Een verhelderend gesprek net over de grens, over verleden en toekomst
Op 10 april aanstaande start in het Nederlandse Koewacht om 10 uur een tweede Palmprocessie, onder het thema “Geloven kent geen grens”. De eerste processie vond in 2019 plaats vanuit de kerk in Koewacht-Moerbeke. Maar Covid gooide roet in het eten, waardoor de twee volgende jaren geen manifestaties konden doorgaan. Maar nu kan het weer!
Een woordje uitleg...
Met Nora Van Renterghem, verantwoordelijke voor de parochiegemeenschappen in Moerbeke, trokken we naar het Nederlandse Koewacht, net over de grens. In de kerk werden we in een aanpalende ruimte hartelijk ontvangen door Ronald Herman (voorzitter van Kerkbelang Koewacht) en Gonny Rozijn (bezieler en medeorganisator van de Palmprocessie). Maar de eerste vraag stelden we aan Nora.
© Geert Defauw - v.l.n.r.: Ronald Herman, Gonny Rozijn, Nora Van Renterghem
Nora, wat is de aanleiding geweest om enkele belangrijke voorwerpen vanuit de kerk van Belgisch Koewacht naar die van Nederland over te brengen?
Nora:
De kerk van Koewacht-België werd gesloten in 2018. De inboedel moest er volledig uit en toen dachten we: “Laat ons eens aan de buren in Nederland vragen of ze geïnteresseerd zijn in iets.” Ze hadden veel belangstelling voor de doopvont en de altaarsteen. Een kerk is pas ontwijd als de relikwiesteen uit het altaar is verwijderd. Zo is het idee gegroeid om processiegewijs deze voorwerpen naar Nederland te brengen. We hebben dan een werkgroep opgericht om alles te organiseren, en zo hebben de doopvont en de steen een nieuwe bestemming gekregen!
Ronald:
Tenslotte zijn we ooit één dorp geweest en we zijn zelfs één parochie geweest tot aan de Eerste Wereldoorlog. Met de beruchte dodendraad werden de twee gemeenschappen van elkaar afgescheiden.
Gonny:
Vóór de oorlog gingen de Nederlanders naar de Belgische kerk, want wij hadden er geen. Pas in 1922 vond de bouw van de Nederlandse kerk plaats.
Ronald:
En daarom vieren we op 8 mei van dit jaar 100 jaar kerk Koewacht. En uiteraard waren wij erg geïnteresseerd in de relikwiesteen van Philippus en Jacobus, omdat wij dezelfde naam hebben. Dat was een bewuste keuze die te maken heeft met het verleden, de oprichting van grenskerken. De bouw van katholieke kerken in Nederland werd niet enthousiast onthaald, en daarom zijn aan de grenzen kerken neergezet. Daar gingen de Nederlanders te voet naar toe. Zo kennen we de kerken in Kruisstraat, Koewacht en Overslag. Die waren gericht op de Nederlandse bevolking.
Waarom een processie op Palmzondag?
Ronald:
Palmzondag is een uitstekend moment, omdat er dan dikwijls een palmprocessie plaatsvindt. In 2019 hebben zowat 220 mensen deelgenomen, wat best wel indrukwekkend was!
Hoe verliep die eerste palmprocessie?
Nora:
De palm werd gewijd in de Belgische kerk die toen al ontwijd was. Guy De Brant en Ronald gaven een woordje uitleg over de geschiedenis van de beide kerken. Daarna zijn we letterlijk over de grens gegaan met de relieksteen en het deksel van de doopvont.
Van die processie bestaat een filmverslag op YouTube
https://www.youtube.com/watch?v=OU_IcO30PB0
Ronald:
En ook de vaandels, het processiekruis en de lantaarns van de Belgische kerk werden meegedragen. In de zestiger jaren mochten wij geen vaandels meer hebben; alles moest “sober” worden. En nu zijn die hier weer terug!
Nora:
De lezingen bij de palmwijding werden nog in België gehouden, maar de eigenlijke viering vond in Nederland plaats. Nu wordt het gebouw in België als tijdelijke stapelruimte gebruikt. Het is wel de bedoeling dat het omgebouwd wordt tot een nuttige functie voor de gemeenschap.
© Geert Defauw - het deksel van de doopvont en de relieksteen in het altaar
Tijdens de covid-periode werden gedurende twee jaar geen processies toegelaten, maar nu zijn er weer plannen voor een volgende samenkomst?
Nora:
Jawel, we vormen een werkgroep met een heus scenario voor de processie op 10 april. Maar het vertrekpunt ligt nu elders. De Moerbeekse kerk heeft geen religieuze functie meer en is overgedragen naar de gemeente, met de bedoeling om er later iets voor de gemeenschap van te maken.
Ronald:
Het was natuurlijk prachtig om te vertrekken vanuit dat kerkje, vanwege de historische banden en de fantastische locatie. Het vormde een ideale afstand voor een processie omdat beide kerken zo dicht bij elkaar staan. Dit evenement was een ideale gelegenheid om die banden weer te versterken, want de grens is gedurende jaren een echte grens geweest.
Op welke manier werken jullie dan samen om zo’n processie te organiseren?
Ronald:
We hebben dus een werkgroep opgericht met Vlaamse en Nederlandse leden. Samen hebben we een redelijk gedetailleerd programma met zowat 39 actiepunten uitgewerkt. We hebben een draaiboek gemaakt met een precieze taakverdeling.
Gonny:
Er komt meer bij kijken dan wat je denkt: vergunningen, dranghekken, verkeersleiders...
Nora:
...en de fanfare, het zangkoor, contact met de scholen, publiciteit enzovoort.
Ronald:
We organiseren ook een doe-project om de jongeren te stimuleren, nietwaar Gonny?
Gonny:
Zaterdagnamiddag vóór Palmzondag komen de kinderen van de beide scholen samen om een kruis te maken. Iedereen krijgt een pakketje met kleuren erin en die hebben een betekenis. Aan dat kruis hangen ze dan een palmtakje, een paaseitje en een zelfgemaakte tekening. Dit geven ze dan af in het woonzorgcentrum in de buurt. Zo worden de kinderen actief betrokken bij het project. Maar dit jaar geven ze dit kruis pas af na de processie, want ze mogen met hun werk meestappen in de stoet.
Nora:
En de volwassenen krijgen een palmtakje om mee te dragen. Omdat we niet meer vanuit het Moerbeeks kerkje kunnen vertrekken, doen we dat vanuit de school “De Zonnebloem”.
Is het de bedoeling om dit gebeuren elk jaar te laten plaatsvinden?
Ronald:
Inderdaad, ideaal zou zijn om dit te herhalen en er meer mensen in te betrekken. Je zet je kerk even in de kijker, je betrekt ouderen en jongeren. Er wordt over gesproken en geschreven, en zo bereik je een grotere groep. Onze betrachting is om een link te leggen tussen die drie dorpsgemeenschappen. Ik wil ook nog even vermelden dat het weghalen van de doopvont en de altaarsteen is gebeurd met de uitdrukkelijke toestemming van de Belgische deken.
Nora:
En nu is hij opnieuw enthousiast dat dit evenement weer kan doorgaan.
Is hier nog elke week een viering?
Ronald:
Jawel, er is een viering met een pastor. De functie van zo’n pastor is vergelijkbaar met de diaken van in België. In feite gaat het dus om een gebedsdienst. Er gebeurt hier wel wat: we hebben een werkgroep processie, een voor de jubileumviering voor 8 mei en na een oproep van de paus is er een werkgroep Synodale Kerk van het Derde Millennium. We stellen ons de vraag: hoe moet de Kerk er in het Derde Millennium uitzien? De paus heeft hierover een uitgesproken mening en hij heeft de bisdommen gevraagd om in de parochies discussiegroepen op te starten.
Nora:
In ons bisdom vind je dat ook op Kerknet. Daar worden kaartjes gebruikt, maar ik moet me nog eens verdiepen in de precieze werking ervan.
Worden er nog zaken georganiseerd voor het 100-jarig bestaan van de kerk?
Gonny:
We gaan een speciale vlag ontwerpen, met hierop de kerk, een kruis, een duif, een hartje en een regenboog. Daarmee symboliseren we op een moderne manier geloof, hoop en liefde. Er komt ook een unieke kaars die geschikt is voor een overlijden, voor een vormsel, voor een huwelijk.
Ronald:
En de regenboog staat voor de samenhang tussen de verscheidenheid aan mensen: man, vrouw, transgender... Iedereen is welkom!
Met deze hoopgevende boodschap kunnen we misschien afsluiten.
Bedankt, Nora, Gonny en Ronald, voor dit interessant gesprek!
Geloof kent inderdaad geen grens!
Geert Defauw
