Van 14 tot en met 22 september 2025 vindt in Eksaarde de traditionele kruisnoveen plaats, met de “begankenis” naar de wonderbare kruisen.
Waarom start die noveen altijd op 14 september? Op die dag wordt de zogenaamde Kruisverheffing herdacht, een feest in de liturgie van de Rooms-Katholieke en een deel van de Orthodoxe Kerk. Volgens de overlevering werd het Heilig Kruis gevonden door de Heilige Helena, de moeder van Constantijn de Grote. Behalve de kruisvinding in 324 zou zij ook de grafkelder hebben ontdekt. Op die plaats in Jeruzalem werd op haar verzoek de basiliek van het Heilig Graf gebouwd en op 14 september 335 ingewijd.
Vooral vanaf de periode van de kruistochten ontstond een onstuitbare verspreiding van de kruisrelieken. Aansluitend werd het feest van de Kruisverheffing gevierd op de plaatsen waar de relikwieën terechtkwamen.
Het zou kunnen dat de twee Jezusbeeldjes (te zien op de illustratie hierboven) in de eerste jaren van de 13de eeuw door de toenmalige Heer van Eksaarde als oorlogsbuit werden meegebracht uit Zara of Constantinopel. Die twee steden had Raes van Gavere, een van de vele kruisvaarders onder Graaf Boudewijn IX, immers veroverd en geplunderd tijdens de 4de kruistocht. De beeldjes zijn dan ook misschien Byzantijnse kunst, met één wel héél opvallend detail; de Jezus-figuur heeft de armen niet horizontaal naast zich, maar bijna in een cirkel met de handen boven het hoofd. Die houding wijkt sterk af van de manier waarop Christus in de katholieke kerk traditioneel wordt afgebeeld en maakt de verering des te opmerkelijker.
