in het tochtboekje is opgenomen. Bij elke dag kan je de A3 fotoprent projecteren die bij het tochtmateriaal is meegeleverd.
Zangmoment
- Suggesties: “Laudato si”, “Alles begon met God” (Zingt Jubilate 822)
Keuzegroepen
Elke keuzegroep staat stil bij twee dagen uit het scheppingsverhaal. Voor elke dag neem je ongeveer een kwartiertje tijd. Voor elke keuzegroep kan je eerst wat toelichting geven.
- Keuze 1: dag 1 (geschenkdag) en dag 2 (dit-of-dat-dag)
Wanneer God op de eerste dag een dag en een nacht schept, begint de tijd. Dag 1 gaat over dit geschenk van de tijd. Hier mag je werken met geschenkbonnen.
Op dag 2 wordt er gedeeld: er komt water boven en water beneden. Het heeft iets van ‘onderscheiden’, ‘keuzes maken’. Hier werken we rond tijdskeuzes maken in het leven.
- Keuze 2: dag 3 (geduld-dag) en dag 4 (kleur-dag)
Op dag 3 laat God planten, bomen en bloemen groeien. Deze dag blijven we stilstaan bij het mogen groeien op eigen tempo.
Op dag 4 maakt God de zon en de maan. De zon straalt voor ons. Deze dag kijken we naar onze uitstraling als gezin.
- Keuze 3: dag 5 (wemel-dag) en dag 6 (pluimen-dag)
Op dag 5 komt er beweging in de schepping. We mogen hier vertellen over de dingen die ons doen bewegen en de dingen die ons tot rust laten komen.
Op dag 6 schept God de mens: twee wezens die voor elkaar zorgen en elkaar liefhebben. Hier mag je elkaar pluimen geven, kortom: een complimentjesplek.
- Keuze 4: dag 7 (anders-dan-anders-dag)
Op dag 7 rust God uit. Dat is iets heel anders dan de dagen ervoor. Is zondag voor ons een anders-dan-anders-dag? Dat kom je hier te weten.
Vervolgens gaan de deelnemers naar de groep van hun keuze. Voorzie voldoende lokalen of ruimtes in de kerk waar mensen van één groep kunnen samenkomen.
Slotmoment en liturgische linken
De eucharistie vormt het slotmoment van deze catechese op zondag.
Wie graag tijdens de catechese de band legt met de daaropvolgende eucharistie, kan dit voor elke dag doen aan de hand van de volgende suggesties:
- Dag 1: In de eucharistieviering geven we tijd aan God en maakt God tijd om ons belangrijke dingen te vertellen.
- Dag 2: Op basis van wat we horen en zien in de viering, kiezen we wat we meenemen naar huis.
- Dag 3: Om graan en druiven te laten groeien is er veel geduld nodig. Pas dan krijgen we smakelijk brood en lekkere wijn.
- Dag 4: De paaskaars die in de viering een plaats heeft, is het licht in ons midden.
- Dag 5: Voor God maken we het af en toe stil. In de viering zegt de voorganger dan: “Laten wij bidden”.
- Dag 6: Jezus roept ons op om elkaar lief te hebben. We drukken dat uit in de vredeswens en in de voorbede. (bv. We bidden dat er voor alle mensen in de wereld meer liefde mag zijn.)
- Dag 7: Anders-dan-anders is ook dat we op zondag samenkomen om Jezus te gedenken. We zijn dan met Jezus samen aan tafel.
Tip:
De tekeningen van dag 4 of de A3 fotoprenten van elke dag kunnen tijdens de offergang aangebracht worden.
Ervaringsberichten van een deugddoende gezinscatechese
Aanpassingen in coronatijden
- Stel de tocht voor één of meerdere dagen op in een kerk met veel ruimte. Idealiter in een kerk die tijdens die dagen niet gebruikt wordt voor andere zaken, zoals bijvoorbeeld een begrafenis. Zorg voor een vast parcours (met richtingaanwijzers), zodat bubbels elkaar niet kruisen.
- Zet, als het kan, zachte, instrumentale of meditatieve achtergrondmuziek op. Dat zorgt voor een rustige en aangename sfeer.
- Elk gezin dient zich vooraf in te schrijven voor een starttijdstip.
- Laat om het halfuur een gezin starten, zodat er slechts 2 of max. 3 gezinsbubbels tegelijk aanwezig zijn. Zo blijven de gezinnen op ruime afstand van elkaar, omdat er telkens 2 of 3 haltes tussen hen in zijn. Dat heeft ook het voordeel dan gezinnen in alle rust met elkaar kunnen uitwisselen, zonder dat iemand anders kan meeluisteren.
- Er is 1 onthaalmedewerker of catechist nodig om elk gezin welkom te heten, info te geven over het tochtverloop en de corona-afspraken, en om het gezin ‘uit te zwaaien’. De onthaalmedewerker vraagt bij het binnenkomen dat iedereen de handen ontsmet en dat men zo weinig mogelijk aanraakt. In deze coronatijden zijn mensen hiermee sowieso al heel goed vertrouwd, net als met het dragen van een mondmasker.
- Elk gezin neemt zelf een tochtboekje aan het onthaal of downloadt de digitale tochtkaart.
- Elk gezin brengt eigen schrijfgerief van thuis mee.
- Andere aanpassingen aan de initieel uitgewerkte tocht (lang voor er van het coronavirus sprake was):
- De tegoedbonnen (dag 1) en pluimenkaarten (dag 6) liggen open op een tafel of op enkele stoelen. De deelnemers raken ze niet aan, maar nemen enkel het kaartje van hun keuze en nemen dat ook mee naar huis.
- Ook de gelamineerde kaarten (dag 7) liggen open op een tafel of op enkele stoelen. Aan de deelnemers wordt gevraagd om ze niet aan te raken.
- Bij halte 4 kiest men een tekening om mee naar huis te nemen en ze thuis in te kleuren.
- Aan het einde van de tocht ligt er een pluimenboek met losse bladen waar mensen iets over de tocht kunnen opschrijven. Voorzie hier alcoholgel zodat wie iets wil opschrijven eerst opnieuw de handen ontsmet. Men schrijft met eigen schrijfgerief.
