Stadsgids Johan Terryn
Johan,
Hoe is het idee ontstaan om een tentoonstelling op te zetten over kruisbeelden?
Dit is ontstaan naar aanleiding van de kruisvinding in Eksaarde, 700 jaar geleden. Ik verzamel al jaren voorwerpen die te maken hebben met volksdevotie. Deze kruisbeelden vormen maar een klein facet uit mijn verzameling. Ik heb enorm veel andere voorwerpen, zoals heiligenbeelden, medailles, prentjes, vaantjes.
Hoe oud zijn deze voorwerpen ongeveer?
De meeste dateren uit de 20ste eeuw. Ik heb wel een aantal gebedenboeken uit de 18de en 19de eeuw.
In de 16de eeuw vond de beeldenstorm plaats, waardoor vele kunstschatten vernield werden. En de mensen bewaarden vroeger ook geen religieuze voorwerpen in hun huis. Eigenlijk kunnen we stellen dat bij het ontstaan van België het katholicisme weer begon op te bloeien. In de grondwet stond de vrijheid van vereniging en godsdienst. Heel veel devotie is toen ontstaan. Ik denk bijvoorbeeld aan de verering van het Heilig Hart. Iedereen had minstens één Heilig Hartbeeld in huis. In de jaren 60 van vorige eeuw is dat toen stilaan achteruitgegaan. Voor mij is dat eigenlijk interessant, want zo geraak ik aan vele beelden. Zo heb ik een verzameling van een vijftigtal Mariabeelden die verwijzen naar de plaats van verering. Misschien kan ik in de toekomst daar eens een tentoonstelling mee organiseren.
Hoe ben je op het idee gekomen om die voorwerpen te verzamelen?
Na een sterfgeval zijn er vele mensen die het huis opruimen. Door het verminderen van de kerkelijke invloed gebeurt het vaker dat mensen geen kruisbeelden meer in hun woning hangen en daar dus van af willen. Een tante van mijn vrouw had nogal veel relaties en die meldde dat haar neef geïnteresseerd was in die voorwerpen. En zo groeide dat aan, maar op de duur word je overstelpt met van alles…
Bewaar je dit in een speciale ruimte?
Neen, het meeste materiaal zit nog ingepakt. In dit museum heb ik het plezier om een deel van mijn materiaal eens uit te pakken en te laten zien.
Hoe kom je aan de informatie over al die kruisbeelden?
In de loop van de jaren zijn een aantal boeken verschenen over volksdevotie. Hans Geybels bijvoorbeeld, die woordvoerder geweest is van kardinaal Danneels, is professor in Leuven, maar houdt zich ook bezig met volksdevotie. Hij heeft enkele werken gepubliceerd. Zo kom je aan bijkomende informatie.
Moeilijker is om te achterhalen uit welke streek een kruisbeeld komt. Van sommige beelden weet ik dat ze uit het Waalse Andenne komen, maar de kruisjes die in flessen werden gemaakt, zijn moeilijk te traceren. Wie maakte dat? Vast iemand met veel handigheid en geduld…
Deze flessen zijn echte volkskunst.
Met veel geduld en precisie worden de onderdelen met een pincet of haakje een voor een via de hals in de fles gebracht.
Het kruis wordt zo stukje voor stukje opgebouwd, een monnikenwerk…
Door het feit dat ik museumgids ben, kon ik gemakkelijker een plaatsje “bemachtigen” om mijn kruisbeelden ten toon te stellen, maar ik moest wel de toestemming krijgen van de conservator.
Hoe is je verzameling gegroeid?
Dat gebeurt geleidelijk. Ik herinner me nog een feit rond het jaar 1980. Ik woonde toen in Sint-Niklaas en we trokken met onderpastoor Willems naar de kruiskapel van Eksaarde. In die kapel lagen vlagjes en ik besloot er eentje te kopen. De mensen bekeken me raar, want ze begrepen niet dat een volwassen mens een vlagje wou hebben. Maar nu krijgt dat een zekere waarde, want ze worden niet meer gemaakt.
Ik heb ook eens het geluk gehad om een verzameling vlagjes over te kopen na een sterfgeval. De prijs viel heel goed mee, want de mensen waren blij dat ze er vanaf waren.
Er bestaan ook ruilbeurzen. Zo was er onlangs een in Lede, maar ik hou me daar niet mee bezig. Ook op rommelmarkten vind je wel iets, zoals opschriften met “Geloofd zij Jezus Christus”. Maar dat neemt veel plaats in beslag, want die zijn allemaal ingelijst.
Bedankt, Johan, voor de boeiende uitleg over een boeiende tentoonstelling!
Geert Defauw
De tentoonstelling loopt nog tot en met 6 oktober.
Woensdag tot zaterdag van 14 tot 17 uur, zondag van 10 tot 12 uur en van 14 tot 17 uur, gratis toegang.
Stadsmuseum, Markt 15a
Info: 09 345 44 58
museum@lokeren.be
