Iedere woensdagvoormiddag klinkt op de markt van Lokeren heerlijke beiaardmuziek vanuit de Sint-Laurentiuskerk, meesterlijk gespeeld door Tom Van Peer. Van 11 tot 12 uur vergast hij de marktgangers op een portie heerlijke klanken. Weinigen weten echter dat Tom blind is. Reden genoeg om eens een gesprekje met hem te voeren. We spraken met hem in de kerk, na zijn wekelijks concert. Het eerste vraagje ging vanzelfsprekend over zijn “beiaardierschap”.
Tom Van Peer, stadsbeiaardier
Hoe lang bent u al beiaardier?
Ik ben momenteel bijna 21 jaar beiaardier van Lokeren. Ik ben hier begonnen in 2001.
Speelt u nog in andere steden?
Neen, maar ik geef regelmatig gastconcerten in andere steden, ook in het buitenland.
Speelt u elke woensdagvoormiddag?
Ja, elke keer tussen 11 en 12, behalve in juli en augustus. Dan zijn er avondconcerten. Die vinden plaats elke woensdagavond van 20 tot 21 uur, en dan zijn er nog extra concerten op 11 en 21 juli. Maar tijdens de Lokerse Feesten speel ik niet, want dan is er te veel achtergrondlawaai. Wie interesse heeft voor zo’n avondconcert is hartelijk welkom! Je kan een programmaboekje bemachtigen bij de Dienst voor Toerisme of in een horecazaak. De tuin van de dekenij is de ideale locatie om te luisteren: niet te dicht en niet te ver. Bovendien is de deken een gastvrije man, een geweldige mens...
Bent u volledig blind of alleen slechtziend?
Ik ben volledig blind. Ik heb nog een beetje gezien tot mijn elfde, maar alleen kleuren en vormen. Ik had een hoge druk op mijn ogen, met glaucoom. Dat is verschillende keren geopereerd geweest. De laatste operatie was de fatale en toen zag ik helemaal niets meer. Dat was wel even wennen...
Is het niet moeilijk om als blinde op een beiaard te spelen?
Ik denk dat we worstelen met dezelfde moeilijkheden als een ziende. Ik merk dat ziende mensen hier ook hard voor moeten studeren. Het is eigenlijk moeilijker om tot hier te geraken. Normaal gezien kom ik alleen met de trein vanuit Mechelen, en soms is dat lastig. Op het voetpad staat of ligt er van alles in de weg, en daar moet je dan toch voorbij. Je moet proberen om zo zelfstandig mogelijk te zijn omdat je je dan beter voelt als individu. Maar het spelen zelf valt goed mee.
En voel je dan aan waar de toetsen staan?
Je kan het perfect vergelijken met blind typen. Mensen die dat kunnen, weten ook waar de toetsen staan zonder er naar te kijken. En ik speel ook piano en accordeon op die manier natuurlijk. Pianotoetsen hebben dezelfde oriëntatie, maar beiaardtoetsen zijn veel groter in omvang, waardoor je veel meer moet bewegen.
Van waar is uw belangstelling voor beiaardmuziek ontstaan?
Ik speel al van kindsaf aan piano. Ik liep op mijn dertiende door een stad en ik hoorde een beiaard spelen. Toen dacht ik: “Ik wil dat ook wel kunnen, om zo een stad onder de muziek te zetten.” Maar ik herinner me dat ik als kind van acht jaar aan tafel zat, en mijn vader vroeg me: “Zou je geen beiaardier willen worden?” Mijn reactie was: “Neen, ik ben liever buiten in de natuur. Dan moet ik in een stad wonen, maar ik wil eigenlijk in een bos wonen.” Maar ondertussen is die gedachte al bijgesteld!
Je woont in Mechelen. Heb je daar je opleiding als beiaardier gevolgd?
Inderdaad. Van mijn 16e tot mijn 22e heb ik in de beiaardschool les gevolgd en nu geef ik daar zelf les. Normaal gezien duurt zo’n opleiding negen jaar, maar ik mocht een paar jaar overslaan.
Wellicht omdat je heel goed bent. Het klonk daarstraks alleszins heel mooi, met ook kerstliedjes...
Ik probeer mijn repertoire aan te passen aan de tijd van het jaar. Vorige week speelde ik ook sinterklaasliedjes. Maar ik laat het aan de mensen over wat ze ervan vinden. Ik heb geen behoefte om mezelf op te hemelen.
Speelt u typische beiaardliederen of hebt u een ruim repertoire?
We moeten een ruim repertoire hebben, want een beiaardier speelt voor iedereen op de straat. Je moet evengoed klassieke als populaire werken kunnen spelen en je kunnen aanpassen aan de omstandigheden. Daarom duurt de opleiding zo lang.
Welke liedjes speelt u het liefst?
Ik speel het liefst de meer klassieke werken. Ik ben van karakter een heel vrolijke jongen, maar ik kan ook heel serieus zijn. Het kan ook leuk zijn om te improviseren op een populair liedje. Dan moet je creatief zijn en dat vormt een uitdaging voor me.
Hebt u een idee hoeveel beiaardiers er in Vlaanderen zijn?
Ik schat een 50-tal voor zowat 70, 80 beiaarden. Maar daar zijn ook kleinere bij met minder klokken. Er zijn wel heel weinig beiaardiers die professioneel bezig zijn. Zowat 30 onder hen hebben een betaalde job. Ik word als ambtenaar van Lokeren door de stad vergoed.
Speelt u via partituren en zijn die er wel voor blinden?
Ik speel alles op het gehoor. Er zijn wel partituren in braille, maar niet zoveel. Eén pagina voor zienden komt al gauw overeen met vier in braille. Daar staat ook niet alles op. Wel de noten, maar niet de expressietekens. En dan moet je nog heel vaak dat blad kunnen omslaan. Daarom speel ik op het gehoor.
Hebt u ooit een prijs gewonnen tijdens uw carrière?
Ja, voor mij was er na mijn opleiding de Fabiolawedstrijd die ik heb kunnen winnen. Ik won daar de eerste prijs, samen met het winnen van een prijs voor de uitvoering van een hedendaags Vlaams werk. Ik vond dit voor mij wel een enorme opsteker en het heeft mijn carrière echt een boost gegeven, omdat je jezelf als blinde meer moet bewijzen dan iemand anders. Het is vooral volhouden en mensen proberen te overtuigen. En als je dan zo’n wedstrijd wint, heb je meteen een visitekaartje in handen!
Bedankt voor uw deskundige uitleg.
Hopelijk kunt u de mensen nog veel plezier schenken met uw mooie beiaardmuziek!
Geert Defauw
